Ewangelia wg Jana [J lub Jan] - jedna z czterech Ewangelii Nowego Testamentu, której autorstwo przypisuje się Janowi Apostołowi lub Janowi prezbiterowi, tradycyjnie umieszczana jako czwarta. Jest to ewangelia chronologicznie najpóźniejsza ze wszystkich ewangelii nowotestamentowych. Jako jedyna z nich nie jest ewangelią synoptyczną.
Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I wieku. Większość biblistów określa jej miejsce powstania na Efez, a czas na ok. 90 n.e.[1] Jej rosnącą popularność już na początku II wieku potwierdza odkrycie tzw. Papirusu Rylanda z fragmentem Ewangelii, którego powstanie datowane jest na ok. 120 n.e.
Autor Ewangelii starannie przemilcza swoje imię, lecz autorstwo na ogół przypisuje się Janowi, jednemu z 12 apostołów. Świadczy o tym m.in. częste niewymienianie Jana wśród grona apostołów, a zamiast niego określenie: "uczeń, którego Jezus miłował".
Świadectwa Ojców Kościoła nie rozstrzygają kwestii autorstwa; Fragment Muratoriego oraz Ireneusz z Lyonu wspominają że Ewangelię napisał uczeń Jezusa, ale nie precyzują, że był to konkretnie Jan Apostoł. Z kolei Papiasz twierdzi, że wśród uczniów Jezusa byli zarówno Jan apostoł, jak też i "prezbiter Jan".
W procesie analizy Ewangelii Jana w świetle "historii redakcji" bibliści XX-wieczni doszli do wniosku, że ostateczny kształt tego pisma jest owocem długiego procesu redakcyjnego. Możliwe, że najstarsze tradycje (przede wszystkim pierwsza część: Księga znaków) pochodzą od apostoła Jana, ale opracowanie i kompozycja od ucznia Janowego.[
Można ją podzielić na 2 części:
1. Opis działalności Jezusa, tzw. księga znaków (rozdziały 1-12)
2. Opis Paschy, męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa, tzw. księga chwały. (rozdziały 13-21)
Fragment pierwszego rozdziału Ewangelii, zwany Prologiem, różni się znacznie od pozostałych zarówno treścią jak i budową. Pierwszy wers bardzo przypomina początek Księgi Rodzaju. W prologu mówi się też o preegzystencji Słowa (Logos), oraz o jego boskości.
Ewangelia Janowa wyraźnie odróżnia się od pozostałych, tzw. synoptycznych. Autor posługuje się pewnymi alegoriami stale do nich powracając np. woda żywa, światłość świata, życie. Cała Ewangelia jest swoistą apologią Jezusa. Uwydatnia relację między Ojcem i Synem, tworząc podstawę dla dogmatu o Trójcy Świętej. Podkreśla też miłość Boga do ludzi. To w niej znajduje się fragment o przebaczeniu cudzołożnicy (8. rozdział) i o przekazaniu władzy pasterskiej Piotrowi (21.15-19).
Jeden z najpopularniejszych wersetów biblijnych, nazywany niekiedy "Biblią w pigułce" pochodzi z Ewangelii Św. Jana (J 3,16). Stanowi on kwintesencję przekazu ewangelicznego.
Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy kto w Niego wierzy nie zginął, ale miał życie wieczne.
Oryginalny tekst tego wersetu w grece:
ουτως γαρ ηγαπησεν ο Θεος τον κοσμον, ωστε τον υιον τον μονογενη εδωκεν, ινα πας ο πιστευων εις αυτον μη αποληται αλλ εχη ζωην αιωνιον.
Tekst tego wersetu w po łacinie (Neovulgata):
Sic enim dilexit Deus mundum, ut Filium suum unigenitum daret, ut omnis, qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam aeternam.
Św. Jan Ewangelista (św. Jan Apostoł) (grec. Ιωάννης) (zm. ok. 103 w Efezie), rybak znad jeziora Genezaret, uczeń Jezusa Chrystusa i najmłodszy apostoł, według tradycji chrześcijańskiej autor Ewangelii wg Jana i innych fragmentów Nowego Testamentu.
Urodzony prawdopodobnie w Betsaidzie syn Zebedeusza i wg tradycji Salome, młodszy brat Jakuba Starszego. Według ewangelii był rybakiem nad jeziorem Genezaret, powołany został przez Jezusa na ucznia wraz z Piotrem i Andrzejem w czasie wspólnego połowu ryb. Uważany jest za najmłodszego z apostołów i umiłowanego ucznia Chrystusa. Tradycja chrześcijańska, zarówno w kościołach wschodnich jak zachodnich przypisuje mu autorstwo Ewangelii wg Jana , Objawienia św.Jana (Apokalipsy} , i trzech listów. Niektóre współczesne badania wskazują, że te fragmenty Biblii mogą być dziełem dwóch lub trzech różnych autorów, określanych jako Jan Ewangelista, Jan z Patmos i Jan Presbiter.
Św. Jan należał do trzech wybranych uczniów Jezusa. Nie tylko bowiem Św. Jan poszedł pierwszy za Jezusem, ale zostawił po Nim najpiękniejsze świadectwo: w Ewangelii, w trzech Listach i w Apokalipsie.
· Św. Jan Apostoł był uczniem św. Jana Chrzciciela. Za zezwoleniem mistrza został uczniem Jezusa:
"Nazajutrz Jan (Chrzciciel) znowu stał w tym miejscu wraz z dwoma swoimi uczniami i gdy zobaczył przechodzącego Jezusa, rzekł: Oto Baranek Boży. Dwaj uczniowie usłyszeli, jak mówił, i poszli za Jezusem. Jezus zaś odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: Czego szukacie? Oni odpowiedzieli do Niego: Rabbi!- to znaczy Nauczycielu - gdzie mieszkasz? Odpowiedział im Chodźcie, a zobaczycie. Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i od tego dnia pozostali u Niego. Było to około godziny dziesiątej" ( J 1,35 - 39 ).
· Św. Jan stał się świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, tajemnicy przemienienia na Górze Tabor i konania w Ogrójcu. Kiedy św. Jan wyraził zgorszenie, że ktoś obcy ma odwagę wyrzucać z ludzi szatanów w imię Jezusa, otrzymał od Pana Jezusa odpowiedź: "Nie zabraniajcie mu, bo nikt, kto czyni cuda w imię Moje, nie będzie mógł zaraz źle mówić o Mnie. Kto bowiem nie jest przeciwko nam, ten jest z nami" ( Mk 9,37 - 38 ).
· Łagodny i pełen miłości św. Jan nie był zawsze takim. Potrafił być także człowiekiem niecierpliwym i gwałtownym. Dlatego otrzymał nawet od Jezusa przydomek "syna gromu". Być może że do tego epizodu nawiązuje św. Marek, kiedy w spisie apostołów do imion św. Jana i Jakuba dodał przydomek "Boanerges" - czyli synowie gromu ( Mk 3,17).
· Św. Janowi wraz ze św. Piotrem wyznaczył Chrystus Pan misję przygotowania ostatniej Paschy (Łk 22,7-13). Kiedy zaś z Góry Oliwnej patrzyli Apostołowie na Jerozolimę i podziwiali jej budowle, Pan Jezus przepowiedział zgubę miasta. "Wtedy na osobności pytali Go: Piotr, Jakub, Jan i Andrzej: [Powiedz nam, kiedy to nastąpi? I jaki będzie znak, gdy to wszystko zacznie się spełniać?]" (Mk 13,3-4)
Orzeł - symbol św. Jana, iluminacja z The Book of Dimma, irlandzkiego ewangeliarza z VIII wieku
· Tylko św. Jan pozostał do końca wierny Jezusowi. Dlatego w nagrodę Jezus powierzył mu opiekę nad swoją matką Marią: "Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: [Niewiasto, oto syn Twój]. Następnie rzekł do ucznia: [Oto Matka twoja]. Od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie" (J 19,26-27). Po zmartwychwstaniu Jezusa św. Jan był pierwszym z mężczyzn, który znalazł się przy grobie Jezusa. Powiadomiony bowiem przez Marię Magdalenę, że zabrano ciało Chrystusa Pana, pobiegł natychmiast. Pozwolił jednak wejść do grobu najpierw Piotrowi (J 20,1-10). Kiedy Chrystus Pan przepowiedział Piotrowi jego przyszłość, ten ciekawie zapytał o przyszłość św. Jana. Jezus dał wszakże na to wymijającą odpowiedź (J 21,20-25).
· Nieznany jest rok urodzenia św. Jana, jak i żadnego z apostołów. Można wszakże przypuszczać, że był w kolegium apostolskim najmłodszym i dlatego umiłowanym wśród dwunastu, jak Józef przez Jakuba patriarchę i dlatego umiłowanym wśród dwunastu jego synów. Nie znamy również miejsca urodzenia, ale przypuszcza się powszechnie, że była nią Betsaida, miasto rodzinne również św. Piotra i Andrzeja. Jezus bowiem powołał ich wtedy, gdy w pobliżu wspólnie łowili ryby. Rodzicami Jana byli: Zebedeusz i Salome. W Apokalipsie św. Jan wyznaje, że został zesłany na wyspę Patmos i tam mu Jezus objawił losy Kościoła.
· Ewangelię napisał św. Jan prawdopodobnie po roku 70, kiedy powrócił z Pelli do Efezu. Miał w ręku Ewangelie synoptyków (Mateusza, Marka i Łukasza), dlatego jako naoczny świadek nauk Jezusa i wydarzeń z nim związanych, nie powtarza, co już napisano a za to uzupełnia wypadki szczegółami bliższymi i wypadkami opuszczonymi.
Według Tertulliana (w Opisie Heretyków) Jan został zesłany (przypuszczalnie na Patmos) po tym jak zanurzono go we wrzącym oleju i jak nic z tego powodu nie ucierpiał. Niektórzy wierzą, że jego grób znajduje się w miasteczku Seldżuk w okolicach Efezu.
Gdy Jan był już stary przygotował Polikarp, który później został biskupem Smyrny i który mógł przekazać przesłanie Jana kolejnemu stuleciu.
Apokalipsa – w terminologii judaistycznej i chrześcijańskiej literatury religijnej, to opis szczególnego rodzaju proroctwa, dotyczącego tego, co się ma wydarzyć w dniach ostatecznych, przekazywanego przez Boga wybranemu prorokowi.
Słowo to pochodzi od greckiego ἀποκάλυψις (apokalypsis), które znaczy "objawienie". Badania historyczne wskazują, że zwyczaj pisania apokalipsy powstał wśród zhellenizowanych Żydów, a następnie rozpowszechnił się także wśród chrześcijan.
Najbardziej znaną apokalipsą jest księga o tej nazwie, stanowiąca ostatnią część Nowego Testamentu. Księga ta pierwotnie była nazywana Objawieniem Jana, zaś jej bardziej popularna nazwa została wywiedziona z pierwszych słów tej księgi "Ἀποκάλυψις Ἰησοῦ Χριστοῦ", gdzie notabene słowo "apokalipsa" było użyte w prostym sensie "objawienie". Apokalipsą nazywano też inne podobne księgi, których autorami byli zarówno wyznawcy judaizmu, jak i chrześcijanie.
Od II w. n.e. powstawało wiele różnych apokalips, zarówno chrześcijańskich jak i żydowskich. Oprócz ogólnie znanego nowotestamentowego Objawienia Jana, Muratori i Klemens Aleksandryjski wspominają w swoich dziełach o Apokalipsie Piotra , która jednak nie zachowała się do naszych czasów. Inne apokalipsy, których fragmenty dotrwały do czasów dzisiejszych, to Apokalipsa Adama i Ewy (autorstwa prawdopodobnie Epifanusa), oraz Apokalipsa Eliasza, której autorstwo przypisuje się Apostołowi Łukaszowi.
Literatura apokaliptyczna miała, i ma nadal, duży wpływ na tradycję religijną judaizmu, chrześcijaństwa oraz niektórych odłamów islamu.
Apokalipsa Świętego Jana [Ap], Księga Objawienia, Objawienie Jana [Obj] - jedyna prorocza księga Nowego Testamentu opisująca zagładę świata i powstanie "Nowego Świata" zanim nastąpi jego koniec i Sąd Ostateczny. Apokalipsa zawiera bardzo liczne odwołania do Starego Testamentu. Tradycja za autora uważa Jana Ewangelistę (choć nie jest to pewne, a eschatologia księgi różni się od eschatologii Ewangelii Jana). Powstanie datuje się na okres prześladowań Chrześcijan w Azji Mniejszej (a więc po roku 68) i najprawdopodobniej powstawała w różnych etapach.
Jest to jedna z najtrudniejszych do zrozumienia i bardzo różnie interpretowanych ksiąg biblijnych. Niektórzy Ojcowie Kościoła Katolickiego (m.in. św. Jan Chryzostom) sprzeciwiali się włączaniu tej księgi do kanonu ze względu na jej wieloznaczność i nadużywanie przez heretyków. W niektórych tłumaczeniach protestanckich (np. Biblia Warszawska) księga ta nosi nazwę: "Objawienie Św. Jana".
W zależności od przyjętego kryterium księgę można podzielić na wiele różnych sposobów. Schemat poniżej ukazuje strukturę, jaką sugeruje sam tekst:
· Prolog (1,1-3)
· Część I
o listy do siedmiu Kościołów (zborów) (1,4 - 3,22)
· Część II (4,1 - 22,5)
o wprowadzenie: wizja tronu, Baranka, zwoju (księgi) (4,1 - 5,14)
o ...
STUDENTKA26