Rozwój zabawy-Wygotski.doc

2.2.3. Rozwój zabawy (str 72-74)

              L. Wygotski (1966) twierdził, że zabawa jest nie tylko dominującą formą aktywności, ale w pewnym sensie głównym źródłem rozwoju dzieci do wieku szkolnego.

W okresie poniemowlęcym obserwujemy kilka rodzajów zabaw np.:

1.      zabawy manipulacyjne- wywodzą się z zabaw funkcjonalnych; są to swobodne czynności podejmowane przez dziecko dla przyjemności. Zwykle czynności te prowadzą do osiągnięcia określonego stanu rzeczy przez manipulacyjne oddziaływanie na przedmioty. Np. potrząsanie grzechotką, jak i wkładanie przedmiotów do pudełek czy przenoszenie lub przewożenie klocków.

2.      konstrukcyjne- Opisywane wyżej działania stanowią podstawę zabaw konstrukcyjnych, w wyniku  których dziecko, w sposób mniej lub bardziej zaplanowany, dąży do uzyskania jakiegoś wytworu i dostrzega rezultat swego działania (wieża z klocków, rysunek, zamek z piasku, ludzik z plasteliny, a u dzieci starszych - model samolotu). Jednak w tym wieku dziecko bardziej zainteresowane jest samym działaniem niż jego rezultatem.

3.      symboliczne, będące podstawą późniejszych zabaw tematycznych.

4.      tematyczne

              M. Bornstein (1998) podkreśla, iż rozwój zabawy w 2. i  3r.ż. polega na  przejściu od zabaw funkcjonalnych do symbolicznych. Autor wyróżnia osiem stadiów, z których pierwsze cztery związane są z manipulacją, a cztery następne z zabawą symboliczną. W kolejnych stadiach zmienia się stosunek dziecka do przedmiotu w zabawie.

Tabela 2.5. Koncepcja rozwoju zabawy wg Bornsteina (Bornstein, 1998)

·         Zabawa w udawanie stanowi ważną przesłankę w rozwoju dziecięcej wiedzy
o umyśle.

·         Leslie (1987, 1994) twierdzi, iż strukturę wczesnej zabawy w udawanie, pojawiającej się ok 18.mż, możemy odczytywać jako relację między trzema elementami:

·         podmiotem, którym jest zwykle samo dziecko,

·         podstawową reprezentacją, czyli aktualnym przedmiotem, którym dziecko się bawi, np. klockiem,

·         rozkojarzoną reprezentacją tj. reprezentacją drugiego rzędu, dotyczącą treści udawania, np. że klocek jest filiżanką.

·         Proces rozkojarzenia pozwala dziecku traktować udawaną treść odrębnie od rzeczywistych cech i relacji, jakie zawarte są w podstawowej reprezentacji danego obiektu czy zdarzenia.

·         Reprezentacje - podstawowa i rozkojarzoną - angażują różne poziomy przetwarzania i stosują się do innych logicznych i przyczynowych sposobów przetwarzania  (kiedy dziecko udaje, że klocek jest filiżanką pełną herbaty, to nie przestaje rozumieć, jakie są prawdziwe własności tego klocka i jakie są prawdziwe własności filiżanki).

·         Zdolność do udawania tj. zachowania „na niby", a więc do zabawy w udawanie wymaga, zdaniem Lesliego, umiejętności rozróżnienia rzeczywistości od reprezentacji tej rzeczywistości.

·         Zdolność do udawania, która pojawia się między 18. a 24. mż, wyraża się w tym, że dzieci nie tylko same zaczynają odgrywać sytuacje na niby, lecz również rozumieją udawanie innych osób, np. gdy matka, w zabawie udaje, że banan to słuchawka telefoniczna.

·         Taka zabawa stanowi pierwszą z trzech form zabawy w udawanie, tzw. zabawę przez odniesienie. Forma udawania substytucyjnego, polega na przyjęciu, że jakiś obiekt jest tym, czym naprawdę nie jest (np. banan - słuchawką telefonu).

·         Druga forma udawania, tzw. forma prawdy, polega na traktowaniu obiektu tak, jakby posiadał on cechy, których w rzeczywistości nie ma (np. udajemy, że mamy mokre ubranie, podczas, gdy jest ono suche).

·         Trzecia forma udawania, tzw. forma istnienia polega na wyobrażaniu sobie czegoś, czego nie ma (np. kapelusz na czyjeś głowie).

·         Zdaniem Lesliego, kryterium wyróżnienia owych trzech form udawania stanowi relacja między reprezentacją, a tym, co ona reprezentuje.

·         Co więcej, owe trzy formy udawania występują jako zespół, jeden pakiet.

·         Udawanie jest zawsze zakotwiczone w „tu i teraz", a więc ma charakter czasowy.

·         Zabawa w udawanie, zwana częściej w polskiej literaturze zabawą symboliczną,
rozwija się w wieku poniemowlęcym, aby w okresie przedszkolnym przekształcić
się w rozwiniętą zabawę tematyczną, zabawę w role.