Psychologia – wykłady R1z 30.11.2008
30.11.2008 – wykład 2
Fizjologiczne mechanizmy psychologii.
Najważniejsze są dwa układy: nerwowy i hormonalny.
Układ nerwowy:
- odbiera informacje ze środowiska zewnętrznego i od nas samych,
- przekazuje informacje,
- przetwarza informacje.
Receptory:
a) Wewnętrzne, które informują nas o bodźcach wysyłanych przez nasz organizm
b) Relacyjne, które odbierają informacje ze świata zewnętrznego oraz informacje o czynnościach jakie podejmujemy pod wpływem tych bodźców:
- receptory podstawy ciała – informują o zmianach pozycji ciała i stanie narządów zaangażowanych w wykonywanie czynności
- receptory kontaktowe – odbierają informacje będąc w bezpośrednim kontakcie organizmu ze środowiskiem oraz o charakterze tego kontaktu
- receptory zdalne (telereceptory) – odbierają informację ze środowiska gdy nie dochodzi do bezpośredniego kontaktu (wzrok, słuch, dźwięk)
- eksteroreceptory – są to receptory odbierające wrażenia
Procesy poznawcze:
1. Wrażenia
Proste pojedyncze wrażenia to proste pojedyncze informacje dochodzące do naszych receptorów i odbierane przez te receptory. Wrażenie jest pojedynczą cechą przedmiotu, która zostaje odzwierciedlona w świadomości człowieka.
Absolutny próg wrażenia – jest to minimalna wielkość energii stanowiąca bodziec, który można odebrać receptorem.
Zjawisko adaptacji zmysłowej – polega na przystosowaniu się receptorów do bodźców długotrwale na nie działających.
Czułość – zdolność do odczuwania nawet niewielkich różnic pomiędzy natężeniem poszczególnych bodźców.
Postać wrażeń:
- obrazy: barwa, dźwięk, smak, zapach, wrażenie ruchu i położenia. Obraz związany jest z równowagą, z wrażeniami ustrojowymi, temperatury czy bólu
- przeżycia emocjonalne:
1. przyjemność
2. przykrość
3. napięcie
4. ulga
5. strach
6. złość
- wrażenia są zawsze subiektywne.
2. Spostrzeżenia
Spostrzeżenie jest odzwierciedleniem świadomości człowieka, przedmiotów zdarzeń lub stanów rzeczy jako całości. Postacie przyjmujące wrażenia, będziemy mieć obrazy czyli pewne sekwencje o określonym kształcie przestrzennym i czasowym.
Emocje towarzyszące spostrzeżeniom: miłość, nienawiść, ciekawość, nuda, akceptacja, awersja.
Podział spostrzeżeń ze względu na ilość bodźców:
a) monosensoryczne – dokonywane jednym receptorem
b) polisensoryczne – dokonywane kilkoma receptorami.
Podział spostrzeżeń ze względu na przedmiot spostrzeżeń:
a) spostrzeżenie materialnych przedmiotów
b) spostrzeżenie przestrzeni i stosunków przestrzennych pomiędzy przedmiotami
c) spostrzeżenia czasu i stosunków czasowych między przedmiotami i zjawiskami
d) spostrzeżenia ruchów istot i przedmiotów oraz ruchów własnego ciała
Czynniki wpływające na spostrzeganie
a) rzeczy o największych rozmiarach
b) rzeczy o największej intensywności
c) rzeczy najczęściej się powtarzające
d) rzeczy najbardziej żywe ze względu na swój kształt, kontrastowość lub barwę
e) rzeczy występujące wcześniej
Czynność spostrzeganie: to złożony układ procesów dzięki któremu powstaje u człowieka subiektywny obraz rzeczywistości zwany spostrzeżeniem. Procesy spostrzegania przebiegają na dwóch poziomach:
a) poziom czuciowo – ruchowy (sensoryczno – motoryczny) – wynikiem procesu spostrzegania jest wyodrębnienie się w polu postrzeżeniowym „figur” tzn. całości przestrzenno – czasowych.
b) Poziom znaczeniowo - czynnościowy (semantyczno – operacyjny) – spostrzegamy przedmioty (ludzi, zwierzęta itp.) i znaki (gesty, wypowiedzi ustne, pismo)
3. Uwaga
Uwaga - jest to mechanizm redukcji nadmiaru informacji dzięki któremu spostrzegamy tylko część bodźców docierających do organów zmysłów. Przypominamy tylko część informacji zakodowanych w pamięci, uruchamiamy tylko jeden z wielu procesów myślenia i wykonujemy tylko jedną z wielu możliwych do wykonania reakcji.
Rodzaje uwagi:
a) uwaga mimowolna (nieświadoma) – u podstaw tej uwagi leży wrodzony odruch orjętacyjny. Jest nie podporządkowana woli a elementy środowiska zewnętrznego skupiają na sobie tą uwagę dzięki szczególnej organizacji pola percepcyjnego
b) uwaga dowolna (świadoma) – zależy od jednostki oraz jej motywacji, jest kształtowana za życia człowieka.
Cechy uwagi:
a) zakres – liczba obiektów objętych uwagą
b) natężenie i trwałość (siła i intensywność) – zdolność do skupiania uwagi na danym obiekcie przez dłuższy czas
c) podzielność i przerzutność – podzielność to zdolność do skupiania uwagi jednocześnie na kilku obiektach lub czynnościach. Przerzutność to zdolność do szybkiego skupiania uwagi i przenoszenia jej z jednego obiektu na drugi
Funkcje uwagi:
a) selektywność – jest to zdolność do wyboru jednego bodźca, źródła stymulacji lub ciągu myśli kosztem innych
b) czujność – zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się ściśle określonego bodźca zwanego sygnałem i ignorowanie pozostałych bodźców zwanych szumem
c) przeszukiwanie – jest to aktywny proces polegający na badaniu pola percepcyjnego w celu wykrycia obiektów spełniających założone kryterium
d) kontrola czynności jednoczesnych – jest to „obdarzanie uwagą” kilku czynności w tym samym czasie
Pole uwagi jest zawsze szersze od pola świadomości.
k.steigert