Edyta Wysocka – Rutkowska
nauczyciel – wychowawca świetlicy
w Szkole Podstawowej Nr 50
w Białymstoku
część II, część III
CZĘŚĆ I
Zabawa i gry jako formy pracy w świetlicy szkolnej
Świetlica szkolna jest miejscem, w którym dziecko spędza wiele godzin dziennie. Jest to więc środowisko, mające znaczący wpływ na kształtowanie się jego osobowości. To tutaj powinny być zaspokajane takie potrzeby wychowanka, jak poczucie bezpieczeństwa, szacunku i samorealizacji. Tu właśnie istnieje możliwość stworzenia atmosfery domu rodzinnego, sprzyjającej kształtowaniu, rozwijaniu i realizacji wszystkich potrzeb dziecka. Uzupełnia ona ponadto funkcje rodziny i nauczycieli w klasach.
Działalność świetlicy skupia się wokół pięciu dziedzin:
1. wychowania zdrowotnego
2. społeczno – moralnego
3. umysłowego
4. plastyczno – technicznego
5. estetycznego
Wynika z tego, że podstawowymi funkcjami świetlicy są:
a) funkcja opiekuńcza ( czuwanie nad zdrowiem, bezpieczeństwem i prawidłowym rozwojem)
b) profilaktyczna ( zapobiega nieprawidłowościom rozwoju )
c) reedukacyjna ( wyrównywanie braków, korygowaniu wad)
d) kompensacyjna ( wyrównywanie niedoborów środowiska rodzinnego)
Moja działalność w świetlicy opiera się na planie pracy, który tworzę na każdy rok szkolny. Główne zadania, jakie określone zostały przez grono pedagogiczne świetlicy, skierowane są na:
-kształtowanie postaw społecznych, sprzyjających współdziałaniu, nabywaniu umiejętności współżycia w grupie i kierowania się ważnymi dla zbiorowości normami i kryteriami postępowania
-organizowanie pomocy w nauce, tworzenie warunków i przyzwyczajanie do samodzielnej pracy
-rozwijanie indywidualnych uzdolnień i zainteresowań
-upowszechnianie zasad kultury - edukacji prozdrowotnej
-kształtowanie świadomości ekologicznej i właściwych postaw wobec środowiska
-budzenie wrażliwości emocjonalnej i świadomości moralnej
-rozwijanie poczucia estetyki
-rozwijanie wyobraźni twórczej, inicjatywy, pomysłowości oraz umiejętności wyrażania ich w dostępnych formach ekspresji
Treści przekazywane przeze mnie podczas zajęć dostosowane są do możliwości i wieku dzieci. Różnorodność form pracy w świetlicy daje każdemu wychowankowi możliwość wszechstronnego rozwoju i korzystania z bazy dydaktycznej, często niedostępnej w warunkach domowych.
Jedną z form pracy, którą często stosuję w świetlicy, jest zabawa. Dzieci bardzo chętnie biorą w niej udział, bowiem mają możliwość przeniesienia się w świat fantazji. W świecie tym wszyscy są sobie równi i potrzebni, w zabawie uczestniczy się dobrowolnie i dla przyjemności.
ZABAWY I GRY RUCHOWO - ZRĘCZNOŚCIOWE
Zabawy i gry ruchowo - zręcznościowe wykorzystuję, by zapewnić dziecku aktywny wypoczynek. Po przez nie wzbogacam doświadczenia uczniów i nawyki ruchowe, którymi będzie posługiwać się podczas codziennych czynności. Oto niektóre przykłady takich zabaw, które stosuję w świetlicy:
,,Krzesła”
Dzieci chodzą dookoła krzeseł (liczba krzeseł mniejsza od liczby dzieci o 1) w rytmie grającej muzyki. Z chwilą przerwania melodii wszyscy siadają. To dziecko, które zostało bez miejsca zabiera jedno krzesło i odchodzi. Zabawa prowadzona jest do momentu pozostania jednego dziecka, któremu udało się zdobyć ostatnie krzesło.
,,Sałatka owocowa”
Wszystkie dzieci siedzą w kole na krzesłach, jedno stoi w środku. Uczniowie odliczają do trzech. Jedynki mogą nazywać się „pomarańcze”, dwójki „gruszki”, trójki „winogrona”. Osoba w środku wywołuje dowolne „owoce”, które muszą zmienić miejsca. Na hasło „sałatka owocowa” wszystkie dzieci zamieniają się miejscami. Dziecko, które nie zdąży zająć krzesła wywołuje dalej.
,,Żywioły”
Dzieci siedzą na krzesłach w kole, jedno stoi w środku i rzuca piłkę do wybranego kolegi, wywołując jeden z żywiołów. Dziecko, do którego był skierowany rzut, wymienia zwierzę żyjące w danym żywiole. Kto da błędną odpowiedź, idzie do środka. Na hasło „ogień” wszyscy zmieniają miejsca, a dziecko, dla którego zabrakło krzesła pozostaje w środku i prowadzi zabawę.
,,Wiewiórki, orzechy, żołędzie”
Dzieci stoją w kole twarzą do środka w zwartych trójkach, odległych od siebie o 3 kroki. Jedno dziecko stoi w środku koła. Prawoskrzydłowe w trójce jest wiewiórką, środkowe jest orzeszkiem, lewoskrzydłowe jest żołędziem. Wolne dziecko w środku wywołuje np.: orzeszki. Wtedy wszystkie dzieci będące orzeszkami muszą zmienić miejsce, a z zamieszania korzysta to stojące w środku i zajmuje jedno z wolnych miejsc. Osoba, która pozostała bez miejsca, prowadzi zabawę.
,,Talerz”
Dzieci siedzą w kole na podłodze, a jedno w środku kręci talerzem i wywołuje po imieniu kolegę lub koleżankę. Zadaniem wywołanego dziecka jest złapanie talerza zanim się zatrzyma. Wywołany kręci dalej talerz. Kto nie wykaże się refleksem, ten daje fant, którego później musi wykupić.
,,Wolne miejsce”
Dzieci siedzą w kole na krzesłach, jedno stoi w środku (liczba krzeseł większa od liczby siedzących dzieci o 1). Każde dziecko przedstawia głośno nazwę zwierzęcia, które lubi. Dziecko, obok którego jest wolne krzesło mówi: krzesło po mojej prawej stronie jest wolne, zapraszam na nie kota. Wywołany kot siada na wolne miejsce, natomiast osoba obok której zwolniło się krzesło musi je przyklepać prawą ręką, zanim zostanie zajęte przez ucznia ze środka.
GRY I ZABAWY TYPU HARCERSKIEGO
Ten typ zabaw posiada ustalone, dawno wypróbowane wartości kształcące i poznawcze. Obecnie rzadko stosujemy je w swojej pracy, a są one bardzo dobrym typem zabaw, ponieważ wymagają od zespołu zdyscyplinowania i współpracy, czego często oczekujemy od naszych pociech.
,,Mocna głowa”
Dwoje dzieci z dwóch grup obraca się z zamkniętymi oczami. Po kilku obrotach zatrzymują się i na prośby prowadzącego wskazują okno, drzwi, ławki itp. Wygrywa drużyna, która poprawnie wskazywała kierunki.
,,Szukanie zegara”
Na stole leży kilka czapek, pod jedną z nich znajduje się zegarek. Wygrywa ten, kto zorientuje się, usłyszy, gdzie jest zegarek.
,,Duch”
Dzieci siedzą w ciszy, w kole i z zamkniętymi oczami. Jedno z dzieci chodzi poza kołem, starając się, by go nikt nie usłyszał. Które z siedzących dzieci usłyszy, że „duch” stoi za nim, podnosi rękę. Jeśli rzeczywiście miała rację, w nagrodę zostaje „duchem”, jeśli nie, „duch” krąży dalej.
,,Ciuciubabka”
Jedno wybrane dziecko staje na środku sali z zawiązanymi oczami, inne podchodzi i obraca je 4 razy. Gdy straci orientację, ma za zadanie złapać po omacku jedno dziecko.
,,Kim”
Dzieci obserwują przez minutę kilkanaście przedmiotów, ułożonych na stole. Następnie przedmioty zasłania się i dzieci (grupy) notują lub wyliczają te, które zapamiętały. Wygrywa dziecko (grupa), które zapamiętało najwięcej.
„Podchody”
ZABAWY STOLIKOWE
Zabawy stolikowe kształcą takie umiejętności, jak: zdrowa rywalizacja, spostrzeganie, porównywanie, myślenie, uwaga, pamięć, wzbogacają wiedzę z zakresu różnych dziedzin i doskonalą zdobyte umiejętności. Najczęściej są to wszelkiego rodzaju gry planszowe, quizy, pchełki, bierki, liczmany, puzzle itp. W tych grach może brać udział dowolna liczba osób. Często wykorzystuję zabawy i gry stolikowe, w celu wyciszenia dzieci i skoncentrowania ich na określonej czynności.
powrót
CZĘŚĆ II
ZABAWY I GRY NA ORIENTACJĘ I SPOSTRZEGAWCZOŚĆ
Poprzez wprowadzanie zabaw i gier na orientację, dziecko w aktywny sposób przyswaja i utrwala nowe wiadomości, które są tematycznie związane z hasłami tygodnia, zawartymi w dziale żywego słowa. Wychowanek ćwiczy w ten sposób pamięć, spostrzegawczość i orientację. Uczestniczenie w tych ćwiczeniach sprawia dzieciom wiele satysfakcji i wzbogaca, w sposób czynny, zakres ich wiedzy. Oto przykład takiej zabaw, które cyklicznie wprowadzam w świetlicy:
,,Wyścig rodzin”
Dzieci siedzą na krzesełkach w dwu rzędach (liczba krzeseł jest jednakowa w obu rzędach). Każde dziecko otrzymuje określoną rolę do odegrania (osoby lub zwierzęcia), podczas odczytywania opowiadania, dzieci zmieniają swoje miejsca, okrążają swój rząd krzesełek i wracają na miejsce.
ZABAWY I GRY DYDAKTYCZNE
W dziale tym znajdują się zabawy, które spełniają funkcje poznawcze, wychowawcze i kształcące. Służą one gromadzeniu materiału poznawczego oraz utrwalaniu i operowaniu zdobytymi informacjami. W uczeniu się za ich pomocą rozwijają się procesy percepcyjno- motoryczne, spostrzegawczość, wyobraźnia, uwaga, pamięć itd. Wychowawczynie w naszej świetlicy często stosują zabawy i gry dydaktyczne widząc, że są one środkiem wiodącym do ukształtowania odpowiednich postaw wobec nauki, innych osób oraz wobec otaczającej rzeczywistości społeczno – przyrodniczej. Przykładami tychże zabaw mogą być różne zagadki, szarady, rebusy, krzyżówki, łamigłówki, kalambury oraz ćwiczenia umysłowe, oto przykłady:
I. Odpowiedz !
Co leci, mimo że nie posiada skrzydeł? / Gdzie są rzeki bez wody? / Dlaczego bocian stoi na jednej nodze? /
II. Znajdź ukryty wyraz !
Zupa w garnku jest gorąca (paw). / Kapitan rzucił kotwicę do wody (kot). / Ania myje żaluzje (jeż). / Mama kupiła Uli palto na zimę (lipa). /
Dzisiaj będzie sos na obiad (sosna). / Podróż Ali była udana (róża). / Maciej karmi gołębie (maciejka). / W tej rzece można złowić leszcze lub liny ( Lublin). / Słońce często chowa się za chmury ( Częstochowa). / Dziś od rana pada deszcz ( Odra). / Na niebie zawisła ciemna chmura ( Wisła). / Tomek syknął z bólu ( Meksyk). / Wacek łowi raki (Irak). /
III. Zgaduj – zgadula !
Jakie „rzeczki” są w ogrodzie? / Jaką „kawkę” strażak niesie? / Jakie „gody” znajdziesz w lesie? / Jakie „maki” chowają się w swoich domkach? / Jakie „osy” rosną na palmach? / Jaki „obraz” maluje malarz? / Jaką „główka” można rozwiązać? / Jaka „szyna” służy do pisania? / Jaki „wóz” rozrzucają rolnicy na polu? / Jaki „rządek” należy mieć w pokoju? / Jakie „zapominajki” kwitną na niebiesko? / Jaka „kładka” chroni książkę przed zniszczeniem? / Jaki „lejek” jest do opalania? / Jaki „ ciąg” jeździ po torach? /
IV. Znajdź ukryte nazwy sprzętów sportowych.
Dębowy konar tyle ma sęków, ile gałązek obcięto. / Wiem, że sasanki kwitną wiosną. /
Dzieci lubią bawić się wyrazami, dlatego często proponuję im następujące zadania do wykonania:
utwórz nowe wyrazy z liter zawartych w podanym przykładzie / -podaj nowe wyrazy, w skład których wejdą: lot (lotnisko, samolot, loteria...),las, tor... /
ułóż zdanie z wyrazami według kodu: k, d, m, l ( Karol dał mamie list ) / dokończ wyrazy: ma- ( mama, materiał, mapa ...), wy- ( wycieczka, wyraz, wyskok...) / utwórz ciąg dowolnych wyrazów, rozpoczynających się od ostatniej litery wyrazu poprzedniego ( las- sok- kij – jama) / uzupełnij przysłowia /
przedstaw nam, bez używania słów, to co masz napisane na kartce / ułóż zdania z rozsypanych wyrazów / podaj hasło „głuchego telefonu”, które składać się będzie najpierw z jednego wyrazu, potem z dwóch, dalej z trzech... / zagrajmy w,, państwa, miasta” /
Kolejną grupę zabaw stanowią te, które rozwijają wyobraźnię i ćwiczą...
m.g87