SEP_Bibl_inst_3_bezp.pdf

BIBLIOTEKA INSTALATORA

Bezpieczeństwo

użytkowania instalacji

elektrycznych

opracował: mgr inż. Andrzej Boczkowski

www.instalator.info.pl

Bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznych

Od instalacji elektrycznych wymaga się, aby były funkcjonalne, trwałe i este-

tyczne oraz bezpieczne w użytkowaniu. Bezpieczeństwo użytkowania instalacji

elektrycznych sprowadza się do zapewnienia ochrony przed zagrożeniami:

l porażeniem prądem elektrycznym,

l prądami przeciążeniowymi i zwarciowymi,

l przepięciami łączeniowymi i pochodzącymi od wyładowań atmosferycznych,

l skutkami cieplnymi.

Skuteczność ochrony przed wymienionymi zagrożeniami zależy od tego, jakie

rozwiązania oraz środki techniczne zastosujemy w instalacjach elektrycznych.

Miarą skuteczności tej ochrony jest liczba śmiertelnych wypadków porażeń prądem

elektrycznym oraz liczba pożarów będących następstwem wad lub nieprawidłowej

eksploatacji instalacji elektrycznych. Z przeprowadzonych analiz wynika, że licz-

ba śmiertelnych wypadków porażeń prądem elektrycznym w latach 2000-2004

wyniosła 844, a pożarów w budynkach spowodowanych wadami lub nieprawi-

dłową eksploatacją instalacji i urządzeń elektrycznych – 24176. Nadal najwięcej

wypadków śmiertelnych odnotowuje się na wsi, prawie dwukrotnie więcej niż

w mieście. Zasadniczy wpływ na tak dużą liczbę wypadków ma na ogół zły stan

techniczny instalacji oraz stosowanie niedoskonałych i niewystarczających środ-

ków ochrony przed zagrożeniami. Przyczynia się do tego:

l powszechne stosowanie układu sieci TN-C w instalacjach elektrycznych

z przewodami o małych przekrojach (1,5-10 mm 2 ) przeważnie aluminiowymi,

zwiększającymi możliwość uszkodzeń mechanicznych i przerw, szczególnie

w przewodach ochronno-neutralnych PEN występujących w tym układzie sieci.

Stąd wynikające często przypadki pojawiania się na obudowach metalowych od-

biorników napięć dotykowych wyższych od dopuszczalnych długotrwale. Również

pojawianie się na przewodzie PEN napięcia niekorzystnego dla użytkowanych

odbiorników, wywołanego przepływem przez ten przewód prądu wyrównaw-

czego, spowodowanego zaistnieniem asymetrii prądowej w instalacji;

l stosowanie układu sieci TT, nie zawsze gwarantującego skuteczność ochrony

przeciwporażeniowej, głównie z uwagi na występujące trudności w zapewnie-

niu wymaganych rezystancji uziemień oraz przypadki przerw w przewodach

uziemiających;

l niestosowanie połączeń wyrównawczych dodatkowych (miejscowych), a także

połączeń wyrównawczych głównych;

l niestosowanie ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrony przy uszkodzeniu)

w pomieszczeniach o podłodze źle przewodzącej, przeznaczonych na stały pobyt

ludzi, pomimo występowania w tych pomieszczeniach metalowych uziemionych

rur i grzejników centralnego ogrzewania oraz metalowych rur wodociągowych

i gazowych;

l niestosowanie wyłączników ochronnych różnicowoprądowych;

l niestosowanie ograniczników przepięć;

l prowadzenie przewodów w sposób wykluczający ich wymienialność;

l stosowanie zbyt małej liczby obwodów odbiorczych oraz gniazd wtyczkowych

i wypustów oświetleniowych.

www.instalator.info.pl

Bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznych

Nowo budowane i modernizowane instalacje elektryczne powinny odpowiadać

wymaganiom zawartym w rozporządzeniu Warunki techniczne, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz powołanym w nim Polskim Normom,

w tym przede wszystkim wymaganiom normy PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne

w obiektach budowlanych. Pozostałe normy oraz opracowania techniczne można

stosować w projektowaniu i budowie, zgodnie z ustawą Prawo budowlane, jako

zasady wiedzy technicznej. Należą do nich między innymi normy:

l N SEP-E-001 Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona przeciw-

porażeniowa,

l N SEP-E-002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elek-

tryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania,

l N SEP-E-003 Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa.

Linie prądu przemiennego z przewodami pełnoizolowanymi oraz z przewodami

niepełnoizolowanymi,

l N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie

i budowa.

Rozwiązania i środki techniczne, które powinny być zastosowane w nowo budo-

wanych lub modernizowanych instalacjach elektrycznych, to:

1. Stosowanie przede wszystkim układu sieci TN-S, a w szczególnie uzasadnio-

nych przypadkach – układu sieci TT lub IT, zapewniających wprowadzenie

w instalacjach elektrycznych oddzielnego przewodu ochronnego PE i neutralnego

N. W przypadku stosowania układu sieci TN-C-S rozdzielenie funkcji przewodu

ochronno-neutralnego PEN na przewód ochronny PE i neutralny N powinno

następować w złączu lub w rozdzielnicy głównej budynku, a punkt rozdziału

powinien być uziemiony. Zapewnia to utrzymanie potencjału ziemi na przewodzie

ochronnym PE przyłączonym do części przewodzących dostępnych urządzeń

elektrycznych w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej.

Oznaczenia: L1; L2; L3 – przewody fazowe prądu przemiennego; N – przewód neutralny;

PE – przewód ochronny lub uziemienia ochronnego; PEN – przewód ochron-

no-neutralny; FE – przewód uziemienia funkcjonalnego; Z – impedancja

Rys. 1. Schematy stosowanych układów sieci TN (TN-C; TN-S; TN-C-S), TT oraz IT

www.instalator.info.pl

Bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznych

2. Stosowanie połączeń wyrównawczych głównych i dodatkowych (miejsco-

wych) mających na celu ograniczenie do wartości dopuszczalnych długotrwale

w danych warunkach środowiskowych napięć występujących pomiędzy róż-

nymi częściami przewodzącymi. Połączenia wyrównawcze w budynku miesz-

kalnym przedstawia rysunek 2, natomiast zależności pomiędzy przekrojami

przewodów są zamieszczone w tablicy 1 i 2.

Oznaczenia: PE – przewód ochronny lub połączenia wyrównawczego ochronnego

Rys. 2. Połączenia wyrównawcze w budynku mieszkalnym – główne w piwnicy,

oraz dodatkowe (miejscowe) w łazience.

www.instalator.info.pl

Bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznych

Tablica 1. Zależności pomiędzy przekrojami przewodów

Przekrój przewodu (mm 2 )

S L

S PE/0 1)

S E 1); 2)

S PEN

S PE 3)

S PE 4)

S PE 5)

S PE 6)

≥ 4 7)

≥ 10 Cu

≥ 16 Al

≤ 4 ≥ S L ≥ S PE/0

≥ 6

≥ 0,5 S PE/0

≥ 16 Al ≥ 6 ≥ 0,5 S PE/0

16 ≥ 16 ≥ 16 ≥ 16 ≥ 0,5 S PE/0

25; 35 ≥ 16 ≥ 16 ≥ 16 ≥ 0,5 S PE/0

≥ 50 ≥ 0,5 S L ≥ S PE/0 ≥ 0,5 S L ≥ 0,5 S PE/0 8)

1) Przekrój każdego przewodu ochronnego niebędącego częścią wspólnego układu

przewodów lub jego osłoną nie powinien być w żadnym przypadku mniejszy niż:

l 2,5 mm 2 w przypadku stosowania ochrony przed mechanicznymi uszko-

dzeniami,

l 4 mm 2 w przypadku niestosowania ochrony przed mechanicznymi uszkodzeniami.

2) Przewody ułożone w ziemi muszą spełniać dodatkowo wymagania podane w

tablicy 2.

3) Przekrój S PE należy zawsze ustalać, biorąc pod uwagę największy w danej

instalacji przekrój przewodu ochronnego.

4) Dotyczy przewodu połączenia wyrównawczego dodatkowego, łączącego ze sobą

dwie części przewodzące dostępne. Przekrój wyżej wymienionego przewodu

nie powinien być mniejszy niż najmniejszy przekrój przewodu ochronnego,

przyłączonego do części przewodzącej dostępnej.

5) Dotyczy przewodu połączenia wyrównawczego dodatkowego, łączącego część

przewodzącą dostępną, z częścią przewodzącą obcą. Przekrój wyżej wymie-

nionego przewodu nie powinien być mniejszy niż połowa przekroju przewodu

ochronnego, przyłączonego do części przewodzącej dostępnej.

6) Brak jest obowiązujących danych. Ze względu na pełnioną funkcję, uważa się, że prze-

krój tego przewodu nie powinien być mniejszy od przekroju przewodu fazowego.

7) Dotyczy współosiowej żyły przewodu (kabla).

8) Przekrój nie musi być większy od 25 mm 2 Cu, lub z innego materiału, lecz o

przekroju mającym taką obciążalność jak 25 mm 2 Cu.

≥ S PE/0 ≥ 10 Cu

≥ S PE/0 (min) ≥ 0,5 S PE/0

≥ S L

Tablica 2. Wymagania dla przewodów ułożonych w ziemi

Zabezpieczone przed

mechanicznym

uszkodzeniem

Niezabezpieczone

przed mechanicznym

uszkodzeniem

Zabezpieczone przed korozją

S E ≥ S PE/0

S E ≥ 16 mm 2 Cu

S E ≥ 16 mm 2 Fe

Niezabezpieczone

przed korozją

S E ≥ 25 mm 2 Cu

S E ≥ 50 mm 2 Fe

www.instalator.info.pl

≤ 10 ≥ S L

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: