DZIEJE WYPRAW KRZY�OWYCH tom 1 Pierwsza krucjata i za�o�enie Kr�lestwa Jerozolimskiego STEVEN RUNCIMAN Prze�o�y� Jerzy Schwakopf Pos�owiem opatrzy� Benedykt Zientara Pa�stwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1987 Spis tre�ci dla wersji elektronicznej SPIS TRE�CI (KSI��KOWY) PRZEDMOWA KSI�GA I �WI�TE MIEJSCA CHRZE�CIJA�STWA ROZDZIA� I OHYDA SPUSTOSZENIA ROZDZIA� II POD RZ�DAMI ANTYCHRYSTA ROZDZIA� III PIELGRZYMI CHRYSTUSOWI ROZDZIA� IV KU KATASTROFIE ROZDZIA� V ZAM�T NA WSCHODZIE KSI�GA II G�OSZENIE KRUCJATY ROZDZIA� I �WI�TY POK�J I �WI�TA WOJNA ROZDZIA� II OPOKA �WI�TEGO PIOTRA ROZDZIA� III WEZWANIE KSI�GA III W DRODZE NA WOJNY ROZDZIA� I WYPRAWA LUDOWA ROZDZIA� II KRUCJATA NIEMIECKA ROZDZIA� III BARONOWIE I CESARZ KSI�GA IV WOJNA PRZECIWKO TURKOM ROZDZIA� I KAMPANIA W AZJI MNIEJSZEJ ROZDZIA� II INTERLUDIUM ORMIA�SKIE ROZDZIA� III POD MURAMI ANTIOCHII ROZDZIA� IV O W�ADZ� NAD ANTIOCHI� KSI�GA V ZIEMIA OBIECANA ROZDZIA� I W DRODZE DO JEROZOLIMY ROZDZIA� II TRYUMF KRZY�A ROZDZIA� III "ADVOCATUS SANCTI SEPULCHRI" ROZDZIA� IV KR�LESTWO JEROZOLIMSKIE ANEKSY ANEKS I PODSTAWOWE �R�D�A DO DZIEJ�W PIERWSZEJ KRUCJATY ANEKS II LICZEBNO�� WOJSK KRZY�OWYCH CHRONOLOGIA DO ZDOBYCIA JEROZOLIMY PRZEZ KRZY�OWC�W W 1099 ROKU SPIS TRE�CI (ksi��kowy) Spis ilustracji 8 Spis map i plan�w 10 Przedmowa 11 KSI�GA I �WI�TE MIEJSCE CHRZE�CIJA�STWA Rozdzia� I Ohyda spustoszenia 17 Rozdzia� II Pod rz�dami antychrysta 31 Rozdzia� III Pielgrzymi Chrystusowi 47 Rozdzia� IV Ku katastrofie 57 Rozdzia� V Zam�t na Wschodzie 68 KSI�GA II OG�OSZENIE KRUCJATY Rozdzia� I �wi�ty pok�j i �wi�ta wojna 85 Rozdzia� II Opoka �wi�tego Piotra 94 Rozdzia� III Wezwanie 106 KSI�GA III W DRODZE NA WOJNY Rozdzia� I Wyprawa ludowa 119 Rozdzia� II Krucjata niemiecka 128 Rozdzia� III Baronowie i cesarz 135 KSI�GA IV WOJNA PRZECIWKO TURKOM Rozdzia� I Kampania w Azji Mniejszej 167 Rozdzia� II Interludium ormia�skie 182 Rozdzia� III Pod murami Antiochii 197 Rozdzia� IV O w�adz� nad Antiochi� 215 KSI�GA V ZIEMIA OBIECANA Rozdzia� I W drodze do Jerozolimy 243 Rozdzia� II Tryumf Krzy�a 256 Rozdzia� III "Advocatus Sancti Sepulchri" 266 Rozdzia� IV Kr�lestwo Jerozolimskie 295 ANEKSY Aneks I Podstawowe �r�d�a do dziej�w pierwszej krucjaty 315 Aneks II Liczebno�� wojsk krzy�owych 323 Chronologia (Zestawi� Jerzy Schwakopf) 356 8 SPIS ILUSTRACJI (ilustracje zosta�y usuni�te) 1. Cesarz Konstantyn Wielki. Mozaika w ko�ciele Bo�ej M�dro�ci w Konstantynopolu, X w. Repr. fot. Teresa ��towska. 2. �wi�ty Hieronim. Miedzioryt H. Goltziusa wed�ug obrazu J. Palmy, XVI/XVII w. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 3. P�tnik. Fragment fresku, koniec XI w. Pary�, Musee des Monuments Francais. Repr. fot. Teresa ��towska. 4. Wn�trze bazyliki w Composteli z figur� �w. Jakuba. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 5. Konstantyn zwyci�a z pomoc� Krzy�a. Miniatura z Psa�terza Chludowa. Moskwa, Muzeum Historyczne. 6. Tkanina koptyjska z III w. Kair, Muzeum Koptyjskie. Repr. fot. Teresa ��towska. 7. Widok Konstantynopola. Miedzioryt, XIX w. (rys. W.L. Leith, ryt. H. Adlard). Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 8. Meczet Hagia Sophia, dawny ko�ci� Bo�ej M�dro�ci w Konstantynopolu. Litografia Louisa Haghe, 1806-1855. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 9. Talerz bizantyjski z przedstawieniem tryumfu cesarza Konstantyna II, koniec IV w. Leningrad, Ermita�. Repr. fot. Teresa ��towska. 10. Papie� Grzegorz Wielki ze skryb�. Miniatura z Registrum Gregorii, 984 r. Trewir, Stadtbibliothek. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 11. Nawa ko�cio�a Santa Maria Maggiore w Rzymie. V wiek. Repr. fot. Teresa ��towska. 12. Normanowie na statku. Miniatura z Bible de l'abbaye Saint-Aubin, XI w. Angers, Bibliotheque. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 13. Relikwiarz, srebro repusowane, ok. 550 r. Leningrad, Ermita�. Repr. fot. Teresa ��towska. 14. Cesarz Aleksy I Komnen. Mozaika, ok. 1122 r. Konstantynopol, ko�ci� Bo�ej M�dro�ci. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 15. Anna Komnena, autorka Aleksjady. Portret nowo�ytny wykonany na podstawie �r�d�owych przekaz�w bizantyjskich. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 16. �wi�ty Demetriusz. Fragment mozaiki z ko�cio�a �w. Demetriusza w Tessalonice, V w. Repr. fot. Teresa ��towska. 17. Piotr Pustelnik wr�cza papie�owi Urbanowi II pos�anie Symeona, patriarchy Jerozolimy, 1094 r. Rysunek barwiony z Histoire des croisades, XV w. Bruksela. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 18. Palenie �yd�w w Kolonii. Drzeworyt z Liber chronicarum mundi, Norymberga 1493. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 19. Wej�cie do meczetu Umajjad�w w Damaszku. Fot. Waldemar Jerke. 20. Fragment dziedzi�ca meczetu Umajjad�w w Damaszku. Fot. Waldemar Jerke. 21. Procesja z relikwiami w Konstantynopolu. Ko�� s�oniowa, VI w. Trewir, Skarbiec Katedralny. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 22. �ydzi wytaczaj� krew dzieci chrze�cija�skich. Rysunek pi�rkiem z Livre de cabale Abrahama le Juif. Pary�, Biblioteka Arsena�u. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 23. Mozaika z meczetu Kopu�a Na Skale w Jerozolimie z przedstawieniem wazy. Druga po�owa VII w. Repr. fot. Teresa ��towska. 24. Zdobycie Nikei. Wed�ug witra�a z ko�cio�a opackiego Saint-Denis. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 25. Galera �redniowieczna u�ywana na Morzu �r�dziemnym. Drzeworyt z XV w. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 26. Uzbrojenie konnych wojsk bizantyjskich. Wg dekoracji szkatu�y z ko�ci s�oniowej z XI w. Troyes, Skarbiec Katedralny. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 27. Para m�czennik�w. Fragment fresku z klasztoru �w. Katarzyny na g�rze Synaj, VI lub VII wiek. Muzeum w Kijowie. Repr. fot. Teresa ��towska. 28. Sanktuarium Al-Kaba w Mekce. Repr. fot. Zbigniew Kamykowski. 29. Kr�l Edgar daje w ho�dzie Chrystusowi Kart�. Miniatura z New Minster Charter, Winchester, 966-975 r. Londyn, British Museum. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 30. Procesja m�czennik�w. Fresk w krypcie ko�cio�a �w. Maksymina w Trewirze, pocz�tek IX w. Repr. fot. Teresa ��towska. 31. Zdobycie Antiochii. Wg witra�a z ko�cio�a opackiego Saint-Denis. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 32. Scena m�cze�stwa. Fresk w ko�ciele Santa Maria Antiqua. Rzym. Pocz�tek VII wieku. Repr. fot. Teresa ��towska. 33. Dzielenie cia�a zmar�ego �wi�tego na relikwie. Miniatura z Vita Mathildis Doniza z Canossy, XII w. Rzym. Biblioteca Apostolica Vaticana. Repr. fot. Izydor Grzeluk. 34. Scena m�cze�stwa. Fragment o�tarza z ko�cio�a w Durro. Muzeum Sztuki Katalo�skiej w Barcelonie. Repr. fot. Teresa ��towska. 35. �wi�ty Maurycy, patron rycerstwa. Dekoracja relikwiarza �w. Maurycego wykonanego przez opata Nantelma w 1225 r. Mied� z�ocona. Skarbiec opactwa Saint-Maurice d'Agaune. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 36. Portal transeptu Wielkiego Meczetu w Damaszku (706-714 r.). Repr. fot. Teresa ��towska. 37. Ostroga rycerska z czas�w wypraw krzy�owych. Wenecja, bazylika �w. Marka. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 38. Ikona przedstawiaj�ca �w. �w. Sergiusza i Bakchusa. Bizancjum, VII w. (?). Repr. fot. Teresa ��towska. 39. Papie� Urban II. Miedzioryt, XVI/XVII w. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 40. Ho�d wasalny. Miniatura z Liber Feudorum Maior, Katalonia, XII w. Barcelona, Archiwum Corona de Aragona. Repr. fot. Izydor Grzeluk. 41. Kapitel kolumny w ko�ciele Bo�ej M�dro�ci w Konstantynopolu. VI w. Repr. fot. Teresa ��towska, 42. Krzy�owcy pod murami Jerozolimy. Miniatura z pocz�tku XIII w. Padwa, Biblioteca del Seminario. Repr. fot. Izydor Grzeluk. 43. Chrystus koronuje cesarza Konstantyna VII. Rze�ba z ko�ci s�oniowej, X w. Moskwa, Muzeum Sztuk Pi�knych. Repr. fot. Teresa ��towska. 44. Gotfryd lotary�ski z koron� cierniow� na he�mie. Drzeworyt z ko�ca XV w., Bruksela. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 45. Relikwiarz figuralny w ko�ciele pielgrzymkowym w Saint-Foy we Francji (X-XI w.). Repr. fot. Teresa ��towska. 46. Gotfryd lotary�ski z krzy�em i koron� cierniow� na he�mie. Miedzioryt N. de Bruyna, XVI/XVII w. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 47. Kielich mszalny. Agat i z�oto, X-XI w. (sztuka bizantyjska). Leningrad, Ermita�. Repr. fot.Teresa ��towska. 48. �ciana p�aczu oraz meczet Kopu�a Na Skale w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 49. Ko�ci� Narodzenia w Betlejem, VI w. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 50. �wi�ci rycerze. Fragment tryptyku z przedstawieniem czterdziestu m�czennik�w, X-XI w. Leningrad, Ermita�. Repr. fot. Teresa ��towska. 51. Fasada ko�cio�a �w. Grobu w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 52. Ko�ci� Przemienienia Pa�skiego na g�rze Tabor. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 53. Minaret meczetu Kalifa Al-Hakima z fragmentem mur�w z okresu panowania Fatymid�w. Repr. fot. Teresa ��towska. 54. Dekoracja kopu�y w ko�ciele Bo�ej M�dro�ci w Konstantynopolu. Mozaika, ok. 1160 r. Repr. fot. Teresa ��towska. 55. Korona cesarza Konstantyna IX, XI w. Repr. fot. Teresa ��towska. 56. Jerozolima. Mozaika z ko�cio�a Santa Maria Maggiore w Rzymie. Repr. fot. Teresa ��towska. 57. Wn�trze kaplicy na g�rze Kalwarii w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 58. Brama Gnojna (Maur�w) w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 59. Brama Damasce�ska (Kolumny) w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 60. Brama Jafska (Hebronu) w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 61. Brama Z�ota w Jerozolimie. Repr. fot. Hanna Balcerzak. 62. Fragment cytadeli z Wie�� Dawida w Jerozolimie. Repr. fot. Teresa ��towska. Na obwolucie: 63. Krzy� procesjonalny z XII w. Muzeum w Chalon-sur-Sa�ne. 64. Plan Jerozolimy. Mozaika. VI w., Jordania Na stronie tytu�owej: 65. Gotfryd lotary�ski. Wg sztychu z XVI w. 10 SPIS MAP I PLAN�W (mapy i plany zosta�y usuni�te) I. Azja Mniejsza przed pierwsz� wypraw� krzy�ow� (ok. 1090 r.) II. Pierwsza wyprawa krzy�owa III. Okolice Konstantynopola IV. Antiochia V. Syria w okresie wypraw krzy�owych VI. Palest...
Tonowari