Rozdział 14
Rozwój społeczny i rozwój osobowości we wczesnym okresie dorosłości
Wyprowadzka z domu rodzinnego
← zawarcie związku małżeńskiego, studia , praca
Przywiązanie do rodziców
· emancypacja psychologiczna (nabranie dystansu do swoich rodziców, przeniesienie przywiązania do rodziców na przyjaciół) [Weiss]
· emocjonalne usamodzielnienie się od rodziców, przy jednoczesnym zaangażowaniu w rolę syna lub córki (C. Nydegger
Rodzice są, ważni i wielu dorosłych jest z nimi silnie związanych emocjonalnie, przy czym silniej z matką. Lepiej przechodzą ten okres ludzie o bezpiecznym przywiązaniu w dzieciństwie niż o przywiązaniu ambiwalentnym lub lękowym.
W poszukiwaniu partnera
Erickson: główne zadanie wczesnej dorosłości: rozwiązanie dylematu intymności i izolacji
Intymność – „zdolność stopienia w jedno tożsamości z kimś innym, bez obawy o utratę czegoś swojego”
Związek z partnerem jako bezpieczna baza, z której można wyruszać w świat, jako podstawa rodziny.
Brak intymnego związku → poczucie izolacji i osamotnienia (szczyt tych odczuć – początek dorosłości)
Proces dokonywania wyboru
1. seria filtrów – kroków: (Cate, Loyd)
B. Murstein
1. stopień dopasowanie podstawowych cech zewnętrznych: wygląd, maniery, widoczny status,
2. dopasowanie pod względem przekonań i poglądów: polityka, dopasowanie religijne
3. dopasowanie do roli: dopasowanie płciowe, zgoda co do ról płciowych
2. socjologowie: cechy zewnętrzne jako istotne
1. podobieństwo: wiek, wykształcenie, klasa społeczna, przynależność do grupy etnicznej, religii, poglądów zainteresowań i temperamentu [kojarzenie wybiórcze, homogamiczność] → związki oparte na homogamii
2. proces wymiany: zalety, które można zaoferować potencjalnemu partnerowi (poszukiwane możliwości najkorzystniejszej wymiany
kobiety wymieniają usługi seksualne i prowadzenie domu w zamian za wsparcie ekonomiczne oferowane przez mężczyzn
3. kobiety: status ekonomiczny i perspektywy pracy towarzysza , mężczyźni: atrakcyjność
Tworzenie związku
Rola przywiązania
Założenie: Każdy z nas w swoim związku pragnie odtworzyć w związku wzorzec przechowywany w wewnętrznym modelu przywiązania, przy czym mogą się pojawić zmiany w tym wzorcu:
→ dorośli o pozabezpiecznym przywiązaniu modyfikują ten model.
Model wpływa na:
· oczekiwania wobec partnera
· rodzaj partnera
· zachowania względem partnera
· stabilność związku
Częste zaliczanie relacji z małżonkiem i rodzicami do tego samego typu przywiązania
Dorośli z bezpiecznym przywiązaniem:
· tendencja do ufania innym
· postrzeganie partnera nie tylko jako kochanka ale także jako przyjaciela
· wykazywanie niewielu zazdrości i lęków o to, czy uczucia są odwzajemnione
· oferują partnerom wsparcie w sytuacjach napięcia i lęku
· łatwiej uspokajają się w ich obecności
Dorośli z przywiązaniem zaabsorbowanym (odpowiednik lękowego)
· niepewni swojej postawy w związku
· obawa czy uczucie jest odwzajemnione
· zazdrość i pochłonięcie związkiem
Dorośli z przywiązaniem lekceważącym i obojętnym
· mniej szczęśliwi
· mniej ufający
· unikają bliskości
· mała akceptacja w związek
· trudności z zaakceptowaniem drugiej osoby
· w sytuacjach napięcia i lęku rzadziej szukają wsparcia i sami go udzielają
Rola miłości
Komponenty miłości (Robert Sternberg):
· intymność: uczucia warunkujące zbliżenie i łączność
· namiętność: uczucie intensywnej tęsknoty za spójnością z drugą osobą, również spójności płciowej
· zaangażowanie w związek z drugim człowiekiem często przez długi czas
Związki partnerskie na przestrzeni czasu
Pierwszy rok pożycia → spadek interakcji pozytywnych: intymnego i namiętnego aspektu miłości
Małżeństwa dobre i złe
Czynniki mające wpływ na powodzenie małżeństwa jeszcze przed zawarciem małżeństwa
→ potencjał wnoszony przez każdego z małżonków:
wysoki potencjał → większa zdolność przetrwania stresów i nie niepowodzeń we wspólnym życiu
· wyższe wykształcenie
· lepsze umiejętności rozwiązywania problemów
· lepszy stan zdrowia
· wyższe poczucie własnej wartości
Różne cechy i ich konsekwencje
· Wysoki poziom neurotyczności
▪ → mniej satysfakcji ze wspólnego pożycia
· Stosunek wydarzeń miłych do niemiłych: więcej krytyki, narzekania, poniżania
▪ → wyższe prawdopodobieństwo rozwodu
Gottman: każdy partner ma licznik odnotowujący całość zachowań negatywnych zakumulowaną w związku, kiedy zakumuluje się zbyt wiele zachowań negatywnych, zmienia się postrzeganie partnera i jednostka zastanawia się nad możliwością separacji lub rozwodu.
Typy związków trwałych lub stabilnych (Gottman)
1. Uzasadniający – rzadkie przejawy niezgody, wysłuchiwanie wzajemnych opinii nawet podczas sporów
2. Niestabilny – częste sprzeczki, niezgoda i niewysłuchiwanie siebie podczas kłótni, lecz zachowań pozytywnych jest więcej niż negatywnych, wysoka częstotliwość śmiech i wysoki poziom uczucia
3. Unikający – ograniczniki konfliktu: brak prób wzajemnego przekonywania, zgoda na niezgodę, bez okazywania nienawiści, struktura określana jako „zneutralizowana”
Typy związków niepomyślnych (Gottman)
1. Wrogi/zaangażowany – częste zażarte kłótnie, brak równoważnika w postaci humoru i uczucia
2. Wrogi/obojętny – regularne, ale krótkie kłótnie, partnerzy nie patrzą na siebie, brak im poczucia wsparcia
→ zachwianie równowagi między pozytywami a negatywami prowadzi do rozpadu związku
Małżonkowie stają się nieszczęśliwi w wyniku negatywnych zachowań (u par, które nauczą się podnosić współczynnik pozytywnego wzajemnego postępowania wzrasta również zadowolenie z pożycia małżeńskiego)
Najważniejszy czynnik przetrwania → zdolność partnerów do stworzenia wzajemnie zazębiającego się interaktywnego systemu wsparcia (niezależnie od posiadanego modelu przywiązania)
Związki społeczne: przyjaźń i stosunki z krewnymi
początek dorosłości → tworzenie grupy wsparcia/warstwy ochronnej otaczającej jednostkę i pomagającej jej stawiać czoło wyzwaniom codzienności, są to: członkowie rodziny, partner, przyjaciele
Stosunki pomiędzy członkami rodziny
rodzice jako najważniejsza grupa wsparcia, pomimo osłabienia więzi, dorośli utrzymują regularny kontakt z rodzeństwem i rodzicami
Przyjaźń
Istotna grupa wsparcia
Wybór przyjaciół → podobnie jak w przypadku partnera:
· podobne wykształcenie,
· zainteresowania,
· pochodzenie,
· etap w cyklu życia rodzinnego;
· wzajemna otwartość i szczerość osobista.
Liczba bliskich i intymnych przyjaźni przez cały okres dorosłości jest jednakowa, na początku zwiększa się liczba niezobowiązujących przyjaźni i „sympatii”
Różnice płciowe we wzorcach
Kobiety: więcej bliskich przyjaciółek → związki bardziej intymne, otwarte, większa ilość wzajemnego wsparcia emocjonalnego, rozmawiają ze sobą
Mężczyźni: opiera się bardziej na współzawodnictwie, rzadziej zgadzają się ze sobą, proszą o coś lub stanowią wzajemne wsparcie, wykonują wspólnie jakieś czynności
Mężczyźni są mniej zadowoleni ze swojej przyjaźni ale nie są przez swoich przyjaciół obciążani emocjonalnie.
Kobieta jako opiekun kontaktów społecznych: pisuję listy, podtrzymują kontakt telefoniczny, organizują spotkania rodziny i przyjaciół,
Rodzicielstwo
Podjęcie roli rodzica
· satysfakcja,
· poczucie celu w życiu,
· poczucie własnej wartości,
· wrażenie bycia dorosłym,
· uczucie radości dzielonej ze współmałżonkiem.
Zmiana roli płci
intensyfikacja tradycyjnych ról płciowych – imperatyw rodzicielski (Gutman): potomstwo ludzkie jest bezbronne i rośnie powoli, wymaga długiego okresu wsparcia fizycznego i emocjonalnego; dzielenie pomiędzy partnerów 2 rodzajów odpowiedzialności:
· matki – dostarczenie wsparcia emocjonalnego,
· ojcowie – wsparcie fizyczne i protektor
Kobieta po urodzeniu pierwszego dziecka → większa odpowiedzialność w opiece nad nim jak i w wykonywaniu obowiązków domowych
Rodzicielstwo a poczucie szczęścia
Wpływ pojawienia się dziecka na satysfakcje z małżeństwa
Trudności z wykonywaniem nowej roli:
· stres zaostrzany przez trudną sytuację ekonomiczną,
· naciski w pracy,
· niemowlę z trudnym temperamentem.
Rola pracownika
Satysfakcjonująca praca – ważny składnik szczęścia i zadowolenia z życia
Wybór zawodu
Na wybór zawodu i typu kariery mają wpływ:
· płeć,
· grupa etniczna,
· inteligencja,
· wyniki szkolne,
· osobowość,
· pojęcie własnego 'ja',
· pochodzenie i wartości rodzinne,
· wykształcenie.
Wpływy rodziny
Wybór zawodu na ogólnym poziomie klasy społecznej z której się pochodzi
osiągnięcia naukowe i zawodowe jako cenione wartości → wyższy poziom wykształcenia dzieci
Wykształcenie i inteligencja
wyższy poziom inteligencji → większe prawdopodobieństwo wyższego wykształcenia → wyższy szczebel kariery na którym wchodzi na rynek pracy → dalej można zajść w ciągu całego życia zawodowego
bystrzejsi studenci → częstszy wybór kariery profesjonalnej lub technicznej
inteligentniejsi pracownicy → częstsze awanse
Płeć
Stereotypy
męski:
· bardziej zróżnicowane zawody
· zawody techniczne, ...
Camea_Lidii_P