Brady Joan - Teoria wojny - Notatnik.pdf - Literatura - Dorico

Joan Brady

Brady Joan - Teoria wojny

Teoria wojny

Przekład Andrzej Chajewski

Tytuł oryginału THEORY OF WAR

Redakcja stylistyczna DOROTA KIELCZYK

Redakcja techniczna ANNA BONISŁAWSKA

Korekta GRAŻYNA NAWROCKA

Opracowanie graficzne okładki WYDAWNICTWO AMBER

Informacje o nowościach i pozostałych książkach Wydawnictwa AMBER oraz możliwość

zamówienia możecie Państwo znaleźć na stronie Internetu

http://www.amber.supermedia.pl

For the Polish edition

ISBN 83-7245-027-7

Alexandrowi Brady'emu i jego dzieciom oraz dzieciom jego dzieci

Niepełnosprawność jest alegorią życia w społeczeństwie.

Robert E. Murphy, The Body Silent

Oczywiście, to samo tyczy się niewolnictwa, ale sławo "niewolnictwo" funkcjonuje w

języku głównie jako metafora i nikt już nie zwraca uwagi na jego prawdziwe

znaczenie.

dr Nathaniel Carrick (z taśmy z nagraniem wywiadu)

Część I

Wtorek

Rekonesans

Młodzi są tacy głupi. Kiedy miałam dwadzieścia jeden lat, poszłam na Uniwersytet

Columbia; na filozofię. Pragnęłam szukać prawdy. Zatrudniłam pomoc; ktoś musiał

pchać wózek. Profesorowie mówili: "Prawda istnieje. Jest rzeczywista i absolutna.

Znaczenie ma jednak tylko w takich pytaniach jak: Czy jutro będzie deszcz?

Wystarczy poczekać do następnego dnia. I proszę bardzo; oto prawda". Tak; ale co ja

mam z tego? Żyję tutaj, przykuta do wózka inwalidzkiego. Chcę więcej.

Zacznę od Sweetbrier. Nie cierpię środkowego zachodu, a zwłaszcza Sweetbrier, które

zawsze było dziurą. Dzisiaj zostało tam kilka chat rozrzuconych przy drodze

biegnącej wzdłuż pola kukurydzy. Wszyscy omijają to miejsce. Farmerzy gdzie indziej

szukają sklepów i rozrywek. Na jednym z domów można się doczytać nazwiska

właściciela sklepu Benbowa Wikina, ale w środku półki świecą pustkami. Nieliczni

klienci są tak strupieszali jak staruch drzemiący za ladą.

Tutaj zaczyna się prawda.

Upadek Sweetbrier rozpoczął się w roku tysiąc dziewięćset dwudziestym trzecim,

kiedy kolej Midwest Pacific postanowiła zamknąć dworzec, na którym pociągi jadące z

Topeki do Jefferson City i tak zatrzymywały się tylko po wodę. Miejscowi tego nie

widzieli. Ludzie lubią się oszukiwać. Wiadomość opublikowano w "Strażniku Lądowym",

ale nikt nie dał jej wiary. Mieszkańcy miasta uwierzyli dopiero, kiedy senator

George Stoke - wielki blagier - powiedział im, że to prawda. Historycy nazywają

tego blagiera "niezłomnym liberałem".

Piszą o tym, że zreformował senat; że sprzeciwiał się I wojnie światowej; że

potępił traktat wersalski; zgłaszał projekty umocnienia władzy federalnej - jeden

tak słynny, że aż strach go wspominać; i jeszcze te programy pomocy farmerom. John

R Kennedy przedstawił tę postać w Sylwetkach odważnych. A ja i tak powtórzę, że

Stoke był blagierem. Więcej, nazwę go gnojem i powiem, że powinien skończyć gorzej,

Strona 1

Brady Joan - Teoria wojny

dużo gorzej, niż skończył. Jeszcze do tego wrócę.

George Stoke stworzył komitety walki z koleją, zanim inni zrozumieli, co się

właściwie dzieje. Redakcja "Strażnika" wystąpiła z pomysłem pikniku na skwerze

przed willą senatora, czyli w miejscu, gdzie ten polityk u schyłku kariery wciąż

zajmował się swym polem uprawnym - władzą. Nawoził je solidnie pieniędzmi i

wieloletnim rozdawnictwem stanowisk. Siał wiosną, a zasiew rozkwitał latem, by

dojrzeć w listopadzie, kiedy nadchodziła pora żniw, wyborów, świąt, jabłkówki,

wozów z plonami, zbiorów i sukcesów, po których trzeba zaorać ziemię pod kolejne

lata upraw. Senator mieszkał tuż za miastem. "Damy to na całą stronę, panie

senatorze", mówił wysoki, chudy dziennikarz. "Ma się rozumieć". Brwi "niezłomnego

liberała" poruszyły się jak dżdżownice w puszce wędkarza.

Naturalnie chciałabym wiedzieć, co to jest prawda. Na uniwersytecie powiedzieli, że

nauczą nas świetnej techniki stopniowego dochodzenia do "przybliżeń prawdy". "To

coś jak rachunek różniczkowy", wyjaśnili. Tylko że rachunek różniczkowy daje nam

konkrety: styczne do krzywej i orbity planet. Zapytajcie filozofów, co oni nam

dają. Będą bełkotali o wczorajszej prognozie pogody i dzisiejszym deszczu.

Powtarzam, to nie wystarczy. Poza tym, idę o zakład, że prawda jest często

prawdziwsza, kiedy ją wymyślamy. Tak jak tę sobotę w czerwcu tysiąc dziewięćset

dwudziestego trzeciego roku i skwer przed willą senatora. Nie było mnie tam. Ale i

tak widzę żony miejscowych dygnitarzy, które nakrywają do stołów ustawionych na

trawniku. Widzę grecki portyk domu, wyglądający jak ktoś, kogo biegunka dopadła na

skraju pola golfowego. Obrusy powiewają na wietrze. Wiklinowe kosze pękają od

szynek, sałatek, ciast, lemoniad i lodów. Kobiety plotkują przy pracy. Kapelusiki

drżą. Suknie falują. Mój wujek. Atlas, znał większość tych pań. Opowiedział mi o

nich wiele lat temu; byłam wtedy młoda i guz w moim kręgosłupie jeszcze nie

rozsadził kości. Pamiętam imiona dam: Harfie, Maude, Gertrudę, Carrie, Hope.

O jedenastej trzydzieści zjeżdżają się goście z całego stanu Kansas. Panowie w

odświętnych garniturach dolewają z piersiówek dżin do lemoniady. Alkohol pochodził

prawdopodobnie z kontrabandy. W latach dwudziestych obowiązywała prohibicja. Co to

zresztą za różnica? Chłopcy w szortach, dziewczęta w sukniach z krynoliną. Psy

szczekają. Flaga z napisem RATUJCIE SWEETBRIER załamuje się na wietrze. Wiatru

mogło nie być. To bez znaczenia. O dwunastej zaczynają się tańce. O pierwszej gruby

senator tratuje trawę porastającą skwer, zmierzając na mównicę. "Najważniejsze,

żeby trafić we właściwą chwilę", głosił. "Pozwólcie mi ją wybrać, a przekabacę wam

publikę w try miga". Zatrzymuje się co jakiś czas i odbija uśmiech na rękawiczkach

wybranych dam. Wykonuje niebezpieczny skłon, by przyjąć lody od dziewczynki z

kręconymi włosami.

Fotografie sześćdziesięciodwuletniego polityka nie są zbyt udane. Po wielu

grubasach nie widać tuszy. U senatora była wyraźna. Tłuszcz się na nim przelewał.

Czcigodny Stoke miał obwisłe dolne powieki; przebarwione, ciągle załzawione, choć

gniewnie patrzące oczy wychodziły czarne na starych zdjęciach prasowych. Sadło

wylewające się znad sztywnego kołnierzyka wyglądało jak tłusta, nadpsuta

wieprzowina. Chodził z laską zwieńczoną rączką w kształcie głowy węża, z

prawdziwymi zębami i perłami zamiast oczu. Miał na sobie surdut, wyświecony na

łokciach i skrojony według mody sprzed trzydziestu lat. Ta część garderoby była dla

niego bardzo ważna. Ma również duże znaczenie dla mnie i dla tej opowieści.

Zniszczone okrycie towarzyszyło senatorowi w całej jego karierze. Wszyscy słyszeli

o surducie George'a Stoke'a i o niebywałej wulgarności senatora. Liberał ciężko

pracował na tę sławę. Zanosił się śmiechem, patrząc na wstrząśniętą jego słowami

damę lub zaszokowanego dżentelmena. "Widzisz ten papierek lakmusowy?", zapytał

kiedyś jednego z dostojników. "Włożę ci go do ust. O, w ten sposób. I klnę się..."

Tu kolej na moje ulubione, smakowicie obrzydliwe powiedzonko. Przez całe życie

usiłowałam go użyć i nigdy, przenigdy, nie trafiła się właściwa chwila. A może

tylko zabrakło mi odwagi, pewności siebie. "I klnę się na nie tkniętą piczuchnę

matki Jezusowej, że będę wiedział, komu wczoraj lizałeś dupę",

mówił George Stoke, demokrata ze stanu Kansas, od niepamiętnych czasów filar Senatu

Stanów Zjednoczonych.

Słowa to nie wszystko. Senator był kobrą wśród polityków. Wiedział, czego chce.

Doskonale znał potrzeby swojego elektoratu. I nikt ani nic nie mogło wpłynąć na

zmianę stanowiska Stoke'a. Dzielny George obłaskawiał wrogów, a potem wyciskał z

Strona 2

Brady Joan - Teoria wojny

nich sok i odrzucał resztki. Przetrwał w polityce bardzo długo. Wybierano go raz za

razem i to zgodnie z prawem, które w każdym cywilizowanym kraju wykluczyłoby

takiego człowieka już na początku. Kłopot w tym, że nie istnieją cywilizowane

kraje. Prawda?

Mój dziadek dobrze znał George'a Stoke'a. Wychowali się razem, ale trudno sobie

wyobrazić ludzi bardziej niepodobnych do siebie. Przynajmniej na zewnątrz. George

był powolny. Dziadek zaś ognisty. Tak jak huty w Cardiff leżące wzdłuż głównej

drogi łączącej Walię z Anglią. Wiodę tam cudzoziemski żywot w równinnym pejzażu

odlewni, pieców, walcowni i kominów. Po zmierzchu cała okolica lśni na czerwono od

ukrytego ognia. To jest piekło na ziemi. Zasnuwa je całun dymu. Nieruchomego,

dyszącego, świetlistego miazmatu zatruwającego powietrze i wodę w Kanale

Bristolskim. Tak jak złość dziadka zatruwa moje życie, choć ten człowiek zmarł,

zanim się urodziłam. Był głodnym drapieżnikiem, jak mówił o sobie niekoronowany

król Arabii. To dlatego szukałam prawdy na Uniwersytecie Columbia. Chciałam

wiedzieć, jakie znaczenie miało życie mojego dziadka. Wolno mi pytać. Ciąży na mnie

jego klątwa.

Kiedy byłam dzieckiem, ojciec opowiadał mi o dziadku, zapamiętałam jednak tylko

historie Atlasa. Wczuwałam się w nie; przeżywałam je w latach dojrzewania. "Kiedy

mój ojciec po raz pierwszy zobaczył George'a Stoke'a..." Na te słowa wytężałam

wzrok, żeby dostrzec George'a, tak jak po raz pierwszy ujrzał go mój dziadek. Nie

zamierzałam tylko ocalić przeszłości od zapomnienia. Pożądałam wspomnień dziadka w

biblijnym sensie. Było to grzeszne, skrywane pragnienie. Chciałam zobaczyć,

zapamiętać i zatrzymać te ulot-

ne zbliżenia w mojej pamięci. Wykraść wszystkie i posiąść na własność. Atlas

powiedział kiedyś: "Jechał pierwszym pociągiem przez Góry Skaliste". Przez moją

głowę przemknęły słowa: "Czy ja to pamiętam? Pamiętam? Mam czelność pamiętać?"

Gdyby człowiek był wystarczająco szybki, mógłby sam pocałować się w usta. Czasem, w

samotności, próbuję nawet mi to wychodzi. No, prawie. Tak sądzę. Kręci mi się w

głowie od tych prób, ale kiedy znowu zaczynam jasno widzieć, jestem taka jak

przedtem. Nic się nie zmienia. Absurdalny pomysł. Nie mogę pamiętać życia mojego

dziadka, przecież nigdy nawet nie widziałam czcigodnego antenata.

Dziadek nazywał się Jonathan Carrick. Był mniej więcej lwa lata młodszy od

senatora. Wuj Atlas mówił, że nikt nie znał dokładnej różnicy wieku. Daty urodzin

dziadka nigdzie nie odnotowano. W dniu przyjęcia u senatora miał około

sześćdziesiątki. Mimo iż Jonathana i George'a pod względem wyglądu i zachowania

dzieliło bardzo wiele, to jednak coś ich także łączyło. Nie tylko wspólna

przeszłość. Coś znacznie głębszego. Bliskość wrogów; żołnierzy.

Nie ma znacznych różnic między wojną dwojga ludzi a wojną dwóch krajów. Zacznijmy

od tego, co widać. Wojska muszą nieć sztandary, proporce, mundury. Dziadek i

senator też je wsiadali. Jonathan Carrick chodził w surducie; senator również.

Okrycia obu mężczyzn były bardzo niemodne. Surdut jako godło? Dlaczego nie, skoro

godłem narodu są jakieś róże, kokardy czy pióra. Mój dziadek świetnie wyglądał w

surducie z aksamitnym kołnierzem. Prawdę mówiąc, ładnemu we wszystkim ładnie.

Jonathana zdecydowanie wyróżniała spośród zwykłych ludzi swoboda i pewność ruchów.

Dziadek wspaniale gestykulował. Czasami odpowiadał wyłącznie gestem rąk, ale nie

było wątpliwości, co miał na myśli. Atlas )powiadał mi o tym ujmującym darze,

nieoczekiwanym, zaskakującym u osoby tak bardzo nerwowej. Gracja, magiczna

elegancja i wielki urok - wszystko to wzbudzało w miejscowych kobietach

macierzyńskie uczucia wobec dziadka. Natomiast gorący temperament Jonathana

wywoływał w sercach iam wielkie emocje. Kiedy taki mężczyzna traci żonę, wiele się

o nim mówi.

Ludzie powtarzali, że za bardzo się przejął śmiercią żony. Nie powinien dalej żyć.

Ale jak tu żyć? Po co? Kiedy robiliśmy zakupy, zatrzymywał się w pół kroku na

ulicy. Na jego twarzy

było widać ból. "To serce", plotkowali ludzie. Ale mylili się. Chodziło o wojnę.

Robił taką minę, kiedy nagle zdał sobie sprawę, że zostawił bez obrony jedną z

flanek. Nocą chodził po pustym ciemnym domu, zastanawiając się nad psychiką wroga.

"Czy to ma jakieś znaczenie?", pytał. "A może to w ogóle nie jest ważne? Jeśli

nie... Niemożliwe... Nie, do licha. Tego już za wiele. Słyszysz? Nie!"

Rozważmy dokładniej problematykę wojny. Przypomnijmy podstawową zasadę strategii

Strona 3

Brady Joan - Teoria wojny

autorstwa wielkiego filozofa -militarysty Karla von Clausewitza: Przewagę ma ta

strona, która wyraźniej widzi swój cel. Jonathan sprawdzał wszystkie możliwości.

Może to? Tego chciał? Nie, do cholery. A może to? Nie! Istniało więc tylko jedno

wyjście: George Stoke. Mój dziadek znalazł informację o przyjęciu w ukazującym się

w Seattle "Wywiadowcy". Miał farmę pod miasteczkiem Hannaville. Na północy, wśród

bagien i sosnowych lasów stanu Waszyngton, pół kontynentu od Sweetbrier i balu u

senatora. Przeczytał o tym wydarzeniu towarzyskim tego samego dnia, w którym trafił

na wiadomość o dorocznym zjeździe metodystów przygotowywanym w Topece. Topeka była

zaledwie pięćdziesiąt kilometrów od willi senatora. Clausewitz napisał, że wojna to

doskonała jedność trzech czynników: emocji, rozumu oraz przypadku. I oto mój

dziadek dzięki "Wywiadowcy", gazecie tak beznadziejnie nudnej jak "Strażnik Lądowy"

wychodzący w Sweetbrier, znalazł się po właściwej stronie "w grze

prawdopodobieństw", jak pisał Clausewitz, "dzięki którym wojna staje się swobodnym

działaniem ludzkiej duszy".

Dziadek nie doczytał wiadomości o przyjęciu na skwerze. Rzucił gazetę, wybiegł na

podwórze i zaczął przygotowywać swojego wysłużonego saxona do podróży. Tydzień

później ruszył polnymi drogami północnego zachodu, koleinowymi szlakami przez Góry

Skaliste i prostymi żwirowymi przecinkami biegnącymi przez pola kukurydzy stanów

Kolorado i Kansas.

Kiedy mój dziadek zatrzymał wóz przed ostrym zakrętem drogi dojazdowej na

posiadłość senatora, nie mógł widzieć George'a. Jestem pewna. Byłam w Sweetbrier i

obejrzałam

okolicę. Mógł dostrzec tłum, falujące kapelusiki i zwiewne sukienki. Usłyszał

George'a dopiero, kiedy znajdował się w połowie trawnika. Wszystkie gazety

przedrukowały przemówienie senatora. Nie powiedział nic nadzwyczajnego. Ze względu

jednak na to, co się stało później, prasa poświęciła mu więcej uwagi niż

jakiemukolwiek mężowi stanu, włącznie z tymi, którzy słono płacą dziennikarzom za

zainteresowanie.

Wyobrażam sobie, że pierwsze słowa przemówienia, które dotarty do Jonathana,

brzmiały: "... i co nam mówią ci eleganccy panowie w garniturkach? Co? Mamy

poświęcić nasze Sweetbrier dla dobra narodu? Zgadza się?"

Kiedy byłam mała, wraz ze swoimi dwiema siostrami spędziłam rok poza domem w

eleganckiej szkole z internatem. Moi rodzice okropnie się kłócili. Uznali więc, że

lepiej usunąć dzieci z linii ognia. Trzy małe dziewczynki w szkole. Przy skwerze

rosły rzędy rododendronów. Do dziś zapach tych roślin przypomina mi, jak bardzo

byłam nieszczęśliwa w tamtym czasie i miejscu. Tak samo pewnie czuł się Jonathan,

kiedy po czterdziestu latach usłyszał głos George'a.

"Chcą nas wyrolować? Midwest Pacific nas? Wiecie, co my na to, przyjaciele?"

Jonathan wziął oddech i zaczął przemawiać do generałów zebranych w obozie Topeka,

gdzie właśnie się zaczynał zjazd metodystów. "Uprzejmość sprzedawcy. Od tego zależy

wszystko; tak było i tak pozostanie. Teraz daje ona siłę. I pieniądze. Co dalej?

Coś dziwnego. Skąd te puste oczy? Z chciwości? Ze strachu?"

George został komiwojażerem, kiedy miał piętnaście lat, a jego rodzina bardzo

zbiedniała. Był bardzo duży na swój wiek. Dziesięć lat po wojnie secesyjnej ludzie

wciąż nazywali chłopców doboszami. George bębnił handlowe formułki, sprzedając

tytoń do żucia ze Sweetbrier w First Chance, Dixon, Nirvanie i wielu innych

miasteczkach, które ciągle trwają porozrzucane na środkowym zachodzie niczym tłuste

plamy na starym obrusie.

Jonathan nie widział się z George'em od blisko pięćdziesięciu lat, choć oglądał go,

coraz starszego i grubszego, na zdjęciach w prasie. Gazety często publikowały

fotografie wielkiego senatora. Stoke zrobił zawrotną karierę. Mimo to, kiedy

Jonathan myślał o George'u, przypominał mu się chłopak,

który ćwiczył komiwojażerskie odżywki: oparty łokciem o kontuar, z błyszczącymi

czarnymi oczami mówił: "Nalej nam coś, kolego. Dla mnie bourbon".

W młodości jesteśmy bezlitośni, dzicy. A na starość? Szkoda gadać. Przyjrzyjcie się

temu groteskowemu, staremu grubasowi na schodach. Gdzie się podział ten chłopak o

błyszczących oczach? Widzicie te tłuste uda? Stykają się, chociaż starzec stoi na

szeroko rozstawionych platfusowatych stopach. George kupił pierwszy surdut, kiedy

surduty były bardzo modne. Musiał mieć porządny przyodziewek do roboty. "Dobosz

powinien być dobrze ubrany, jeśli chce coś opchnąć tym frajerom". Kupił go w Sears.

Strona 4

Brady Joan - Teoria wojny

Surdut miał sztywną podszewkę i paciorkowe guziki. Na myśl o tym Jonathan aż się

zachwiał; a jego twarz odzwierciedlała to samo cierpienie, jakie przeżywał w

Hannaville, kiedy słabość ogarniała strudzony wojną umysł.

- Nic panu nie jest?

Spojrzał w dół na kobietę w falującej sukni, właścicielkę jednego z podskakujących

kapelusików.

- Nie najlepiej pan wygląda - powiedziała. Na butach miała kokardki. - Może

powinien pan pójść w cień? Nie jest pan stąd, prawda?

Dlaczego, u licha, ludzie wtrącają się w nie swoje sprawy? Jakim prawem? Nie zdawał

sobie sprawy, że w oczach zalśniły mu gniewne ogniki. Wiedział, iż w jego głosie

ten gniew na pewno by zabrzmiał. Pięknymi rękami wykonał więc tylko gest, z którego

wynikało, że wszystko w porządku, że nie chce jej robić kłopotu.

- Oj! - krzyknęła zachwycona, zaintrygowana, bo wszystkich intrygują ślady

tłumionych uczuć. - Pan nie potrzebuje słów, prawda? Gdzie pan się tego nauczył? -

Rozpędziła się na dobre. - Nie robi mi pan kłopotu. Naprawdę. Mieszkam tutaj.

Patrzył na kobietę z góry. Nie dowierzał. Znowu wykonał rękami gest, którego

znaczenie było tak oczywiste, że wniebowzięta dama głośno się roześmiała.

- Tak - odparła. - Ma pan rację. Senator jest moim ojcem. Pan pozwoli, pomogę panu.

Zaprowadziła Jonathana przez trawnik na tyły willi. Trawa cudownie skrzypiała pod

jego stopami, jakby skwer wciąż znajdował się w okowach zimowych mrozów, gdy reszta

świa-

ta przeżywała letni dzień. Weszli do domu. Wędrowali długim korytarzem. Najpierw

stąpali po czarno-białych marmurowych płytach, potem po dywanie, parkiecie i znowu

dywanie.

- Proszę tu usiąść - powiedziała kobieta. - Przyniosę panu szklankę wody.

Pod trzema ścianami stały wysokie regały z książkami. Czwartą zdobiły dwa

kandelabry, każdy z głową orła. Między nimi wisiał obraz przedstawiający jedną z

bitew czasów rewolucji. Powiewały flagi, konie stały dęba, błoto było wszędzie z

wyjątkiem miejsca, w którym leżał martwy żołnierz ubrany w nieskazitelnie białe

spodnie i atłasowy płaszcz. Na szyi miał śliczną plamkę krwi. Jonathan z odrazą

patrzył na poległego. Żywił purytański wstręt do fałszu. Umierający srają w białe

spodnie. Mają rozdziawione usta. Trzeba im podwiązać szczękę, tak jak zrobił to

Ichabod Crane, bo żuchwa po śmierci opada. Nie pamiętają o tym aktorzy. Każdego

wieczoru umierają na telewizyjnych ekranach i wyglądają identycznie jak postaci na

elegijnych obrazach w stylu malowidła należącego do George'a Stoke'a.

Córka senatora zjawiła się ze szklanką wody. Za plecami kobiety stało zdobione

biurko. Na blacie widział dagerotyp w srebrnej oprawce. Jonathan wiedział, co na

nim było; co musiało na nim być.

- Studiujesz? - zapytał wprost.

Z radością szybko usiadła koło niego.

- Jednak pan mówi. Myślałam, że jest pan niemową. Wellesley Studiuję na Wellesley.

Na wydziale romanistyki. Za tydzień jadę do Paryża. Paryż! Coś wspaniałego. Myśli

pan, że Francuzi znają angielski?

- Jedziesz z ojcem?

- Ależ proszę się nie martwić. - Uśmiechnęła się. Nie zrozumiała Jonathana. -

Senator Stoke nie opuściłby Sweetbrier w potrzebie. Wyjazd do Europy szkodziłby

jego wizerunkowi. - Znowu się roześmiała. - Wizerunek ojca to najważniejsza sprawa

dla Ameryki. Nie. Wyruszam z mamą. Zostawimy tatę samego na całe dwa miesiące.

Kiedy odchodziła, powiedziała Jonathanowi, że może odpoczywać tak długo, jak będzie

chciał. Zwykle szpiegowanie to powolna, żmudna praca, ale czasem sprzyja nam

szczęście. Majestatyczny Bóg niekiedy zrywa

2 Teoria wojny

z nudą i z uśmiechem wkracza do akcji. Coś takiego zdarzyło się Jonathanowi.

Wszystkie odpowiedzi spadły mu z nieba. W ogóle nie musiał się wysilać. Znał

rozkład domu. Wiedział, że George jest na miejscu. Podszedł do zdjęcia oprawionego

w srebrną ramkę. Siadając zamknął oczy. Kiedy je otworzył, zobaczył, tak jak się

spodziewał, Alvaha Stoke'a.

Część II

Strona 5

Brady Joan - Teoria wojny - Notatnik.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: