multico-ptaki_polski_encyklopedia_ilustrowana_demo.pdf

(2730 KB) Pobierz
286543171 UNPDF
DZięCiołowE
dzięciołowate
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius (Linnaeus, 1758)
Ang. – Middle spotted woodpecker, Niem. – Mittelspecht
Fr. – Pic mar, Ros. – sriednij diatieł
Dzięcioły średnie są tylko trochę mniejsze od dużych, ale mają słabszy dziób
i o wiele mniejszą skłonność do kucia w drewnie.
Długość ciała: 21-22 cm
Rozpiętość skrzydeł: 33-34 cm
Masa ciała: 55-80 g
Łacińska nazwa medius oznacza kogoś średniego.
Dzięcioły średnie wykuwają dziuple lęgowe
najchętniej w miękkim drewnie dębów i grabów,
rzadziej w olchach. Chętnie wykorzystują w tym celu
drzewa martwe, o bardzo miękkim drewnie. Dziuple
ich znajdują się wyraźnie niżej niż dzięcioła dużego,
rzadko powyżej 4-5 metrów nad ziemią. Sporadycz-
nie dzięcioł średni zajmuje opuszczone dziuple
dzięcioła dużego.
Dzięcioły średnie, podobnie jak duże, zwłaszcza
wczesną wiosną chętnie korzystają z dodatkowego
pokarmu, jakim jest bogaty w cukry i inne składniki
odżywcze sok wyciekający ze skaleczeń pni brzóz
– rzadziej innych drzew. Oba potrafią same nakłuwać
korę, aby spowodować wypływanie słodkiego soku.
Nazywa się to obrączkowaniem drzew przez
dzięcioły, gdyż ptaki robią otwory w korze jeden
obok drugiego, w postaci pierścienia wokół pnia.
Potem regularnie odwiedzają te miejsca, odświeżają
otwory w korze, spijają wyciekający sok i zjadają
zwabione nim owady.
Samica (z lewej) i samiec dzięcioła średniego.
Wygląd: Ptaki obu płci i osobniki młodociane
są ubarwione podobnie, ale czerwone partie
upierzenia dorosłych samców mają wyraźnie
intensywniejszą barwę.
Występowanie: Dzięcioły średnie zamieszkują
lasy mieszane środkowej części Europy, naj-
dalej na wschód sięgając do Morza Kaspijskie-
go, a na zachodzie po Pireneje. Preferują lasy
z dużą domieszką dębu i grabu. W Polsce są
nielicznymi mieszkańcami odpowiednich lasów
na nizinach.
Lęgi: Samica znosi 5-6 owalnych, czysto bia-
łych jaj i wysiaduje je na zmianę z samcem
przez 11-13 dni. Pisklęta przebywają w gnieź-
dzie około 3 tygodni, a potem są jeszcze pra-
wie 2 tygodnie pod opieką rodziców.
Pokarm: Owady zbierane z powierzchni kory
lub ukryte w jej szczelinach, różne jagody, zimą
orzechy i nasiona sosen lub świerków, chociaż
dzięcioły te rzadko same wydłubują je z szy-
szek.
Lotki i sterówki (niżej)
dzięcioła średniego.
Dzięcioły średnie rzadko kują w drewnie.
174
286543171.079.png 286543171.090.png 286543171.101.png 286543171.112.png 286543171.001.png 286543171.012.png 286543171.023.png 286543171.032.png 286543171.033.png 286543171.034.png 286543171.035.png 286543171.036.png 286543171.037.png 286543171.038.png 286543171.039.png 286543171.040.png 286543171.041.png 286543171.042.png 286543171.043.png 286543171.044.png 286543171.045.png 286543171.046.png
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytaæ ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj .
Niniejsza publikacja mo¿e byæ kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wył¹cznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym mo¿na
jakiekolwiek zmiany w zawartoœci publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siê jej
od-sprzeda¿y, zgodnie z regulaminem serwisu .
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
dzięciołowate
DZięCiołowE
Dzięciołek
Dendrocopos minor (Linnaeus, 1758)
Ang. – Lesser spotted woodpecker, Niem. – Kleinspecht
Fr. – Pic épeichette, Ros. – Diatieł małyj
Dzięciołki rzadko występują w głębi zwartych kompleksów leśnych,
raczej w świetlistych dąbrowach lub lasach grabowych.
Łacińska nazwa minor oznacza coś lub kogoś
małych rozmiarów.
Dzięciołki wykuwają dziuple najczęściej w mięk-
kim, spróchniałym drewnie bocznych konarów olch,
jesionów i grabów, rzadziej osik i wierzb. Ze względu
na niewielkie rozmiary trudno je wykryć.
Są to ptaki w przeważającej części monogamicz-
ne, a pary latami trzymają się tych samych rewirów
lęgowych. Badania przeprowadzone w Szwecji wyka-
zały jednak, że około 10% samic ma dodatkowe
samce, a 3% samców odwiedza samice z sąsiedztwa
i pomaga im w wychowywaniu potomstwa.
Gody dzięciołków odbywają się bardzo wczesną
wiosną. Samce wówczas często odzywają się chara-
kterystycznym głosem, oznajmiając rywalom granice
swych rewirów lęgowych. Wykuwaniem dziupli zaj-
muje się głównie samiec, chociaż – zwłaszcza pod
koniec trwających 2-3 tygodnie prac – pomaga mu
także samica. Młode, które mogą już samodzielnie
zdobywać pokarm, muszą opuścić rewir rodziców.
Jesienią i zimą koczują, przyłączając się do stad sikor.
Lotki i sterówki dzięciołka.
Długość ciała: 15-16 cm
Rozpiętość skrzydeł: 25 cm
Masa ciała: 20-25 g
Wygląd: Dorosłe samce mają czerwoną cza-
peczkę. Osobniki młodociane są bardzo po-
dobne do samic, ale u młodych samców można
zauważyć ślady czerwonawej barwy w miejscu
przyszłej czapeczki.
Występowanie: Dzięciołki zasiedlają bardzo
rozległy obszar umiarkowanej strefy klima-
tycznej Eurazji. Opisano 11 podgatunków.
W Polsce dzięciołki są mało licznymi mieszkań-
cami skrajów lasów, skupisk wierzb, alej drzew
liściastych i dolin rzek.
Lęgi: W lęgu jest zwykle 5-6 jaj, rzadko
mniej, a sporadycznie nawet 9. Wysiadywanie
trwa 11-12 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo
w wieku około 3 tygodni i później jeszcze przez
2 tygodnie są pod opieką rodziców.
Samica dzięciołka przy dziupli lęgowej.
Pokarm: Owady zbierane z powierzchni liści
i konarów drzew. Czasem dzięciołki odłupują
drobne fragmenty kory, ale kują tylko wyjątko-
wo, nawet w zmurszałym drewnie.
175
286543171.047.png 286543171.048.png 286543171.049.png 286543171.050.png 286543171.051.png 286543171.052.png 286543171.053.png 286543171.054.png 286543171.055.png 286543171.056.png 286543171.057.png 286543171.058.png 286543171.059.png 286543171.060.png 286543171.061.png 286543171.062.png 286543171.063.png 286543171.064.png 286543171.065.png 286543171.066.png 286543171.067.png 286543171.068.png 286543171.069.png 286543171.070.png 286543171.071.png 286543171.072.png 286543171.073.png 286543171.074.png 286543171.075.png 286543171.076.png 286543171.077.png 286543171.078.png 286543171.080.png 286543171.081.png 286543171.082.png 286543171.083.png 286543171.084.png 286543171.085.png
DZięCiołowE
dzięciołowate
białogrzbiety
Dendrocopos leucotos
(Bechstein, 1802)
Ang. – white-backed woodpecker,
Niem. – weissrückenspecht
Fr. – Pic à dos blanc, Ros. – Diatieł biełospinnyj
Łacińska nazwa syriacus pochodzi od Syrii,
miejsca pozyskania okazu, który posłużył do
opisania gatunku.
Na początku 1983 roku dr Marek Keller na
spotkaniu Sekcji Ornitologicznej Koła Nauko-
wego Leśników SGGW AR w Warszawie
opowiadał o nowym gatunku dzięcioła, jaki
pojawił się w Polsce. Jest podobny do dzięcioła
Dzięcioł białoszyi – podlot z charakterystyczną różową
obrożą.
Największy z naszych pstro ubarwionych
dzięciołów.
Długość ciała: 24-28 cm
Rozpiętość skrzydeł: 38-40 cm
Masa ciała: 100-110 g
Naukowa nazwa leucotos pochodzi od
greckich słów leucos – biały i ōtos – plecy.
Dzięcioły białogrzbiete spotyka się przede
wszystkich w bagiennych olsach i lasach
brzozowych, w których jest dużo martwych,
zarówno stojących, jak i leżących drzew.
W Puszczy Białowieskiej dzięcioł ten zasiedla
także stare łęgi i olsy. Dziuple lęgowe wykuwa
głównie w olchach.
Początkujący obserwatorzy ptaków czę-
sto mylą dzięcioła białogrzbietego z dużym,
podczas gdy rozróżnienie tych gatunków
nie powinno sprawiać trudności. Dzięcioł
białogrzbiety ma spód ciała ubarwiony podob-
nie jak średni, a na wierzchu ciała zamiast
dwóch białych plam na skrzydłach ma jedno
białe pole w okolicy kupra.
Ślady żerowania dzięcioła białogrzbie-
tego są zupełnie inne niż dużego. Poszukuje
on larw ukrytych w zmurszałym drewnie,
systematycznie odłupując kawałki kory
lub miękkiego drewna, a więc robiąc płaską
„odkrywkę” na sporej powierzchni pnia.
Dzięcioł duży raczej zagłębia się w drewno,
wykonując wąskie i głębokie otwory
w miejscach, gdzie ukrywają się wyrośnięte
larwy.
Wygląd: Samce mają czerwoną czapeczkę.
Samice i osobniki młode nie mają czerwonej
barwy na głowie.
Występowanie: Dzięcioły białogrzbiete zasied-
lają brzozowe lasy wschodniej Europy i umiar-
kowanej strefy klimatycznej Azji, na wscho-
dzie sięgając po Sachalin i Japonię. Opisano
10 podgatunków. Miejsca lęgowe w centralnej
i zachodniej Europie ograniczają się do tere-
nów górskich. W Skandynawii można te ptaki
zobaczyć jedynie blisko wybrzeża, na południu.
W Polsce bardzo nielicznie zamieszkują wschod-
nią część kraju. Częściej można je spotkać jedy-
nie w Puszczy Białowieskiej i Augustowskiej.
Lęgi: Podobne jak dzięciołów dużych, ale bia-
łogrzbiete rozpoczynają je około 2 tygodni
wcześniej niż inne dzięcioły w danej okolicy.
Pokarm: Larwy owadów wydobywane ze
spróchniałego drewna.
trójpalczastego
dzięciołka
średniego
176
Dzięcioł
286543171.086.png 286543171.087.png 286543171.088.png 286543171.089.png 286543171.091.png 286543171.092.png 286543171.093.png 286543171.094.png 286543171.095.png 286543171.096.png 286543171.097.png 286543171.098.png 286543171.099.png 286543171.100.png 286543171.102.png 286543171.103.png 286543171.104.png 286543171.105.png 286543171.106.png 286543171.107.png 286543171.108.png 286543171.109.png
dzięciołowate
DZięCiołowE
Dzięcioł białoszyi
Dendrocopos syriacus (Ehrenberg, 1833)
Ang. – syrian woodpecker, Niem. – Blutspecht
Fr. – Pic syriaque, Ros. – syrijskij diatieł
Różni się od dużego nie tylko tą charakterystyczną cechą ubarwienia, ale także
tym, że gniazduje nie w lasach, lecz w pobliżu ludzi,
nawet w miastach.
dużego, ale nie ma na szyi czarnej kreski docho-
dzącej do tyłu głowy, wskutek czego nie widać
u niego białej plamy na boku szyi, ale cała szyja
jest biała, oddzielona od śliniaka czarnym
wąsem. Spód ciała nieco jaśniej czerwony niż
u dzięcioła dużego, z niewyraźnymi kreskami po
bokach. Najważniejsze jest jednak to, że ptak
ten lubi sąsiedztwo ludzi, gniazduje w parkach,
ogrodach i sadach, a unika lasów. Doktor Keller
zaapelował o zwrócenie uwagi na dzięcioły duże
pojawiające się w miastach. Natychmiast
opowiedziałem, że poprzedniego roku w samo-
tnej wierzbie na Ursynowie była dziupla z pis-
klętami dzięcioła. Były to dziwne dzięcioły,
bo ich pisklęta zachowywały się bardzo cicho,
w odróżnieniu od piskląt dzięcioła dużego. Ta
cecha okazała się bardzo ważna, gdyż rzeczywi-
ście młode dzięcioły białoszyje siedzą w dziupli
bardzo cicho. Już następnego dnia na Ursyno-
wie pojawiła się grupa obserwatorów ptaków
z lornetkami. Nikt nie wierzył, żeby dzięcioły
białoszyje mogły pojawić się w Warszawie,
skoro zaledwie przed 4 laty stwierdzono
pierwsze lęgi w Polsce. Okazało się jednak,
że rzeczywiście na Ursynowie są.
Trzeba jeszcze było przekonać o tym
Komisję Faunistyczną, więc nie pozostawało
nic innego, jak zaprosić jednego z jej członków
na Ursynów. Jerzy Desselberger potwierdził
rozpoznanie gatunku. Wkrótce potem jeden
z moich kolegów, Marek Kamola, znalazł dziup-
lę lęgową, a ja wydobyłem z niej całkowicie
wyrośnięte pisklę, z charakterystyczną różową
półobrożą na piersi. Zaobrączkowałem
je i włożyłem ponownie do dziupli. Było to
chyba pierwsze pisklę tego gatunku zaobrączko-
wane w Polsce! Potem doniesień o dzięciołach
białoszyich przybywało. Do Azylu zaczęły trafiać
pisklęta tego gatunku, gdyż gniazdowanie
w sąsiedztwie ludzi grozi młodym osobnikom
rozbijaniem się o szyby lub napowietrzne linie
elektryczne i potrąceniami przez auta. Dzięcioł
syryjski stał się dzięciołem polskim! W między-
czasie zmieniono jego nazwę na białoszyjego,
zwracając uwagę na jedną z ważniejszych cech
rozpoznawczych tego gatunku.
Długość ciała: 22-23 cm
Rozpiętość skrzydeł: 35-39 cm
Masa ciała: 70-80 g
Wygląd: Podobnie jak u dzięcioła dużego sam-
ce mają czerwoną plamę z tyłu głowy. Osob-
niki młodociane przez kilka tygodni po wyjściu
z gniazda odznaczają się różową półobrożą
na piersi, ale nie występuje ona u wszystkich
osobników.
Występowanie: Dzięcioły białoszyje, zwane
też syryjskimi, pojawiły się po raz pierwszy w
granicach Polski w roku 1978. Ich areał lęgo-
wy stale się powiększa. Pierwotnie lęgowiska
były rozmieszczone w Azji Mniejszej, później
nastąpiła stopniowa ekspansja przez Bałkany
ku północy. Migrujące i poszukujące nowych
siedlisk osobniki ominęły Karpaty od wschodu
i pierwsze z nich dostrzeżono w Polsce pod
Rzeszowem i Przemyślem. Teraz można je spot-
kać niemal w całym kraju, głównie jednak na
wschodzie.
Lęgi: Coraz częściej donosi się o mieszańcach
międzygatunkowych dzięciołów białoszyjego
i dużego. Biologia lęgów obu gatunków jest
bardzo zbliżona.
Porównanie ubarwienia grzbietowej strony ciała samców dzięciołów:
Pokarm: Jak większości innych dzięciołów.
białoszyjego
dużego
bialogrzbietego
177
286543171.110.png 286543171.111.png 286543171.113.png 286543171.114.png 286543171.115.png 286543171.116.png 286543171.117.png 286543171.118.png 286543171.119.png 286543171.120.png 286543171.121.png 286543171.122.png 286543171.002.png 286543171.003.png 286543171.004.png 286543171.005.png 286543171.006.png 286543171.007.png 286543171.008.png 286543171.009.png 286543171.010.png 286543171.011.png 286543171.013.png 286543171.014.png 286543171.015.png 286543171.016.png 286543171.017.png 286543171.018.png 286543171.019.png 286543171.020.png 286543171.021.png 286543171.022.png 286543171.024.png 286543171.025.png 286543171.026.png 286543171.027.png 286543171.028.png 286543171.029.png 286543171.030.png 286543171.031.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin