PEDAGOGIKA OGÓLNA.doc

PEDAGOGIKA OGÓLNA

Literatura:

& Kwieciński Zbigniew – „Tropy, ślady, próby”. Studia i szkice z pedagogiki pogranicza;

& Rutkowiak Joanna – „Odmiany myślenia o edukacji”;

& Kwiatkowska Henryka – „Edukacja tożsamości pedagogiki”;

& Gutek Gerard – „Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji”;

& Kwieciński Zbigniew, Śliwerski Bogusław – „Pedagogika – podręcznik akademicki” tom 1 i 2;

& De Tchorzewski Andrzej – „Współczesne konteksty wychowania”;

& Kwiatkowska Henryka, Kwieciński Zbigniew – „Demokracja oświata, kształcenie i wychowanie”;

& Kozielecki Józef – „Humanistyka przełomu wieków”;

& Śliwerski Bogusław – „Kontestacje pedagogiczne”;

& Kwieciński Zbigniew – „Cykl – Nieobecne dyskursy” cz. 1,2,3,4,5;

& Kwieciński Zbigniew, Brzeziński Jerzy – „Polacy na progu forum oświatowe”, 1997 r., nr 1 i 2;

& Kwieciński Zbigniew, Witkowski Lech – „Spory o edukację i kontrowersje we współczesnych pedagogiach”;

& Witkowski Lech – „Edukacja i humanistyka – nowe konspekty humanistyczne dla nowoczesnych nauczycieli”;

& Śliwerski Bogusław – „Współczesne teorie i nurty wychowania”

& Kwieciński Zbigniew, Kwiatkowska Henryka – „Wybrane problemy pedagogiki polskiej po roku 1989”.

ROZWÓJ PEDAGOGIKI JAKO SZCZEGÓŁOWEJ DYSCYPLINY

PEDAGOGIKA – związana z kręgiem kultury helleńskiej (grecko-rzymskiej), nazwa pochodzi od pedagogii, wyrasta z praktyki

·  paids – oznacza dziecko, młodzieńca, młodego chłopca;

·  paidagogos – niewolnik, opiekun, miał wpływ na wychowanie fizyczne, psychiczne, miał wprowadzać do kultury i sztuki;

·  paidagogija – oznacza pedagogika (praktyka edukacyjna, wcześniej niż pedagogika) – to zespół metod wraz z rezultatem, łączy się kulturą ludzką, w połowie 19 w. wyodrębniła się jako odrębna nauka.

Klasykiem polskiej pedagogiki jest Kazimierz Sośnicki w książce „Pedagogika ogólna”

Pedagogika jako praktyczna działalność wychowawcza pojawiła się znacznie wcześniej niż pedagogika rozumiana jako teoria wychowania, jako refleksja nad praktyką pedagogiczną.

Pedagogika – jest teoretyczną i naukową refleksją dotyczącą praktyki edukacyjnej, to dziedzina (dyscyplina) nauki zajmująca się badaniem szeroko rozumianych procesów edukacyjnych oraz uwarunkowań dyskursu pedagogicznego.

Proces wyodrębniania się pedagogiki został zapoczątkowany przez Jana Amora Komeńskiego w książce pt. „Wielka pedagogika” – sformułował najogólniejszą praktykę pedagogiki. Proces wyodrębniania pedagogiki został zakończony, gdy Jan Fryderyk Herbart sformułował pierwszy naukowy system pedagogiczny.

Przez NAUKOWY SYSTEM PEDAGOGICZNY rozumie się zespół idei i celów wychowania, zasad i norm postępowania wychowawczego, które wyznaczają kierunek systemu oświatowego – praktyki edukacyjnej. Zostało to wprowadzone do systemu szkolnego zwanego Szkołą Herbartowską.

W każdym naukowym systemie pedagogicznym dadzą się wyodrębnić 3 układy (warstwy):

UKŁAD IDEOWY – tworzą go ideały i cele wychowania, wartości, które wytyczają kierunek procesu edukacyjnego, kierunek kształcenia,

UKŁAD TEORETYCZNY – tworzą go teorie opisujące i wyjaśniające fragment rzeczywistości, w układzie tym udaje się odpowiedzieć na pytania: jak?, w jaki sposób? Realizować założenie układu ideowego, jak osiągnąć założone w układzie ideowym wartości,

UKŁAD PRAKTYCZNY – tu teraz funkcjonująca praktyka oświatowa, uzasadnienia dla tego układu poszukuje się w psychologii, odpowiada na pytanie: jak kształtować cnotliwego człowieka?

3 warunki, jakie musiała spełnić pedagogika, aby w cywilizacji europejskiej mogła być zaliczona do grona dyscyplin naukowych:

F    musiała określić swój przedmiot i problematykę badań

F    zdefiniować i hierarchicznie uporządkować siatkę pojęć konstytutywnych dla siebie

F    określić metodologie badań własnych – jak będzie badała rzeczywistość edukacyjną

Jan Fryderyk Herbart – określił strukturę pedagogiki filozoficzno – naukowej, wypracował teoretyczną podstawę kształcenia, związał kształcenie z nauczaniem poprzez wprowadzenie kategorii pojęciowej – nauczanie wychowujące. W swym systemie pedagogicznym przyjmowane założenia (etyka i psychologia), podstawowe pojęcia pedagogiki i jej teorie i szczegółowe działy pedagogiki (pedagogika ogólna, dydaktyka, historia wychowania) były ujęte w zwartą logiczna całość w taki też logiczny sposób były przenoszone do praktyki, czyli na bezpośredni poziom pracy z uczniem. W procesie kształcenia podkreślał znaczenie wiedzy ogólnej, opanowanie pojęć jasnych i wyraźnych. Nauczanie miało przebiegać w atmosferze systematycznego wysiłku umysłowego.

Zasługi Herbarta dla rozwoju pedagogiki:

-   usystematyzował problematykę badawczą pedagogiki

-   skonstruował system naukowy

-   stworzył podstawy do wyodrębnienia się działów pedagogiki: pedagogika ogólna, dydaktyka, historia myśli i praktyki pedagogicznej (historia wychowania)

Interpretacja działów pedagogiki przez Herbarta:

PEDAGOGIKA OGÓLNA – dla Herbarta to nauka opisowo – wyjaśniająca (nauka, która poszukuje odpowiedzi na pytanie: dlaczego tak jest, jak jest?), która w oparciu o dorobek innych dyscyplin naukowych tworzy układ ideowy i teoretyczny dla określonego systemu praktycznego. Pełniła, więc funkcję deskuptywną i eksplanacyjną tworząc wiedzę teoretyczną, czyli udzielała odpowiedzi na pytania: jak jest?, dlaczego jest tak jak jest?, z jakiej racji?. Była, więc filozofią wychowania, refleksja nad praktyką pedagogiczną. To odróżnia ją od pedagogiki.

DYDAKTYKA – przez Herbarta pojmowana była jako nauka normatywna (formująca normę, czyli coś co należy przestrzegać), która kształtuje normy, które należy przestrzegać, która wyprowadza z układu ideowego i teoretycznego dyrektywy praktyczne odnoszące się do praktycznej działalności dydaktycznej np. zasady doboru treści, metod i środków nauczania. Dydaktyka pełniła, więc funkcję praktyczną, udzielała odpowiedzi na pytanie: jak?, w jaki sposób? Przy użyciu, jakich metod, środków i sytuacji wychowawczych osiągnąć założone w układzie ideowym i teoretycznym cele wychowania, cele edukacji.

HISTORIA WYCHOWANIA – jako nauka historyczna koncentruje się na badaniu problemów pedagogicznych w aspekcie historycznym np. historyczna zmienność ideałów wychowania, geneza i ewolucja różnych form wychowania.

Najogólniejszą normę pedagogiczną (zdanie normatywne) można sformułować następująco:

CZŁOWIEKA NALEŻY (TRZEBA) WYCHOWYWAĆ! – uzasadnij tę tezę na podstawie literatury filozoficzno - psychologiczno - pedagogicznej. PRACA SEMESTRALNA

PODSTAWOWE KATEGORIE PEDAGOGICZNE

1)

2)

3)

1) są to 3 bliskoznaczne pojęcia, lecz bardzo ogólne, pojęcie socjalizacja – jest pojęciem konstytutywnym socjologii, psychologii, pedagoga

Edukacja i wychowanie w znaczeniu szerokim to pojęcie konstytutywne dla pedagogiki.

Wychowanie pojęciem niedookreślonym.

W pewnym momencie w pedagogice następuje rozdzielenie czegoś, co należy traktować łącznie – wychowanie i nauczanie.

Wychowanie w znaczeniu najwęższym – konstytuowało teorię wychowania rozumianą jako technologię.

EDUKACJA W KONTEKŚCIE INNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH

Wychowanie na tle innych wpływów otoczenia wg Góreckiej Antoniny:

Świat otaczający (otoczenie człowieka)

Wpływy sporadyczne                                          Wpływy względnie stałe                                                                                                 

pochodzące                            pochodzące                                                                         pochodzące                 pochodzące

od natury                            od cywilizacji                                                          od natury              od cywilizacji                                                                                                                             

                                                                                                                            wytwory                             środowisko              

                                            materialne ludzi                            społeczne                  

                                                                                                                           środowisko wychowawcze

                                                                                                                                 wpływy                             wpływy

        niezamierzone          zamierzone

WYCHOWANIE I

CZŁOWIEK

ODBIORCA                            

WPŁYWÓW                            WYCHOWANIE II

WYCHOWANIE – to proces kształtowania człowieka albo jego osobowości. Proces ten może być wywoływany przez pewne czynności i innego człowieka lub innych ludzi bądź też może odbywać się pod wpływem warunków nie spowodowanych przez działalność ludzką, niezależnych całkowicie od ludzi np. warunki środowiskowe, przyrodnicze lub warunki tkwiące w samej jednostce.

Najogólniejszą kategorią pedagogiki jest edukacja.

EDUKACJA

EDUKACJA – i...