malinowski opracowanie.doc

Malinowski, tom 3

Rozdział 1

Kula - to system wymiany wśród plemion zamieszkałych na wschodnim krańcu Nowej Gwinei i jej archipelagach. Mieszkańcy na tym terenie to Massimowie, czyli wschodni Papuo - Melanezyjczycy.

Kultura Kula = Kultura Massimów.

(Autor książki opisuje Kula głównie z perspektywy okręgu trobriandzkiego. Są tam północno - zachodni Massimowie. Ale ponieważ Kula jest sprawą międzyplemienną, tubylcy z jednego plemienia wiedzą o zwyczajach Kula poza granicami swojego okręgu. Ponadto Malinowski zapoznał się z Kula w innych okręgach obserwując przygotowania do wypraw z wyspy Boyowa (główna wyspa w opisywanym okręgu) oraz obserwując przyjazdy tubulców z innych okręgów na wyspę Boyowa.)

Inny okrąg jaki opisał to wyspa Dobu. Jest to jedno z najważniejszych ogniw w łańcuchu Kula, jako że znajduje się w centrum krainy Massimów. Jest to centrum przemysłu i handlu. Wyspa ta ma jakby międzynarodową pozycję w całym archipelagu, czego świadectwem jest to, że prawie w całym archipelagu znany jest język z tej wyspy.

Mieszkańcy Dobu:

zupełnie różnią się wyglądem od innych tubylców z archipelagu

są ciemnoskórzy, małego wzrostu, z dużymi głowami, przygarbieni, takie karzełki J

Wioski:

rozrzucone na rozległych przestrzeniach,

w jednej około 12 domów

ukryte w ogrodach z drzewami owocowymi

domy bez ozdób

Ustrój i jakieś zwyczaje na wyspie:

władzę sprawuje starszyzna

wysoka pozycja społeczna kobiet

ważniejsza linia żeńska

kobiety zajmują się ogrodem i magią ogrodową

mężczyźni zajmują się cięższymi pracami fizycznymi w ogrodzie

główny instrument wymierzania kar: czarna magia ( i jest ona głównie w rękach kobiet, które na wyspie mają bractwo latających wiedźm)

pod względem sexualnym - Dobu stanowi wyjątek w archipelagu. Bo tutaj nie ma swobody seksualnej. Dziewczyny aż do ślubu muszą zachować czystość, a po ślubie muszą być wierne mężowi

wiara w duchy i podwójną duszę: 1. cień, dusza bezosobowa  2. duch rzeczywisty

Rozdział 2

Massimowie północno - zachodni, czyli mieszkańcy wysp Triobrianda:

.          Wygląd zewnętrzny tubylców: bardzo zróżnicowany, jedni są piękni i wysocy, inni niscy o prostackim wyglądzie

.          Pozycja społeczna kobiet:

bardzo wysoka

brak czystości seksualnej

małżeństwo nie łączy się z rytuałem czy ceremonią, po prostu kobieta wprowadza się do domu męża

rodzina żony musi łożyć na gospodarstwo i świadczyć wiele usług na rzecz męża

kobieta musi być wierna mężowi (reguła ta nie jest przestrzegana)

mąż musi żonę dobrze traktować i otaczać względami, a gdy tego nie przestrzega kobieta go opuszcza. Wtedy on może ją odzyskać tylko za pomocą prezentów

kobiety pracują w ogrodach, przy pieleniu i w tym czasie mężczyznom nie wolno wchodzić do ogrodu

w życiu plemiennym pozycja kobiet jest bardzo wysoka, choć nie biorą udziału w naradach mężczyzn, to mają nadzór nad różnymi ceremoniami, jak podział żywności

mają też wyłączność na niektóre formy magii (piękności, nad dzieckiem), w tym wiele z czarnej magii

zasada przechodzenia i dziedziczenia związana jest z linią żeńską = matrylinearyzm

uważano, że jedynie matka wytwarza ciało dziecka, ojciec natomiast nie odgrywa tutaj żadnej roli. Wynikało to z niedostrzegania związku między aktem seksualnym a poczęciem dziecka.

poczęcie dziecka jest efektem ingerencji duchów, które zaszczepiają nowe życie w łonie matki

dlatego też dla Triobriandczyków nie istnieje pojęcie ojca w naszym rozumieniu tego słowa i jakiekolwiek pokrewieństwo z rodziną ojca

.          Budowa wioski

(jest zbudowana z geometryczną dokładnością)

Na okręgu najpierw jest pierścień domów mieszkalnych, potem ulica dzieląca domy od pierścienia spichlerzy z żywnością. W środku wioski, w środku okręgu jest Baku, czyli plac centralny.

Spichlerze - wzniesione na palach, bogato zdobione. Najstaranniej zbudowane i najwyższe są spichlerze należące do wodza.

Domy mieszkalne - niższe od spichrzy, zbudowane nie na palach, ale od razu na ziemi. Wnętrza są ciemne, duszne, bo jedyny otwór to drzwi. Każda rodzina ma swój dom = rodzice i małe dzieci, a młodzież jest w osobnych domach.

Ulica - tu przygotowuje się jedzenie, spożywa posiłki, rozmawia z sąsiadami. W ciągu dnia tutaj płynie życie.

Baku - czyli plac centralny; to najbardziej malownicza część wioski. Raz w roku odbywają się tu tańce, które trwają kilka tygodni, w związku ze świętem zmarłych. W tym okresie duchy wracają na wyspę do wiosek. Uroczystość jest zakończona wielkim przedstawieniem. W czasie uroczystości są podziały żywności.

4.Ogrody - otaczają wioskę.

Ponad połowa pracy tubylców przypada na prace w ogrodach. Produkują tu żywność na swoje potrzeby i na eksport do Europy. Wiele czasu poświęca się estetyce ogrodów, utrzymania w nim porządku.

Najważniejsze osoby w wiosce:

)          wódz

)          osoba praktykująca czarną magię

)          czarownik ogrodowy - jego stanowisko jest dziedziczne, przekazywane w linii żeńskiej

przed rozpoczęciem sezonu prac ogrodowych, święci on cały ogród

inauguruje wszystkie etapy pracy ogrodowej, jak: sadzenie, pielenie, palenie zarośli…

pomaga roślinom w rozwijaniu się

czyli wywiera wpływ na pracę człowieka i siły przyrody

.          Praca

jest środkiem do celu, ale też celem w samym sobie

jej ilość to źródło prestiżu

podczas pracy mężczyźni rywalizują ze sobą w szybkości i staranności wykonywania zadań

zbiory pracy, owoce, mężczyzna nie zatrzymuje sobie, ale daje rodzinie żony. Najpierw jednak plony są wystawiane na pokaz, do publicznej oceny.

5.Wódz:

instytucja wodzostwa wyraźnie zarysowana. W obecności wodza wszyscy klęczą lub pochylają głowy. Nikt nie może stać wyżej niż wódz.

w każdym okręgu jest jeden główny wódz. Oprócz tego każda wioska ma swojego wodza, naczelnika, który podlega głównemu wodzowi okręgu.

z każdej podległej wioski wódz wybiera sobie żonę, której rodzina daje mu część swych zbiorów ( tak tworzy się bogactwo głównego wodza). Żoną wodza zostaje zawsze jakaś krewna naczelnika, wodza danej wioski.

Może on nagradzać, ale też stosuje kary. Odbywa się to za pomocą czarnej magii. Wódz ma pod ręka najlepszych czarowników okręgu.

.          Magia.

wszelkie działalności mają swoją magię

by zostać czarodziejem trzeba:

a)              potrzebna jest znajomośćb)              zaklęćc)             

d)              nauczyće)              się ich można za wysoką zapłatą lub w wyjątkowych okolicznościach gdy np. ojciec daje swoje czary synowi - to syn oczywiście nie płaci.

f)              pierwszą ofiarą mężczyzny czarodzieja musi byćg)              ktoś z jego rodziny i to z linii matki, albo sama matka.

h)              dopiero ten matkobójczy akt stwarza prawdziwego czarodzieja = bwaga’u.

każda ofiara czarodzieja może się bronić, np. jej krewni bronią ją włóczniami, lub może odwołać się do usług konkurencyjnego czarodzieja i wtedy ten rzuca przeciwzaklęcia

chorobę i śmierć może powodować:

)          czarodziej = bwaga’u

)          latające wiedźmy

)          taura’u = jakieś istoty pozaludzkie, choć mogą przybrać postać człowieka, lub gada. Ale najczęściej są niewidzialne. Nie wolno ich zabijać, ale trzeba traktować jak wodza, tzn. umieścić na podwyższonej platformie i złożyć ofiarę. Mają czasem stosunki seksualne z kobietami, które wtedy stają się czarownicami.

)          jest jeszcze Tokway -leśny chochlik; on nie zabija ludzi, ale podkrada zbiory

Rozdział 3

Kula - to forma wymiany o rozległym, międzyplemiennym charakterze. Prowadzona jest przez społeczności zamieszkujące wyspy leżące na wschód od Nowej Gwinei. Wymianie podlegają dwa przedmioty:

1.              soulava = naszyjnik z czerwonej muszli; wędruje on na szlaku Kula w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara

2.              mwali = bransoleta z białej muszli; wędruje w kierunku przeciwnym niż wskazówki zegara

każda transakcja jest ustalana i regulowana przez tradycyjne reguły

transakcja oparta jest na formie kredytu: co zakłada stopień zaufania i handlowego honoru

niektórym aktom Kula towarzyszą złożone obrzędy magiczne

wymiana odbywa się w określonych odstępach czasu

na każdej wyspie ludzie biorą udział w Kula, tzn.: otrzymują przedmioty, zatrzymują na krótko i przekazują dalej

równolegle z wymianą soulavy i mwali tubylcy prowadzą zwykły handel

Kula - to złożona instytucja gospodarcza, dzięki której tworzy się więź łącząca znaczną liczbę plemion.

wymiana w Kula może być dokonywana tylko między partnerami

można mieć ograniczoną liczbę partnerów, ich ilość zależy od rangi jaką się ma w społeczeństwie

związek partnerski zawiązuje się w określony sposób

partnerzy Kula dokonują między sobą wymiany Kula, ale też inne podarki powinni wymieniać

uczestnictwo w Kula to związek trwający całe życie, który zakłada wzajemne obowiązki i przywileje

można mieć partnera ze swoich okolic, ale też z dalekich okregów

dlatego Kula stwarza typ międzyplemiennych stosunków na ogromną skalę.

dzięki istnieniu partnerów z odległych społeczności: kultura, zwyczaje, motywy artystyczne przenikają się, wędrują szlakiem Kula do różnych wiosek

Kula to wspólna pasja tysiąca ludzi, którzy łączą się i tworzą sieć stosunków Kuli

złożone dary po upływie określonego czasu muszą zostać odwzajemnione darem o równej wartości

wartość przeciwdaru ustala odwzajemniający się, ale nie może być zmuszony do rewanżu. Nie wolno domagać się rekompensaty.

obowiązują: nakaz hojności, zwyczaj szczodrości. Jest w tym rywalizacja. 

Vaygu’a = kosztoności Kula:

1.Soulava i mwali  - to dwa główne artukuły Kula

to ozdoby zakładane w czasie wielkich uroczystości, do okazałych strojów tanecznych.

nie wolno ich używać jako ozdób codziennych

2. Inne kosztowności Kula - to przedmioty użytkowe, które przestały już pełnić tą funkcję, a są przedmiotami obrzędowymi

są to obrzędowe przedmioty symbolizujące bogactwo

niektóre z nich to pamiątki o wartościach historycznych, romantycznych, sentymentalnych

Dwie główne zasady Kula:

.          jest to złożenie daru, za który po upływie pewnego czasu trzeba złożyć dar rewanżowy; a nie jest to wymiana towaru

.          określenie ekwiwalentu pozostawia się dającemu i nie można wpływać na jego decyzję. Nie można się targować lub wycofać z transakcji.

Dary wywoławcze = gdy chce się uzyskać pewien znany towar, to dajemy osobie mającej ten to...