HERRODOT-DZIEJE-PRZYPISY.pdf

O ile nie podano inaczej, wszystkie daty w tekście Przypisów dotyczą

czasów przed naszą erą.

K SIĘGA I

Str. 22 na dł ugi m okręci e: tj. na A rgo, na kt órym w ypra wili się

Grecy pod wodzą Jazona po złote runo do Kolchidy; panował

tam Ajetes, którego córka, Medea, ułatwiła Jazonowi zadanie,

po czym wraz z nim uciekła do Grecji.

Str. 23 tego wskaŜę: autor ma na my4li Krezusa.

„miasta ludzi": aluzja do Homera Odysei I 3.

z tej strony... Halys: ze stanowiska autora, a więc na zachód

od Halys.

między Syryjczykami: mowa o Syryjczykach w Kapadocji.

wyprawa Kimmeriów: odbyła się w latach 630—610.

do Heraklidów: Heraklesem nazywali Grecy lidyjskiego boga

Sandona; Asyryjczycy i Cylicyjczycy czcili go jako Sandona

i Bela.

Str. 24 syna Atysa: ojce m Atysa miał być lidyjsko-frygijski bóg

Manes.

majońskim: nazwa od mitycznego króla Majona.

niewolnicy Jardanosa: Omfali. W istocie była to tubylcza bo-

gini Ma albo K y b e l e.

Str. 26 w piątym pokoleniu: następcami Gigesa byli: Ardys, Sadyat-

tes, Alyattes, Krezus.

Str. 29 potwierdzają Lesbijczycy: jako rodacy Metymnejczyka Ariona.

dytyramb: pełna Ŝycia pieśń chóralna i taneczna na cześć

Dionizosa.

Str. 31 siedem stadiów: około kwadransa drogi; stadion = ok. 180 m.

przybyli z konnicą: lidyjska konnica była słynna.

Str. 32 na dziesięć lat wyjechał: błąd chronologiczny autora; bo Solon

nadał swe prawa juŜ w r. 594 jako archont, Krezus zaś do-

piero w r. 560 objął rządy. Widocznie Herodot pomieszał

wcześniejszą dziesięcioletnią podróŜ Solona (od 593 do 583)

z późniejszą, która nastąpiła ok. r. 560: wtedy właśnie Solon

odwiedził Krezusa.

Str. 33 sąsiadom w Eleusis: zapewne Megarejczykom.

matka młodzieńców: nazywała się Kydippe i była kapłanką

Hery.

przez czterdzieści pięć stadiów: około 8 km.

Str. 34 czasem kalendarzowym: Solon w swych obliczeniach bierze

za podstawę rok liczący 360 dni, tj. 12 miesięcy po 30 dni; aby

potern wyrównać jego róŜnicę z rokiem kalendarzowym, wyno-

szącym 365 1/4 dni, dołącza co dwa lata nieco za długi miesiąc

przestępny.

Str. 41 połtrzecia talentu: talent = 60 min, miewał rozmaitą wagę

lokalną 20—30 kg; lidyjski talent waŜył ponad 25 kg.

z białego złota: stop złota i srebra.

podczas poŜaru świątyni delfickiej: w r. 548, na dwa lata

przed upadkiem Krezusa.

sześćset amfor: wielki gliniany dzban z dwoma uchami, tu

oznacza miarę 39 litrów.

podczas świąt objawienia: Delfijczycy święcili na wiosnę

powrót nieobecnego w zimie boga Słońca, Apollona.

dzieło Teodorosa z Samos: słynny odlewacz brązu w VI w.

Str. 42 wyobraŜał piekarkę: był to zapewne posąg Kybeli. KrąŜyła

wieść, Ŝe piekarka ostrzegła Krezusa, iŜ macocha zamierza

go otruć.

odpowiedzi obu wyroczni: t j. delfickiego Apollona i Amfia-

raosa.

Str. 44 wówczas był tyranem Aten: gdy Krezus po raz drugi posłał

do Delf (rozdz. 53); pierwsza tyrania Pizystrata trwała od roku

560 do r. 555.

Str. 45 w czasie wyprawy przeciw Megarejczykom: aby odebrać im

wydartą Ateńczykom Salaminę.

Str. 46 dorosłych synów: Hippiasza, Hipparcha i Tessalosa.

obciąŜonych klątwą: z powodu zbrodni dokonanej na zwo-

lennikach Kylona, który ok. r. 630 próbował drogą zamachu

stanu zagarnąć władzę w Atenach. Alkmeonidzi wymordowali

ich, mimo Ŝe szukali schronienia u ołtarzy bogów. Odtąd ród

Alkmeonidów uchodził za wyklęty. O wydarzeniach tych opo-

wiada Herodot szeroko w ks. V 71. — Megakles był Alkmeo-

nidą.

u s u nął s ię. . . z k r a j u : w r . 5 4 9 , t j . w d r u g i m r o k u p o s w o i m

powrocie.

w jed en as ty m ro ku: w r. 5 38 .

S t r . 4 7 p o r a z t r z e c i : t r z e c i a t yr a n i a P i z y s t r a t a t r w a ł a o d r . 5 3 8 d o

r. 528.

n a p ły w a ły z k r a ju ... S tr y m o n u : mo w a o d o c h o d a c h z k o pa ln i

srebra w Laurion, względnie z Ejon i Amf ipolis.

Str. 48 pokonali... Tegeatów: Spartiaci pokonali Tegeatów w Arkadii

dopiero po długoletnich walkach w r. 506.

Str. 49. ruszyli ... z kajdanami: b yła to pierwsza wojna Sparty z Te-

geą, za króla Char yllosa.

Str. 50 wychodzą z rycerzy: trzystu wybranych młodzieńców, którzy

stanowili gwardię prz yboczną króla.

Str. 52 Kapadokowie... Syryjczykami: dla odróŜnienia od właściwych

Syryjczyków zwano ich teŜ Białosyryjczykami.

dolną część Azji: tj. Azję Mniejszą.

pięć dni marszu: według nowszych obliczeń 15 dni. Marsz

dzienny według Herodota równa się 200 stadiom (36 000 m).

S t r . 5 3 d z i eń n a g l e u s tąp i ł : t o z aćm i e n i e s ł ońc a b y ł o 2 8 m a j a r o -

ku 584.

St r . 5 4 n a te r y to r iu m P e r s ó w : tj. d o K a p a d o c ji, k tó r a o d c z a s ó w

Kyaksaresa naleŜała do medyjskiego, a od czasów Cyrusa do

perskiego państwa.

po lewej stronie wojska: wojsko stało na lew ym brzegu rz eki

i zwrócone b yło ku jej źródło m.

Str. 56 dindymeńskiej matki: tj. Kybeli. Patrz Spis imion i nazw.

Str. 57 właśnie w tym czasie: tj. ok. r. 546.

Str. 58 Sardes... zostało zdobyte: w r. 546.

Str. 63 swojego prapradziada: tj. Gigesa; por. uwagę do str. 26.

S t r . 6 4 d a r ó w . . . w H e l l a d z i e : H e ll a d a o z n a c z a tu k r a j z a m i e s z k a ł y

przez Hellenów w Azji i w Europie.

w Efe zie: w sł yn n e j świąt yn i Arte mid y, któr ej bu do wa p rz y-

pada na czas y Krez usa.

w świątyni Ateny P ronaja: stojącej prz ed świątynią Apollona

w Delfach.

spławiany jest: przez rzekę Paktolos.

S t r . 6 5 w y n o s i s z eść s t a d i ó w . . . : s t a d i u m w y n o s i 6 0 0 s t ó p , p l e -

t r o n 1 0 0 s t ó p ; w ięc o b w ó d n a g r o b k a w y n o s i ł 3 8 0 0 s t ó p

(ok. 1140 m).

Str. 66 przybyli... do Umbrów: przed najazdem Etrusków (= Tyrre-

nów) mieszkali Umbrowie w łuku rzeki Tybr, więc w krainie

zwanej dziś Toskania. Jest to klasyczne miejsce Herodota

o pochodzeniu Etrusków z Lidii.

Str. 68 równy obwodowi Aten: obwód Aten, nie wliczając długich

murów i murów Pireusu, wynosił ok. 60 stadiów; obwód całej

Agbatany wynosił 250 stadiów (45000 m).

blanki pierwszego pierścienia...: podanych tu siedem barw ma

według orientalnej astrologii odpowiadać barwom siedmiu

planet.

Str. 69 ludy Azji: jak Baktryjczyków i Partów.

Azją powyŜej rzeki Halus: tj. na wschód od tej rzeki; tak

określa Herodot górną Azję.

Str. 70 świątynię niebiańskiej Afrodyty: grecka nazwa asyryjskiej

Mylitta, fenickiej Astarte, syryjskiej Derketo.

enareami: scytyjska nazwa eunuchów.

to w innym piśmie: takiego pisma Herodota o Asyrii (por.

I 184) nie posiadamy.

Str. 72 jest w całości równiną: szczegół ten niezgodny jest z prawdą.

Str. 73 Kambizesa, syna Cyrusa: jest to omyłka, bo Kambizes był

synem Teispesa, Achajmenidy.

Str. 78 kiedy stamtąd wyjechał: z Agbatany.

Str. 82 odpadli od Dariusza: w chwili wstąpienia Dariusza na tron,

ok. r. 521.

zapanował nad całą Azją: pozostawali jeszcze do podbicia

Babilończycy, Baktryjczycy i Egipcjanie.

a nazywają Zeusem...: najwyŜszy bóg Persów nazywał się

Ahuramazda, Ormuzd, twórca wszechświata.

oddają cześć słońcu...: u Persów bóg słońca Mitras; bogini

księŜyca Mah; ziemia uchodziła za córkę Ahuramazdy, ogień

za jego syna; wodę czczono jako boginię Ardvicura.

Mylitta: bogini rozrodczej siły natury.

Persowie Mitra: jej nazwa brzmiała Anahita.. Herodot miesza

jej nazwę z nazwą boga słońca Mitras.

Str. 83 Ŝe Hellenowie wstają głodni: sens taki: widocznie Grecy wsta-

ją głodni od stołu, poniewaŜ posiłku nie kończą u nich odpo-

wiednio obfite wety, które zasługiwałyby na to miano; gdyby im

je podano, chętnie by je zapewne zjedli. Dlatego, zdaniem He-

rodota, posiłki Greków, pozbawione wetów, wydawały się Per-

som niewystarczające.

po pijanemu... biorą pod rozwagę: podobnie pisze o Germa-

nach Tacyt w Germanii 22.

Str. 84 takie stopniowanie uprawiał juŜ lud Medów...: Medowie

w ciągłym stopniowaniu panowali nad najbliŜszymi ludami

bezpośrednio, nad najdalszymi pośrednio.

Str. 85 zgrzeszył przeciw słońcu: pr zeciw Mitrasowi, bogu światła

i czystości.

odpowiadają... właściwościom i dostojności: np. Ariaramnes =

miłośnik dobra; Badres = szczęśliwy; Hystaspes = nabywca

koni; Mitradatas = dar słońca etc.

aŜ je ptak... rozwłóczy: według nauki Zoroastra nie wolno

było trupa oddawać trzem Ŝywiołom: ogniowi, wodzie i ziemi,

aby ich nie zanieczyszczać. Wystawiano go na najwyŜszych

punktach, gdzie go mięsoŜerne zwierzęta rozdzierały. Potem

wysuszone kości zbierano i składano w nadziemnym ruszto-

waniu w kształcie wieŜy.

obciągnąwszy je... woskiem: aby zapobiec zanieczyszczeniu

ziemi.

Str. 86 wracam do... opowiadania: tj. do rozdziału 94.

cztery odmienne dialekty: Herodot ma na myśli Ŝywy język,

mówiony, wykazujący cztery dialekty, bo późniejszy język

piśmienniczy rozróŜniał tylko dwa jońskie dialekty: jońszczyznę

starą i nową.

Str. 87 zupełnie nie zgadzają się: jest to przesada, bo języki ich wy-

kazywały tylko dialektyczne róŜnice.

Jonowie od reszty Jonów: tj. od Jonów we właściwej Grecji,

mianowicie w Attyce, na Eubei i na Cykladach.

sąsiadujących z nimi Dorów: mieszkańców sąsiednich wysp:

Melos, Tera, Anafe, Astypalaja, Karpatos i in.

Str. 88 wśród Achajów po wypędzeniu Jonów: podczas wędrówki Do-

rów wyparli Achajowie Jonów z Peloponezu; wygnani podą-

Ŝyli przez Attykę do Azji Mniejszej. Achajowie obsadzili opusz-

czone przez nich terytorium, które odtąd nazywało się Achają.

spod Prytaneum w Atenach: ratusz, gdzie przechowywano

święty ogień, potem siedziba władz państwa, gdzie goszczono

teŜ zasłuŜonych obywateli. Stąd Ateńczycy, wyruszając na

zakładanie nowych kolonii, brali święty ogień jako dowód

związkuzmetropolią.

Str. 89 istniał jeszcze w Milecie: kiedy go zwiedzał Herodot.

Skoro jednak bardziej...: mimo Ŝe panujących wybierali z obcych

plemion.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: