WYROK TRYBUNAŁU
z dnia 12 czerwca 2003 r.(*)
Swobodny przepływ towarów – Przeszkody spowodowane działaniami podmiotów prywatnych – Zobowiązania państw członkowskich – Decyzja, by nie zakazywać zgromadzenia w celu ochrony środowiska naturalnego, które spowodowało całkowite zablokowanie autostrady Brenner przez prawie 30 godzin – Względy uzasadniające – Prawa podstawowe – Swoboda wypowiedzi i wolność zgromadzeń – Zasada proporcjonalności
W sprawie C‑112/00
mającej za przedmiot skierowany do Trybunału, na podstawie art. 234 WE, przez Oberlandesgericht Innsbruck (Austria) wniosek o wydanie, w ramach zawisłego przed tym sądem sporu między
Eugen Schmidberger, Internationale Transporte und Planzüge
przeciwko
Republice Austrii
orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni art. 30, 34 i 36 traktatu WE (obecnie, po zmianie, art. 28 WE, 29 WE i 30 WE) w związku z art. 5 traktatu WE (obecnie art. 10 WE) oraz w przedmiocie przesłanek odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkody wyrządzone jednostkom w wyniku naruszenia prawa wspólnotowego,
TRYBUNAŁ,
w składzie: G.C. Rodríguez, prezes, J.P. Puissochet, M. Wathelet i R. Schintgen (sprawozdawca), prezesi izb, C. Gulmann, D.A.O. Edward, P. Jann i V. Souris, F. Macken i N. Colneric, S. von Bahr, J.N. Cunha Rodrigues i A. Rosas, sędziowie,
rzecznik generalny: F.G. Jacobs,
sekretarz: H.A. Rühl, główny administrator,
rozważywszy uwagi na piśmie przedstawione:
– w imieniu Eugen Schmidberger, Internationale Transporte und Planzüge przez K.H. Plankela, H. Mayrhofera i R. Schneidera, Rechtsanwälte,
– w imieniu Republiki Austrii przez A. Riccabonę, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu rządu austriackiego przez H. Dossiego, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu rządu greckiego przez N. Dafniou i G. Karipsiadisa, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu włoskiego przez U. Leanzę, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez O. Fiumarę, vice avvocato generale dello Stato,
– w imieniu rządu niderlandzkiego przez M.A. Fierstrę, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez J.C. Schieferera, działającego w charakterze pełnomocnika,
uwzględniając sprawozdanie na rozprawę,
po wysłuchaniu uwag Eugen Schmidberger, Internationale Transporte und Planzüge reprezentowanego przez R. Schneidera, Republiki Austrii reprezentowanej przez A. Riccabonę, rządu austriackiego reprezentowanego przez E. Riedla, działającego w charakterze pełnomocnika, rządu greckiego reprezentowanego przez N. Dafniou oraz G. Karipsiadisa, rządu włoskiego reprezentowanego przez O. Fiumarę, rządu niderlandzkiego reprezentowanego przez H.G. Sevenster, działającą w charakterze pełnomocnika, rządu fińskiego reprezentowanego przez T. Pynnę, działającą w charakterze pełnomocnika, oraz Komisji, reprezentowanej przez J.C. Schieferera oraz J. Grunwalda, działających w charakterze pełnomocników, na rozprawie w dniu12 marca 2002 r.,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 11 lipca 2002 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Postanowieniem z dnia 1 lutego 2000 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 marca 2000 r., Oberlandesgericht Innsbruck przedstawił w trybie art. 234 WE sześć pytań prejudycjalnych w przedmiocie wykładni art. 30, 34 i 36 traktatu WE (obecnie, po zmianie, art. 28 WE, 29 WE i 30 WE) w związku z art. 5 traktatu WE (obecnie art. 10 WE) oraz w przedmiocie przesłanek odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkody wyrządzone jednostkom w wyniku naruszenia prawa wspólnotowego.
2 Powyższe pytania zostały przedstawione w związku ze sporem między Eugen Schmidberger, Internationale Transporte und Planzüge (zwanym dalej „Schmidberger”) a Republiką Austrii (zwaną dalej „Austrią”) dotyczącym zgody, której właściwe władze tej ostatniej w sposób dorozumiany udzieliły stowarzyszeniu, którego zasadniczym celem działalności jest ochrona środowiska, na przeprowadzenie zgromadzenia na autostradzie Brenner, w konsekwencji którego doszło do całkowitego wstrzymania ruchu na tej autostradzie przez prawie 30 godzin.
Krajowe ramy prawne
3 Paragraf 2 Versammlungsgesetz (ustawy o zgromadzeniach, zwanej dalej „VslgG”) z 1953 r., z późniejszymi zmianami, stanowi:
„(1) Osoba zamierzająca zorganizować zgromadzenie publiczne lub zebranie, otwarte dla publiczności bez ograniczeń co do jego uczestników, składa pisemne zawiadomienie właściwym władzom (§ 16) co najmniej na 24 godziny przed terminem zebrania lub zgromadzenia, wskazując jego cel, miejsce i godzinę. Zgłoszenie powinno dotrzeć do wiadomości właściwych władz najpóźniej na 24 godziny przed rozpoczęciem planowanego zgromadzenia.
(2) Na wniosek właściwe władze niezwłocznie wydają zaświadczenie w przedmiocie zawiadomienia […]”.
4 Paragraf 6 VslgG stanowi:
„Właściwe władze zakazują zgromadzeń, których cel narusza przepisy ustaw karnych lub stanowi zagrożenie bezpieczeństwa publicznego lub dobra publicznego”.
5 Paragraf 16 VslgG stanowi:
„»Właściwymi władzami« w rozumieniu tej ustawy są:
a) policja federalna – na terytorium podlegającym jej właściwości;
b) Sicherheitsdirektion [nadrzędna dyrekcja policji] – w miejscu siedziby rządu Landeshauptmanna [szefa rządu kraju związkowego] w razie braku policji federalnej […];
c) Bezirksverwaltungsbehörde [okręgowe władze administracyjne] – w pozostałych przypadkach”.
6 Paragraf 42 ust. 1 Straßenverkehrsordnung (prawa o ruchu drogowym) z 1960 r., z późniejszymi zmianami (zwanego dalej „StVO”), zakazuje ruchu samochodów ciężarowych z przyczepami w soboty od godziny 15 do godziny 24 i w niedziele i ustawowe dni świąteczne od godziny 0 do godziny 22, o ile dopuszczalna masa całkowita samochodu lub przyczepy przekracza 3,5 t. Ponadto, zgodnie z ust. 2 powyższego paragrafu, w okresach wskazanych w ust. 1 ruch samochodów ciężarowych, ciągników siodłowych z naczepą i maszyn samobieżnych o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 7,5 t jest zakazany. Przewidzianych jest kilka wyjątków, w szczególności dla transportu mleka, produktów łatwo psujących się i zwierząt rzeźnych (z wyjątkiem transportu bydła autostradami).
7 Na mocy § 42 ust. 6 StVO ruch samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 7,5 t jest zakazany między godziną 22 i 5; przejazdy dokonywane w szczególności pojazdami o niskiej emisji hałasu nie są objęte tym zakazem.
8 Zgodnie z § 45 ust. 2 i nast. StVO odstępstwa w zakresie korzystania z dróg mogą zostać ustanowione na indywidualny wniosek i pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek.
9 Paragraf 86 StVO stanowi:
„Przemarsze. O ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, zamiar użytkowania drogi na zebrania na otwartej przestrzeni, przemarsze publiczne lub wynikające z miejscowych zwyczajów, festyny popularne, procesje lub inne podobne zgromadzenia, podlega zgłoszeniu właściwym władzom administracyjnym przez ich organizatorów z trzydniowym wyprzedzeniem”.
Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne
10 Z akt sprawy w postępowaniu przed sądem krajowym wynika, że dnia 15 maja 1998 r. stowarzyszenie Transitforum Austria Tirol, którego celem jest „ochrona biosfery regionu alpejskiego”, zawiadomiło zgodnie z § 2 VslgG i § 86 StVO Bezirkshauptmannschaft w Innsbrucku o tym, że od godziny 11 w piątek 12...
Wirus84