15_10.pdf

Skrzynka porad

SKRZYNKA PORAD

W tej rubryce przedstawiane są krótkie odpowiedzi na pytania

nadsyłane do redakcji. Są to sprawy, które naszym zdaniem zainte−

resują szersze grono Czytelników. Jednocześnie informujemy, że

redakcja nie jest w stanie odpowiedzieć na wszystkie nadsyłane

pytania, dotyczące różnych drobnych szczegółów.

Do wejść mikrofonowych różnego ro−

dzaju wzmacniaczy, odbiorników ra−

diowych, radiomagnetofonów można

podłączać bezpośrednio mikrofony

dynamiczne, czyli takie z magnesem

i cewką. Najpopularniejsze obecnie

i bardzo tanie mikrofony elektretowe

mają dobre parametry (niejednokrot−

nie lepsze, niż mikrofony dynamiczne),

jednak wymagają zewnętrznego zasi−

lania. Na rysunku pokazano prosty

schemat układu przystosowującego

mikrofon elektretowy dwu− i trzykoń−

cówkowy do współpracy ze wspo−

mnianymi wejściami. Obudowa mikro−

fonu jest zawsze połączona z końców−

ką ujemną.

W mikrofonie pojemnościowym elemen−

tem przetwarzającym zmiany ciśnienia

na napięcie jest swego rodzaju konden−

sator. Drgania membrany powodują

zmiany pojemności tego kondensatora

(membrana jest jedną z elektrod takie−

go kondensatora). Aby taki kondensa−

tor wytworzył zmienny sygnał napięcio−

wy, potrzebe jest źródło zasilania i rezys−

tor włączony w szereg z tym kondensa−

torem. Sygnał napięciowy występuje na

tym rezystorze. W praktyce pojemność

kondensatora jest bardzo mała, a rezys−

tancja współpracującego opornika −

duża, dlatego w mikrofonie pojemnoś−

ciowym stosuje się źródło stałego napię−

cia polaryzującego do zasilania obwo−

du RC (o napięciu kilkudziesięciu wol−

tów), oraz wzmacniacz dopasowujący

oporności. Dlatego każdy mikrofon po−

jemnościowy musi być zasilany z zewnątrz.

Znane od lat krajowe mikrofony pojemnoś−

ciowe z Tonsilu (np. MC0−52 i MCU−53) były

zasilane napięciem rzędu 6V przez od−

dzielny przewód, lub z baterii wbudo−

wanej w mikrofon. Typowe profesjo−

nalne mikrofony pojemnościowe są

sprytnie zasilane przez przewody syg−

nałowe − jest to zasilanie typu PHAN−

TOM.

Dla uzyskania znacznego napięcia polary−

zującego rzędu kilkudziesięciu woltów,

w mikrofonach tych powszechnie stosuje

się impulsowe przetwornice napięcia.

Prawdziwe mikrofony pojemnościowe

pracujące na podanej zasadzie mają

bardzo dobre parametry i są stosowane

w urządzeniach i systemach profesjo−

nalnych. Cena najtańszych mikrofonów

pojemnościowych przekracza 100zł.

Mikrofon elektretowy jest odmianą mik−

rofonu pojemnościowego. Zamiast po−

laryzować kondensator stosunkowo wy−

sokim napięciem, do budowy elementu

czynnego stosuje się specjalny rodzaj

dielektryka, tak zwany elektret. Najproś−

ciej mówiąc, elektret to dielektryk, który

jest trwale spolaryzowany elektrycznie

(można to porównać z magnesem trwa−

łym, w przeciwieństwie do elektromag−

nesu). Dzięki temu spolaryzowaniu, uzys−

kany kondensator pod wpływem drgań

wytwarza odpowiadające drganiom

napięcia zmienne. Tu również, ze wzglę−

du na małą pojemność (a tym samym

dużą oporność dla przebiegów zmien−

nych) musi być zastosowany wzmac−

niacz. W praktyce wzmacniaczem jest

pojedynczy tranzystor złączowy FET.

Dostępne na rynku tanie (0,5...1zł) dwu−

i trzykońcówkowe mikrofony “pojemnoś−

ciowe” oczywiście są mikrofonami elekt−

retowymi.

Podawana w katalogach zawartość

zniekształceń nieliniowych akustycz−

nych wzmacniaczy mocy (wynosząca

10%) nie powinna nikogo niepokoić.

Nieporozumienia i obawy biorą się stąd,

że zgodnie z normami, moc maksymal−

ną wzmacniacza określa się przy da−

nym napięciu zasilającym dla sygnału

1kHz o takiej właśnie zawartości znie−

kształceń na wyjściu. A tak duże znie−

kształcenia wynikają po prostu z prze−

sterowania, czyli obcinania

wierzchołków przebiegu sinusoi−

dalnego.

Już dla mocy o 10...15% mniej−

szej od maksymalnej, zniekształ−

cenia są mniejsze niż 1%. Także

zwiększenie napięcia zasilają−

cego (w dopuszczalnych grani−

cach) radykalnie zmniejszy te

zniekształcenia.

Tak naprawdę, to żaden z pro−

dukowanych współcześnie sca−

lonych wzmacniaczy mocy nie

wprowadza w normalnych wa−

runkach zniekształceń większych niż 1%.

Poniższy rysunek, pokazujący zawartość

zniekształceń typowego samochodo−

wego wzmacniacza mocy, takiego jak

TDA1554 (kit AVT−2104) w funkcji mocy

wyjściowej udowadnia, że przyczyną

dużych zniekształceń przy mocy maksy−

malnej jest właśnie obcinanie wierzchoł−

ków przebiegu. Inne wzmacniacze mają

podobny przebieg charakterystyki znie−

kształceń.

Kondensatory elektrolityczne 04/U to po−

pularne “stojące elektrolity”. Przed laty

często stosowane były również elektrolity

w wersji 02/E, czyli leżące. Oznaczenia O4/U,

02/E, KED, KEN, KEO stosowane przez krajo−

wego producenta, warszawskie zakłady

ELWA − określają tylko typ obudowy, a nie

jakieś istotne parametry. Na miejsce kon−

densatorów typu 04/U nie trzeba więc

szukać szczególnych odpowiedników −

można w zamian montować dowolny

elektrolit, byle tylko zgadzała się pojem−

ność, a napięcie pracy nie było niższe.

W miejsce radzieckich tranzystorów

proponujemy użyć odpowiednio

KT815A − BD135, KT361A − BC238,

BC558, KR315A − BC308, BC548 lub po−

dobnych. W sumie możliwości zmian

szerokie. Trzeba wiedzieć, że w pros−

tych amatorskich konstrukcjach pra−

wie zawsze można stosować dowolne

tranzystory, byle tylko zgadzał się typ

(PNP, NPN), oraz moc strat (co można

poznać po rozmiarach obudowy).

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/97

a ad

Skrzynka por

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: