Kant - Prolegomena do wszelkiej przyszlej metafizyki.pdf

(775 KB) Pobierz
Kant - Prolegomena do wszelkiej przyszlej metafizyki
IMMANUEL KANT
PROLEGOMENA
DO WSZELKIEJ PRZYSZŁEJ METAFIZYKI,
KTÓRA BĘDZIE MOGŁA
WYSTĄPIĆ JAKO NAUKA
Przekład BENEDYKTA BORNSTEINA
na nowo opracowała JANINA SUCHORZEWSKA
Tytuł oryginału:
Prolegomena
zu
einer jeden künftigen Metaphysik
die als Wissenschaft wird auftreten können
Redaktor: Irena Krońska
Copyright © for the Polish edition
by Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o.
Warszawa 1993
ISBN 83-01-11368-5
OD WYDAWCY
Wydaniem Uzasadnienia metafizyki moralności Redakcja Bib-
lioteki Klasyków Filozofii PWN zapoczątkowała w 1953 roku
publikację w ramach Biblioteki przekładów podstawowych dzieł
Kanta. Tłumaczenie Mścisława Wartenberga opracował Roman
Ingarden, znawca filozofii niemieckiej, członek Komitetu Re-
dakcyjnego BKF. W 1957 roku w jego przekładzie, ze wstępem i
przypisami jego autorstwa ukazała się Krytyka czystego rozumu.
Wielokrotnie wprowadzał tu Ingarden nowe polskie odpowiedniki
terminów Kantowskich — nowe w stosunku do tradycyjnie przyjętych
— uzasadniając szczegółowo swe decyzje translatorskie w przypisach.
Jako trzecia z prac Kanta ukazały się w Bibliotece Klasyków
Filozofii Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie
mogła wystąpić jako nauka. Przekład Benedykta Bornsteina
opracowała Janina Suchorzewska — wszak od wznowienia w 1927
roku, które stało się podstawą wydania, minęło ponad trzydzieści lat.
Opiekę naukową nad tekstem sprawował i tym razem Roman
Ingarden.
W roku 1964 została opublikowana w przekładzie Jerzego
Gałeckiego, przejrzanym przez Adama Landmana, Krytyka władzy
sądzenia, a w 1972 roku — również w przekładzie Jerzego
Gałeckiego — Krytyka praktycznego rozumu.
W latach osiemdziesiątych w cyklu wznowień ukazały się
wszystkie wydane dotychczas przez PWN prace Kanta poza
Prolegomenami.
Uważamy, że warto przypomnieć czytelnikom tę ostatnią książkę.
Znajdą oni w niej bowiem główne myśli z Krytyki czystego rozumu,
ale wyrażone znacznie bardziej przystępnie niż w tym
fundamentalnym dziele.
2
SPIS TREŚCI
Od Redakcji
PROLEGOMENA
[Wstęp]
Uwagi wstępne o swoistym charakterze wszelkiego poznania me-
tafizycznego (§ 1—3)
Pytanie ogólne: Czy metafizyka jest w ogóle możliwa (§ 4)
Pytanie ogólne: W jaki sposób możliwe jest poznanie [płynące] z
czystego rozumu (§5)
Główne pytanie transcendentalne:
Część pierwsza. W jaki sposób jest możliwa czysta
matematyka (§6-13)
Uwagi I—III
Część druga. W jaki sposób jest możliwe czyste
przyrodoznawstwo (§ 14—38)
Dodatek do czystego przyrodoznawstwa (§39)
Cześć trzecia. W jaki sposób metafizyka jest w ogóle możliwa
(§40—56).
I. Idee psychologiczne (§ 46—49
II. Idee kosmologiczne (§ 50—54)
III. Idea teologiczna (§ 55)
Uwaga ogólna w sprawie idei transcendentalnych (§ 56)
Zakończenie. O określeniu granic czystego rozumu (§57—60)
Rozwiązanie pytania ogólnego: W jaki sposób jest możliwa meta-
fizyka jako nauka
Dodatek o tym, co stać się może dla urzeczywistnienia metafizyki
jako nauki
Przykład sądu o Krytyce przed jej zbadaniem
Propozycja takiego zbadania Krytyki, po którym będzie można
wydać sąd o niej
3
OD REDAKCJI
Prolegomena Kanta ukazują się w naszym języku po raz
czwarty: pierwszy przekład dał w r. 1901 R. Piątkowski, drugi w r.
1918 B. Bornstein. Ten wznowiono w r. 1927. Na drugim wydaniu
przekładu Bornsteina oparte jest niniejsze tłumaczenie, na nowo
opracowane dla Biblioteki Klasyków Filozofii przez dr Janinę
Suchorzewską. Tłumaczenie to z ramienia Komitetu Redakcyjnego
Biblioteki Klasyków Filozofii przeczytał przed oddaniem do druku
prof. Roman Ingarden, mający w Komitecie pieczę nad dziełami z
zakresu filozofii niemieckiej do Kanta, i przeczytałam takie ja jako
sekretarz Komitetu i redaktor tej książki. Wynikiem tych lektur była
pewna liczba dodatkowych zmian, głównie stylistycznych i
terminologicznych.
Przekład Bornsteina, który dobrze służył kilku pokoleniom
polskich filozofów i adeptów filozofii, jest już od dawna wyczerpany,
a egzemplarze znajdujące się w bibliotekach publicznych i naukowych
aa zbyt nieliczne, by zaspokoić” potrzebę tej lektury nawet już tylko
dla studiów uniwersyteckich. Toteż Komitet Redakcyjny Biblioteki
Klasyków Filozofii postanowił wydać ponownie tę książkę, której
znajomość jest niezbędna dla studiujących i uprawiających filozofię.
Tłumaczenie Bornsteina, napisane przed przeszło czterdziestu laty,
wymagało jednak przed wznowieniem pewnej rewizji i
unowocześnienia, co też zostało dokonane.
Wersja niniejsza od tłumaczenia podstawowego różni się
przede wszystkim terminologią. Z uwagi na najściślejszy związek
Prolegomenów z Krytyką czystego rozumu wydało się rzeczą
potrzebną, wręcz niezbędną, zastosowanie w Prolegomenach tej samej
terminologii, jaką w swoim niedawno w Bibliotece Klasyków
Filozofii ogłoszonym przekładzie Krytyki 1 wprowadził Roman
Ingarden. Charakterystykę i szczegółowe uzasadnienie tej nowej — w
stosunku do tradycyjnie u nas stosowanej — polskiej terminologii
kantowskiej znajdzie Czytelnik w przypisach R. Ingardena do
przekładu Krytyki czystego rozumu. Tutaj przypomnę tylko, że
Krytyka czystego rozumu, przełożył oraz opatrzył wstępem i przypi-
sami Roman Ingarden, 2 tomy, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN,
Warszawa 1957.
4
1
odpowiednikiem kantowskiego terminu Verstand nie jest u Ingardena
«rozsądek» — jak u Chmielowskiego, Bornsteina, i w ogóle w
dotychczasowej naszej literaturze filozoficznej — ale «intelekt» 2 — z
wyjątkiem tych przypadków, gdzie Kant używa wyrazu Verstand nie
jako określonego terminu technicznego, ale w znaczeniu potocznym
(jak w zwrotach: «zdrowy rozsądek», «zdrowy rozsądek ludzki»,
«pospolity rozsądek»). Terminowi Anschauung odpowiada nie — jak
dotychczas — «ogląd», lecz «naoczność» lub «dane naoczne» 3
(jednakże forma czasownikowa anschauen jest zazwyczaj tłumaczona
przez czasownik «oglądać»). Terminowi Empfindung, który Bornstein
tłumaczył jako «czucie», odpowiada w niniejszym, przekładzie
używany dziś powszechnie termin «wrażenie».
Oprócz zmian terminologicznych wprowadzono również do
przekładu Bornsteina zmiany stylistyczne, których celem było nadanie
tekstowi większej czytelności i bardziej nowoczesnej składni, oraz —
w pewnych przypadkach tego Wymagających — dokonano uściśleń
lub poprawek merytorycznych.
Na marginesach tłumaczenia zaznaczono paginacje
powszechnie w literaturze o Kancie cytowanego wydania Pruskiej
Akademii Nauk, w którym Prolegomena (wraz z Krytyką czystego
rozumu, wyd. I, Uzasadnieniem metafizyki moralności i
Metafizycznymi podstawami przyrodoznawstwa) znajdują się w tomie
IV 4 .
Prolegomena są — po Uzasadnieniu metafizyki moralności i
Krytyce czystego rozumu — trzecim dziełem Kanta wydanym w
Bibliotece. Klasyków Filozofii. W przygotowaniu znajdują się:
Krytyka władzy sądzenia i Krytyka praktycznego rozumu, oraz Pisma
mniejsze.
Irena Krońska
Warszawa, w styczniu 1960 r.
2 Por. Krytyka czystego rozumu, wyd. cyt., t. I, przypis na str. 14—15.
3
Por. op. cit., t. I, przypis i na str. 19.
Kants Gesammelte Schriften herausgegeben von der Königlich
Preußischen Akademie der Wissenschaften, Band IV, Erste Abteilung:
Werke, Vierter Band, Berlin 1911.
5
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin