ks. Tomasz Jelonek
Biblijna historia zbawienia
wydawnictwo Maszachaba • kraków 1991
PRZEDMOWA
Redaktorzy: MARIA KANIA PIOTR SŁABEK
Projekt okładki:
MIROSŁAW KRZYSZKOWSKI
Imprimatnr.
Kuria Metropolitarna w Krakowie
t Kazimierz Górny Vic. Gen.
Ks. Stanisław Grzybek Cenzor
L.dz. 634/87 Kraków, dnia 23 DI 1987 r.
ISBN 83-00-03478-1
Wydawnictwo lYlaszachaba
pl. Na Stawach 3, 30-107 Kraków
tel.: 22 13 22 w. 66, 67
tel/fax: 22 44 47
Wydanie II, poprawione. Nakład 9650+350 egz.
Druk: Drukarnia Diecezjalna w Katowicach
„Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej, dzięki której przez Chrystusa, Slowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się uczestnikami boskiej natury... Ten plan objawienia urzeczywistnia się przez czyny i słowa wewnętrznie z sobą powiązane, tak że czyny dokonane przez Boga w historii zbawienia ilustrują i umacniają naukę oraz sprawy słowami wyrażone; słowa zaś obwieszczają czyny i odsłaniają tajemnicę w nich zawartą" (Konstytucjadogmatyczna Soboru Watykańskiego Drugiego o Objawieniu Bożym, 1).
Sobór ukazuje nam historiozbawczy sposób patrzenia na Pismo święte. Dlatego po Soborze wprowadzono w ramach studiów teologicznych historie zbawienia jako przedmiot nauczania.
Podręcznik, który oddajemy do rąk czytelników, jest pomyślany jako pomoc w studiowaniu tego przedmiotu. Nie jest on jedynie skryptem akademickim, porusza bowiem wiele problemów biblijnych i stara się ukazywać najważniejszy wątek Objawienia. Dlatego staje się pożytecznym przewodnikiem ułatwiającym każdemu zainteresowanemu spotkanie z Pismem świętym. Spotkanie raczej pierwsze, ale poważnie traktowane i pozwalające zakosztować smaku bliskiego przestawania z Biblią.
Przewodnik adresowany jest więc nie tylko do studentów pierwszego roku teologii, którzy słuchają wykładów z historii zbawienia i przygotowują się do egzaminu z tego przedmiotu, ale adresatem jest szeroki ogół wiernych, którzy pragną czytać Pismo święte i rozeznać się w jego podstawowych problemach.
Książka składa się z części wprowadzającej, zawierającej ogólne wiadomości o Piśmie świętym, i części właściwej.
Część wprowadzająca przedstawia najprostsze i najważniejsze zagadnienia związane z odpowiedzią na pytanie, czym jest Pismo święte. Część właściwa omawia najpierw biblijną koncepcję zbawienia, a potem, zgodnie z chronologią, przechodzi poszczególne etapy historii zbawienia od stworzenia świata do paruzji Chrystusa.
Ponieważ wiele problemów biblijnych, poruszanych przy sposobności
omawiania historii zbawienia, jest problemami kontrowersyjnymi i występującymi w dyskusjach światopoglądowych, rozwinięto je szerzej. Jest to realizacja postulatu, aby podręcznik niniejszy był przewodnikiem i aby ułatwiał pierwsze spotkanie z Biblią. Liczne bowiem problemy, w ten sposób omawiane, wchodzą w skład innych przedmiotów nauczania na studiach teologicznych, zwłaszcza przedmiotów biblijnych. Jeżeli tutaj zostały rozwinięte, to dlatego, gdyż wydaje się, że już student pierwszego roku, stawiający pierwsze kroki w kierunku poznania Pisma świętego, winien znać odpowiedzi, które jemu pozwolą ominąć trudności różnych zarzutów i pomogą w ewentualnych dyskusjach, w których przyjdzie mu zabierać głos. Poruszanie wielu problemów może nieco zaciemnić główny nurt historii. Powoduje także liczne powtórzenia myśli, których przy pisaniu nie unikano, wychodząc z założenia, że repetitio est mater studiorum. Pragnieniem piszącego było dostarczenie możliwie obszernego zasobu wiadomości. Oby on pomógł w spotkaniu z tą jedyną Księgą, przez którą przemawia do nas sam Bóg.
AUTOR
CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA:
OGÓLNE WIADOMOŚCI O PIŚMIE ŚWIĘTYM
Przed przystąpieniem do właściwego wykładu historii zbawienia musimy poznać lepiej samą Księgę, która nas tej historii uczy. Jest to księga Pisma świętego. Uczyliśmy się już na katechizacji w szkole podstawowej, że „Pismo święte jest to zbiór ksiąg napisanych pod natchnieniem Ducha Świętego, które Kościół katolicki przechowuje i podaje jako Objawienie Boże" (Katechizm dla przygotowujących się do bierzmowania).
Możemy podać dokładniejsze określenie: „Pismo święte to ustalony zbiór ksiąg Starego i Nowego Testamentu, które napisano pod natchnieniem Ducha Świętego, zawierają objawioną przez Boga prawdę o zbawieniu" (Wprowadzenie do Biblii Poznańskiej).
Postaramy się szczegółowo omówić wszystkie elementy występujące w przytoczonym określeniu Pisma świętego.
NAZWA
»
Księgę tę nazywamy Biblią lub Pismem świętym. Obie nazwy są bardzo wymowne. Biblia to termin pochodzący z języka greckiego, gdzie wyraz biblos oznacza łodygę papirusową, a także był używany na oznaczenie księgi pisanej na papirusie. Pokrewny termin biblion oznacza zwój papirusowy, pismo.
Po wynalezieniu papirusu, jako materiału służącego do pisania, sporządzano z niego zwoje, na których pisano. Księga więc miała inny kształt niż ma obecnie, nie otwierało się księgi, aleją rozwijało. Dopiero w kilka wieków później zaczęto rozcinać papirus na karty i zszywać je w kodeksy, przypominające swym kształtem nasze książki.
Od tych greckich terminów powstała nazwa biblia (używana w liczbie mnogiej = księgi). Została przeszczepiona na język łaciński w tej samej formie rzeczownika rodzaju nijakiego w liczbie mnogiej (biblia — orum), a później w drodze ewolucji językowej powstał termin Biblia jako rzeczownik już w liczbie pojedynczej, ale rodzaju żeńskiego.
Ten termin stał się podstawą nazw używanych w wielu językach nowoczesnych. Stąd pochodzi francuska la Bibie, angielskie the Bibie, niemiecka die Bibel, rosyjska Biblija i polska Biblia.
Nazwa ta oznacza księgę. Używając na oznaczenie tej księgi określenia Księga bez żadnych dalszych uściśleń, wskazujemy na jej szczególny charakter. Jest to Księga tak ważna, tak wyjątkowa, że wystarczy powiedzieć Księga i wiadomo, o którą chodzi. Jest to Księga przez duże K, Księga par excellence.
Mówimy także Pismo święte, nazwa ta swymi korzeniami sięga określeń stosowanych w samej Biblii. Jeszcze w Starym Testamencie, w jednej z najpóźniejszych ksiąg, Drugiej Księdze Machabejskiej spotykamy określenie księgi religijnej Izraelitów jako „księgi świętej" (hę Mera bi-blos — 2 Mch 8,23). Nowy Testament używa nazw „pismo" (hę graphe - Mk 12,24; Mt 21,42; Łk 24,7; J 5,39 i inne), „pisma święte" (graphai hagiai — Rz 1,2), „dzieła święte" (ta hiera grammata — 2 Tm 3,15).
Na tej podstawie św. Atanazy w czwartym wieku wprowadził nazwę Pismo święte, która zwłaszcza w swej łacińskiej wersji — Scrip-tura Sacra stała się podstawowym określeniem używanym w nauce katolickiej i dokumentach Kościoła.
Nazwa podkreśla, że to pismo, czyli te dzieła napisane przez ludzi, odznaczają się szczególnym związkiem z Bogiem. Świętość bowiem jest domeną i sferą samego Boga. Świętym jest Bóg, to co odnosi się do Boga uczestniczy w Jego świętości. Pismo święte to Pismo Boże, pochodzące od Boga.
Tak zatem obie nazwy, i Biblia, i Pismo święte, wyrażają szczególną pozycję tej Księgi, jej wyjątkowość i Boski charakter. Postaramy się i jedno, i drugie dokładniej poznać.
BIBLIA KSIĘGĄ RELIGIJNĄ
Jeżeli chcemy zrozumieć, czym jest Biblia, trzeba przede wszystkim zauważyć, że jest to księga religijna. Powstała w łonie określonych religii: żydowskiej i chrześcijańskiej. Wyrosła z nich, określa ich idee i życie. Tu oddziaływanie jest wzajemne i bardzo ścisłe. Od tego religijnego podłoża nie można odrywać Biblii, jeżeli nie ma ona stracić swej tożsamości.
Dlatego nieporozumieniem albo specjalnie podjętym wprowadzaniem w błąd jest traktowanie Biblii jako dokumentu świeckiego.
Takie określenie można często spotkać. Jest to temat przeznaczony do światopoglądowych pogadanek wchodzących w program szkolny. Jest to równocześnie mówienie o tym, czego nie ma, aby nie mówić o tym, co jest. Biblia jest księgą religijną, nie jest natomiast dokumentem świeckim, tak jak na przykład „Pan Tadeusz" nie jest podręcznikiem historii, choć w tym dziele wspomniane są miejscowości, osoby i daty historyczne, ani nie jest podręcznikiem sadownictwa, mimo tak pięknego fragmentu, jaki zawiera:
Był sad. - .
Drzewa owocne, zasadzone w rzędy,
Ocieniały szerokie pole; spodem grzędy.
Tu kapusta, sędziwe schylając łysiny,
Siedzi i zda się dumać o losach jarzyny —
Tam, plącząc strąki w marchwi zielonej warkoczu,
Wysmukły bób obraca na nią tysiąc oczu,
Ówdzie podnosi złotą kitę kukuruza,
Gdzieniegdzie otyłego widać brzuch harbu/a,
Który od swej łodygi aż w daleką stronę
Wtoczył się jak gość między buraki czerwone...
Podobnie w Piśmie świętym można znaleźć niejeden fragment dotyczący spraw świeckich, ale i on służy przekazowi myśli religijnej i z nią ma ścisły związek, jak cytowany wyżej opis sadu wyraża przede wszystkim cel napisania Mickiewiczowskiej epopei: „przenoś moją duszę utęsknioną do tych pagórków leśnych..."
Traktowanie Biblii jako dokumentu świeckiego jest jedną z form propagandy ateistycznej odnośnie Pisma świętego. Dawniej głoszono, że Biblia to jedynie zbiór mitów i baśni, dzieło nieoryginalne, ...
prawo_i_administracja