Lukan Marek Anneusz - Wojna domowa.pdf - Historia Rzymu - romankacz2

M A R E K A N N E U S Z L U K A N

W O J N A D O M O W A

Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl

Mail: historian@z.pl

MMIII ®

Tytuł oryginału: P h a r s a l i a

Tłumaczenie i opracowanie: M. Brożek

Pieśń I

Ku publicznemu nieszczęściu

Walki na polach tesalskich, nad wojnę gorsze domową,

I prawo zbrodni przyznane, i naród śpiewamy potężny,

Co swą prawicę zwycięską w pierś własną obrócił;

Armie krwi jednej i wodzów rozdarte przymierze:

Wojnę, co światem ku publicznemu nieszczęściu

Wszystkimi wstrząsnęła mocami, i chorągwie wrogie chorągwiom,

I bratnie orły, i włócznie bratnim grożące włóczniom.

Wroga ci, Rzymie, jeszcze nie brakło

Co za szaleństwo, Rzymianie! Co za przemoc żelaza,

By Lacjum krew własną u wrogich przelewało ludów!

Kiedy był czas, by wyniosły Babilon z łupów obdzierać ausońskich,

I kiedy duch Krassusa niepomszczony się błąkał,

Wam spodobało się wojny domowe prowadzić, niegodne triumfów?

Ileż to lądów i ileż mórz można było pozyskać

Krwią, którą dłonie w wewnętrznych przelały zmaganiach!

Kędy się Tytan pojawia i kędy noc gwiazdy zanurza,

I gdzie południe swym żarem upalne praży godziny,

I kędy zima surowa nie zna wiosennych roztopów

Mrozem scytyjskim trzymając mórz głębie pod lodem,

Pod jarzmo już i Serowie by poszli, i tłum znad Araksu,

I jaki gdzieś tam u Nilu początków lud mieszka.

A jeśli taki cię, Rzymie, żar wojny pali bezecnej,

To gdy świat cały pod prawa podbijesz latyńskie,

Wtedy ty w siebie miecz zwróć! Bo wroga ci jeszcze nie brakło.

w. 10 Babilon — miasto-twierdza nad Eufratem, wówczas w królestwie Partów;

ausońskie łupy — rzymskie, zdobyte przez Partów po klęsce Krassusa pod Carrhae

w r. 53 p.n.e.

w. 15 Tytan — tu słońce.

w. 19 Serowie — „Jedwabni", Chińczycy, tu ogólnie ludy najdalszego wschodu;

Arakses — rzeka, wpada do Morza Kaspijskiego od południowego zachodu.

w. 20 Nilu początki — wówczas nie całkiem jeszcze znane.

Nie tyś, Pyrrusie, klęsk sprawcą

Oto ci w miastach Italii w półgruzach się chylą

Domów pierzeje i leżą olbrzymie zwaliska

Murów zburzonych: mieszkania zostają bez stróżów.

Bo rzadko w starych się miastach snuje wśród ulic mieszkaniec.

Hesperia dzikim się jeży zarosłem, przez lata tak długie

Nie zaorana; bo rąk brak do pracy, a pola czekają.

A nie ty, bitny Pyrrusie, sprawcą tak wielkich klęsk będziesz,

Ani Punijczyk; nikt z was tu miecza w sercu utopić nie zdołał.

Bratobójcza te rany głębokie zadała prawica!

Inwokacja

Lecz jeśli losy tu innej nie znalazły drogi

Do przyszłej władzy Nerona — a drogo się płaci za wieczne

Bogów władanie — i jeśli niebo służyć Grzmiącemu nie mogło

Inaczej, jak tylko po wojnie z Gigantów srogością,

To skargi nasze — o, bogi! — już milkną: te zbrodnie bezbożne

Warte są takiej nagrody. Niech pola Farsalii okropne

Przesiąkną krwią! Niech się many nią sycą punickie!

Niech pod Mundą daleką bitwy mordercze się toczą,

Niech się do nieszczęść tych Cezar przyłączy, i głód peruzyński,

I mutyńskie cierpienia, i floty ucisk u groźnej Leukady,

I bój pod ognistą Etną niewolniczy!

w. 28 Hesperia — kraj zachodni, tu Italia.

w. 30 Pyrrus — król Epiru, walczył z Rzymem w latach 280—275 p.n.e.

w. 31 Punijczyk — Hannibal, w wojnie z Rzymem w latach 218—201 p.n.e.

w. 35 Grzmiący — Jowisz.

w. 36 Giganci — synowie Ziemi, znani z buntu przeciw bogom olimpijskim pod

Jowiszem.

w. 38 Farsalia (Pharsalia) — kraj w Tessalii, nazwany od miasta Farsalosu.

w. 39 punickie many — cienie (dusze) poległych w wojnach Rzymu z Karta-

giną.

w. 40 Munda — miasto w płd. Hiszpanii, gdzie Cezar w r. 45 p.n.e. ostatecznie

pobił pompejańczyków.

w. 41 Cezar — tu Gajusz Juliusz Cezar Oktawian (późniejszy August); peru-

zyński głód — głodem wzięte przez Oktawiana w r. 40 p.n.e. miasto Peruzja (Pe-

rugia) w Etrurii.

w. 42 mutyńskie cierpienia — w bitwie pod Mutyną (Modeną) w płn. Italii, gdzie

w r. 43 p.n.e. Antoniusz pobił konsulów Hircjusza i Pansę; Leukada — wyspa

u zach. wybrzeży Grecji, naprzeciw przylądka Akcjum (Actium), znanego ze zwy-

cięskiej bitwy morskiej Oktawiana z Kleopatrą i Antoniuszem.

w. 43 Etna (Aetna) — znana góra sycylijska, a mowa tu o bitwie morskiej u wy-

Dużo Rzym przecież walkom wewnętrznym zawdzięcza —

Bo to dla ciebie się działo! Ciebie, gdy skończysz swą rolę

I w gwiazdy późno ulecisz, z radością przyjmie sklep nieba

W obszerny pałac niebieski: czy berło zechcesz piastować,

Czy Feba miejsce zająć w ognistym rydwanie

I ziemię, nie przestraszoną tą słońca zamianą,

Wędrownym ogniem oświecać — każde ci bóstwo swojego

Miejsca ustąpi. Natura prawo wyboru ci przyzna,

Którym być bogiem sam zechcesz, gdzie mieć królestwo wszechświata.

Lecz nie obieraj siedziby w orbicie północnej,

Ani gdzie biegun przeciwny w ciepłym się kręci powiewie,

Skąd byś miał Rzym swój oglądać okiem z ukosa patrzącym.

Gdybyś też jedną li stronę nieba bezmiaru ugniatał,

Oś by odczuła ten ciężar. W środku więc nieba się trzymaj,

Gdzie równowaga ciężkości. Ten pogodnego krąg nieba

Cały otwarty i cień od cezara nie zasłoni światła.

Wtedy to ludzki niech rodzaj broń złoży i myśli o sobie:

Ludy niech wzajem się lubią, niech pokój światu zesłany

Zamknie żelazne Janusa wojowniczego wierzeje.

Lecz dla mnie już jesteś ty bogiem; tak czuje to wieszcze

Me serce. Nie chciałbym więc trudzić ni boga, co objawia

Cyrrejskie tajemnice, ni Bakcha odwracać od Nysy:

Ty mi wystarczasz, by we mnie do pieśni o Rzymie tchnąć siły.

Tyś, Rzymie, tu winien

Myśl ma mnie skłania powieść rozpocząć bezkresną

Od przyczyn dziejów tak wielkich wykładu: co naród wpędziło

W ten szał wojenny, co światu odebrało pokój:

Losów zazdrosnych koleje, co nie dają długo stać szczytom,

Z hukiem walącym się w doły pod nazbyt wielkim ciężarem;

Rzym — sam się udźwignąć niezdolny! Tak, gdy się świata spoiwa

brzeży Sycylii, w której dowódca Oktawiana Agryppa pobił flotę Sekstusa Pompe-

jusza.

w. 45 dla ciebie — dla Nerona.

w. 48 Feb (Phoebus) — tu słońce.

w. 55 okiem z ukosa — aluzja do zeza Nerona.

w. 57 ten ciężar — otyłego Nerona.

w. 59 cień nie zasłoni — dzięki prostopadłości cienia na równiku.

w. 62 Janusa wierzeje — brama świątyni Janusa otwierana w czasie wojny.

w. 65 cyrrejskie — delfickie, pytyjskie (od Cyrry w pobliżu Delf), mowa o Apol-

linie; Nysa — miasto w Indiach, gdzie miał się wychować bóg Dionysos-Bakchos.

w. 70 szczytom — powodzenia.

Lukan Marek Anneusz - Wojna domowa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: