GOSPODARKA PASIECZNA.pdf

ŚLĄSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO

W CZĘSTOCHOWIE

we współpracy z:

Polskim Związkiem Pszczelarskim w Warszawie

Wydziałem Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa

Urzędu Miasta w Częstochowie

Regionalnym Związkiem Pszczelarzy w Częstochowie

GOSPODARKA PASIECZNA

I HODOWLA PSZCZÓŁ W ASPEKCIE

UWARUNKOWAŃ EKONOMICZNYCH

Materiały konferencyjne

Częstochowa, 6 grudnia 2005 r.

SPIS TREŚCI

Str

1. Prof. dr hab. Jerzy Paleolog

Biologia i genetyka jako podstawa hodowli pszczół…

…......

2. Mgr Krzysztof Olszewski

Optymalne dostosowanie metod gospodarki pasiecznej do

warunków środowiskowych

Rozwiązania techniczne w profesjonalnej gospodarce

pasiecznej …………

….............................................................

4. Mgr Bożena Stepień

Ekonomiczne uwarunkowania prowadzenia gospodarstw

pasieczych……………………………………………………… 17

Jerzy PALEOLOG

Katedra Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej

Akademia Rolnicza w Lublinie

e-mail: jerzy.paleolog@ar.lublin.pl

BIOLOGIA I GENETYKA

JAKO PODSTAWA HODOWLI PSZCZÓŁ

Różnica pomiędzy chowem i hodowlą leży w tym, że hodowla

polega na genetycznym doskonaleniu pszczół, a chów na ich utrzy-

mywaniu i zapewnieniu im optymalnych warunków. Podobnie mówi-

my o hodowli lub o wychowie matek. Czyli cała gospodarka pasie-

czna, żywienie i leczenie, to chów. Nie da się tego zrobić bez znajo-

mości biologii rodziny pszczelej. Aby prowadzić hodowlę potrzeba

wielu pokoleń, gdyż polega ona na dokonywaniu trwałych zmian ge-

netycznych u naszych pszczół. Nie da się tego zrobić bez znajomości

genetyki. Na czym zatem polega hodowla, czyli genetyczne dosko-

nalenie pszczół. Organizmy są zbudowane z materii, ale o tym, jak

wyglądają i jak funkcjonują, decyduje informacja. Pszczoła czy

trzmiel to prawie taka sama materia, ale różna informacja decyduje o

tym, że się różnią. W komórkach swego ciała mają bowiem zapisane

infor-macje o wszystkich cechach, np. o barwie, budowie,

odporności, agresywności, dynamice rozwoju, zdolności do zbierania

pyłku lub nektaru itd. Geny są to małe, ale sensowne fragmenty, z

których skła-da się pełny zapis tej informacji. Na przykład „truteń ma

mieć białe oczy” to gen zwany snow , cząstka informacji o całym

trutniu. Genetyka stara się odpowiedzieć jak zapisana, odczytywana i

prze-kazywana jest ta informacja. Hodowla zajmuje się takim

przekształ-caniem tej informacji, aby pszczoły miały cechy najbardziej

użyteczne dla człowieka.

Praca hodowlana składa się z czterech etapów:

1. Oceny pszczół

2. Oszacowania wartości genetycznej

3. Selekcji

4. Doboru do kojarzeń

Ocena polega na wybraniu interesujących nas cech i określeniu

kolejności rodzin od najlepszej do najgorszej. Jeśli prawidłowo nie

ocenimy danej cechy, to dalsza praca nie ma sensu. Dlatego rozwi-

jane są nowe metody oceny cech, polegające na ich kwantyfikacji

(np. test żądłowy), co bliżej zostanie omówione w wykładzie. Do

prawidłowej oceny potrzebna jest dobra znajomość biologii rodziny

pszczelej. Ale czy zawsze lepsze rodziny mają lepsze geny. Otóż nie,

gdyż dobra rodzina może wypaść gorzej niż słaba, gdy jest na sła-

bych pożytkach, a łagodniejsza okazać się agresywniejszą, gdy jest

nieumiejętnie traktowana. Dlatego musimy wiedzieć na ile dobra war-

tość rodziny zależy od genów, a na ile od środowiska, czyli ocenić

wartość genetyczną, bo tylko taka się odziedziczy. Gdy ktoś ma

wrodzoną dziedzicznie silną budowę ciała, to jego dzieci też. Jeśli zy-

skał ją drogą ćwiczeń, będąc raczej drobnej postury, to dzieci też nie

będą duże. W trzecim etapie zwanym selekcją na matki następnego

pokolenia (zarodowe) wybieramy te, o najlepszej wartości genetycz-

nej. Nie jest to jednak takie proste. Natura bowiem sprawia, że z

korzystnymi cechami są powiązane niekorzystne. Mówimy wtedy o

ujemnej korelacji genetycznej . Na przykład pszczoły o dobrej

dynamice rozwoju, bywają rojliwe a miodne agresywne. A zatem mat-

ki, tak z pni ojcowskich jak i matecznych, są sumą wad i zalet, więc

decyzje dotyczące ich wyboru bywają trudne. W tej sytuacji rzeczą

fundamentalnej wagi jest, by hodowca miał ściśle określony cel, czyli

wiedział do jakich warunków i jakiej gospodarki selekcjonuje pszczo-

ły, a tym samym jakie cechy mają być preferowane. Ponadto, potom-

stwo (matki - córki) dostają od każdej ze stron rodzicielskich po poło-

wie genów, ale które to będą geny, decyduje przypadek. Tak więc

siostry, mimo że po tych samych matkach, mogą być różne. Z tej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: