27 ŚW. TOMASZ Z AKWINU - SUMA TEOLOGICZNA - TOM XXVII - CHRZEST I BIERZMOWANIE.pdf

(939 KB) Pobierz
Tom 27
SAKRAMENTY W OGÓLE
CHRZEST
BIERZMOWANIE
( 3, qu. 60 – 72 )
Przełożył, objaśnieniami i skorowidzem zaopatrzył:
o. PIUS BEŁCH O.P.
1
ZAWARTOŚĆ TOMU 27
1. Od tłumacza
2. Traktat SAKRAMENTY W OGÓLE (3. 60-66)
3. Traktat CHRZEST (3. 67-71)
4. Traktat BIERZMOWANIE (3. 72)
5. Wykaz i objaśnienie skrótów używanych przez tłumacza w odnośnikach,
objaśnieniach i w skorowidzu
6. Odnośniki do tekstu
7. Objaśnienia tłumacza
8. Skorowidz nazw i rzeczy
2
OD TŁUMACZA
W tłumaczeniu posługiwałem się tekstem: Sancti Thomae de Aquino,
Summa Theologiae, Alba, Editiones paulinae, Roma 1962; według niego też
brałem odnośniki. Cytaty Ojców i innych autorów tłumaczę według tego, jak są
podane w tekście, o ile nie było pod ręką polskiego ich tłumaczenia. Cytaty z
Pisma św. brałem przeważnie z Biblii Tysiąclecia, Pallotinum, Poznań -Warszawa
1980 (wyd. 3); według niej też brałem sposób cytowania ksiąg Pisma św.
Posługiwałem się także Pismem św. St. i N. Test., w trzech tomach, Wyd. św.
Wojciech, Poznań 1973 (Bibl. Pozn.). Gdy chodzi o psalmy, korzystałem niekiedy
z Księgi Psalmów, w tłumaczeniu Czesława Miłosza, Editions du Dialogue, Paris
1981. Wiadomo jednak, że Biblia Tyś. czy Biblia Pozn. są przekładem z
oryginału, a św. Tomasz trzymał się Wulgaty. Trzeba też było mieć na uwadze
swoisty sposób posługiwania się cytatami przez średniowiecze, no i przez św.
Tomasza. Nie zawsze więc mogłem iść za powyższymi, ale niekiedy należało
uciec się do przekładu ks. Wujka z Wulgaty, a niekiedy nawet samemu wprost
tłumaczyć z tekstu Sumy. Jeśli idzie o Wujka, posługiwałem się: Pismo św. Star. i
N. Testamentu Jakóba Wujka T.J., Kraków 1935. W odnośnikach duże W oznacza
tekst z Wujka. Słowa w klamrach są dodatkiem tłumacza. Małe cyfry w tekście
np. analogicznie' są odsyłaczami do odnośników na stronach 233-260, cyfry w
nawiasach np. /32/ są odsyłaczami do objaśnień tłumacza na stronach 261-314.
Ks. Prałatowi, Dziekanowi na Sobótce, Józefowi Bełch, bardzo niniejszym
dziękuję za przeczytanie tego tomu i poczynienie cennych uwag i poprawek.
3
OGÓLNIE O SAKRAMENTACH
z. 60-65
ZAGADNIENIE 60
CO TO JEST SAKRAMENT
Omówiliśmy .to, co dotyczy tajemnic Słowa Wcielonego. Z kolei należy
zastanowić się nad sakramentami Kościoła, które mają skuteczność z samego
Słowa Wcielonego. Najpierw będzie mowa ogólnie o sakramentach, a potem o
każdym sakramencie z osobna. Ogólne rozważanie sakramentów wymaga
poruszenia pięciu tematów: 1. Co to jest sakrament; 2. Konieczność sakramentów;
3. Ich skutki; 4. Ich przyczyna; 5. Ich liczba.
Co do pierwszego nasuwa się osiem pytań: 1. Czy sakrament należy do
rodzaju znaku? 2. Czy każdy znak rzeczy świętej jest sakramentem? 3. Czy
sakrament jest znakiem jednej, czy też wielu rzeczy? 4. Czy znak sakramentalny
jest rzeczą postrzegalną 5. Czy do sakramentu wymagana jest określona rzecz
postrzegalną? 6. Czy do sakramentu wymagane jest podanie znaczenia za pomocą
słów? 7. Czy są wymagane określone słowa? 8. Czy do tych słów można coś
dodać lub coś z nich ująć?
Artykuł 1
CZY SAKRAMENT NALEŻY DO RODZAJU ZNAKU?
Zdaje się, że sakrament nie należy do rodzaju znaku, bo:
1. Sakrament (łacińskie sacramentum) wydaje się pochodzić od sacrare —
uświęcanie; podobnie jak lek od leczenia. Lecz to raczej ma cechy przyczyny niż
znaku. A więc sakrament raczej należy do rodzaju przyczyny niż znaku.
2. Sakrament bodajże oznacza coś ukrytego i tajemniczego. W tym też znaczeniu
Pismo św. używa tego wyrazu: „Ukrywać tajemnice królewskie jest rzeczą
piękną”1 oraz „Mam wyjawić [wszystkim], na czym polega tajemnica planu
[zbawienia], ukryta od wieków w Bogu”2. Lecz to, co jest tajemnicze i ukryte, jest
chyba sprzeczne z pojęciem znaku. Zdaniem bowiem Augustyna: „Znak jest to
[słowo lub rzecz], co poza widokiem, jaki zmysłom przedstawia, prowadzi do
poznania czegoś innego i [ukrytego]”3. Wydaje się więc, że sakrament nie należy
do rodzaju znaku.
3. Niekiedy przysięga nosi miano sakramentu. W tym właśnie znaczeniu używa
tego wyrazu prawo kościelne: „Nie można zmuszać do składania przysięgi dzieci,
które nie mają używania rozumu. A kto raz krzywoprzysięgał, nie może potem
4
występować jako świadek, ani też nie powinno się go wzywać do sakramentu”4,
tj. do składania przysięgi. Lecz przysięga nie ma istotnych cech znaku. Chyba
więc sakrament nie należy do rodzaju znaku.
Wbre w temu Augustyn tak pisze: „Ofiara widzialna jest sakramentem — tj.
znakiem świętym — ofiary niewidzialnej”5.
Odpowiedź : Wszystko, co, choć w rozmaity sposób, jest przyporządkowane
czemuś jednemu, może być nazywane od tego jednego. I tak od zdrowia, które ma
swą siedzibę w żywym organizmie, zdrowym zwie się nie tylko ów żywy
organizm będący podmiotem zdrowia, lecz także lekarstwo jako sprawiające je,
dieta jako podtrzymująca je oraz mocz jako jego świadectwo. Stosownie do tego
coś może zwać się sakramentem [tj. święte] albo dlatego, że ma w sobie jakąś
ukrytą świętość: i w tym znaczeniu sakrament znaczy tyle co święta tajemnica;
albo dlatego, że ma jakąś łączność z tą świętością: czy to będąc jej przyczyną, czy
też jej znakiem, czy mając z nią jakikolwiek bądź inny związek. I gdy obecnie
mówimy o sakramentach, to mamy szczególnie na myśli sakrament jako
wyrażający związek znaku [z rzeczą świętą]. I tak pojęty należy do rodzaju znaku.
Na 1. Ponieważ sztuka leczenia uchodzi za przyczynę sprawczą zdrowia, dlatego
wszystko, co jest jej przyporządkowane, od niej bierze nazwę [lecznictwo,
lecznica, leczenie, lekarz, lek itd.], i to bierze ją od tego jednego, które w tejże
sztuce jest pierwszą przyczyną sprawiającą. Z tego też powodu lekarstwo [skoro
jest przyporządkowane sztuce leczenia] wyraża jakąś przyczynowość. Natomiast
świętości, od której sakrament bierze nazwę, nie uważa się za przyczynę sprawczą
ale raczej za przyczynę formalną ii celową. Nie musi więc sakrament wyrażać
zawsze przyczynowości.
Na 2. Rozumowanie zarzutu bierze pod uwagę sakrament w znaczeniu: święta
tajemnica. Przy czym nie tylko tajemnica Boga lecz także króla [tajemnice
państwowe] zwie się świętą i sakramentem. U starożytnych bowiem uchodziło za
święte lub nietykalne to wszystko, czego nie wolno było naruszyć6, jako to mury
miasta7 i osoby piastujące wysokie stanowiska. I dlatego te tajemnice: Boże czy
ludzkie, których nie wolno naruszać i zdradzać niepowołanym, zwą się świętymi
lub sakramentami.
Na 3. Również i przysięga ma jakiś związek z rzeczą świętą, jako że jest jakimś
twierdzeniem popartym wezwaniem rzeczy świętej na świadka8. I w tym też
znaczeniu zwie się sakramentem. Nie w tym jednak znaczeniu my obecnie
mówimy o sakramentach. Jednakże nazwy ‘sakrament’ używa się w obu
wypadkach nie różnoznacznie lecz analogicznie9, tj. zależnie od różnego związku
z czymś jednym, a tym 'jest rzecz święta.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin