30 ŚW. TOMASZ Z AKWINU - SUMA TEOLOGICZNA - TOM XXX - SAKRAMENT POKUTY II.pdf

(821 KB) Pobierz
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 30
SAKRAMENT POKUTY II
Przełożył i w objaśnienia zaopatrzył o. W.F. BEDNARSKI, OP
KATOLICKI OŚRODEK WYDAWNICZY "VERITAS" 1985
1
ZAWARTOŚĆ TOMU 30
1. Przedmowa tłumacza
2. SAKRAMENT POKUTY (Suppl. 1-28)
3. Odnośniki do tekstu
4. Jan Paweł II o pokucie
5. Objaśnienia tłumacza
2
PRZEDMOWA TŁUMACZA
Śmierć w czterdziestym dziewiątym roku życia (1274), w drodze na II Sobór
Lioński, uniemożliwiła św. Tomaszowi z Akwinu dokończenie trzeciej części Sumy
Teologicznej. Zdążył doprowadzić ją do 90-go zagadnienia, poświęconego omówieniu
składników pokuty w ogólności. Zgodnie z swym planem zamierzał opracować
szczegółowo każdy z tych składników oraz obrzędy stosowane przy udzielaniu
Sakramentu Pokuty, a następnie pragnął omówić naukę Kościoła o pozostałych
Sakramentach, a więc Sakramencie Chorych oraz o Sakramencie Kapłaństwa,
Małżeństwa. Traktat o „rzeczach ostatecznych" (czyli Eschatologia), być może
łącznie z traktatem o Królestwie Bożym, czyli o Kościele, miał stanowić zakończenie
Sumy.
Ponieważ Akwinata pisał wiele na te tematy w poprzednich dziełach, a
zwłaszcza w Komentarzu do Sentencyj Piotra Lombarda, opracowanym jeszcze w
trzydziestym roku życia, nieznany kompilator zestawił jego naukę o tych
zagadnieniach właśnie na podstawie tego komentarza. Niektórzy tomiści
przypuszczają, że tym kompilatorem był dominikanin, sekretarz i przyjaciel św.
Tomasza, Reginald z Piperno. Inni sądzą, że Reginald zestawiłby naukę Akwinaty na
podstawie nie tylko Komentarza do Sentencyj ale także innych rozpraw swojego
Przyjaciela, a przede wszystkim uwzględniłby jego naukę zawartą w poprzednich
traktatach Sumy i posługiwałby się terminologią w nich uściśloną.
Komentarz do Sentencyj, mimo że został napisany przez św. Tomasza w
trzydziestym roku życia na samym początku jego twórczości literackiej, wykazuje
pełną dojrzałość umysłową Autora, który prawdopodobnie nie zmieniłby treści tez
zawartych w owym Komentarzu, gdyby sam mógł dokończyć Sumę. Dlatego te
kompilację, stanowiącą „Supplementum", należy uznać za naukę św. Tomasza o
Sakramentach i „rzeczach ostatecznych".
Traktat o Sakramencie Pokuty uzasadnia, dlaczego Chrystus ustanowi! go i
dlaczego należy przyjmować go w sposób określony przez Kościół katolicki,
odpowiadający potrzebom życia ludzkiego zgodnie z jego prawdziwym celem
ostatecznym.
3
Wszystkie istoty żyjące na ziemi są wyposażone w swoiste dla nich skłonności
do tego, co zaspokaja ich potrzeby zgodnie z naturą ich gatunku, a zwłaszcza z tym co
wyróżnia je od jestestw, należących do innego gatunku. Czymś takim u ludzi jest ich
zasadnicza zdolność do rozumnego myślenia, rozumnego chcenia i rozumnego
postępowania wówczas, gdy ich system nerwowy nie jest zablokowany z powodu
niedorozwoju, choroby, snu lub namiętności. Tylko takie więc skłonności są naturalne
dla ludzi, które są zgodne z tym, co jest istotne dla ich natury, a więc z wymaganiami
rozumu właściwie ustosunkowanego do ostatecznego celu życia ludzkiego osobistego
i społecznego, celu, który zaspokaja nie tylko materialne, ale także duchowe potrzeby
człowieka. Stan, w którym wszystkie potrzeby jakiegoś jestestwa są zaspokojone
zgodnie z jego naturą, jest jego doskonałością. Ku właściwej sobie doskonałości
zmierza ewolucja świata roślin i zwierząt. Ludzie także dążą w miarę swych
możliwości do zaspokojenia swych potrzeb, walcząc z tym co przeszkadza lub zdaje
się przeszkadzać w osiągnięciu tego celu. Ale owe „potrzeby" nie zawsze są naturalne,
bo nie zawsze są zgodne z wymaganiami rozumu właściwie ustosunkowanego do
ostatecznego celu życia ludzkiego, na przykład wtedy, gdy są wytworzone wskutek
przyzwyczajenia się do nieopanowania nad swymi popędami i namiętnościami, jak to
dzieje się pod wpływem alkoholu, narkotyków, lenistwa, złośliwości, wygórowanej
ambicji itp. Zaspokajanie tego rodzaju nienaturalnych dla człowieka potrzeb zawsze
utrudnia, a niekiedy uniemożliwia zaspokojenie naturalnej potrzeby doskonalenia się,
a tym bardziej potrzeby nadprzyrodzonej przyjaźni z Ojcem Niebieskim, będącym
nieskończonym oceanem Miłości, Prawdy, Dobra i Piękna. Otóż, według św. Tomasza
z Akwinu „postępowanie sprzeczne z naturalną skłonnością jest grzechem" (2-2, z.
134, a. 1). Sprzeczne zaś z naturalną skłonnością jest albo wtedy, gdy człowiek nie
dąży do prawdziwego celu swego życia, albo czyni to, co uniemożliwia lub
niepotrzebnie utrudnia osiągnięcie owego celu. Postępowanie uniemożliwiające
osiągnięcie ostatecznego celu życia ludzkiego nazywamy grzechem śmiertelnym,
natomiast postępowanie, i które niepotrzebnie utrudnia jego osiągnięcie, jest grzechem
powszednim. Ale grzech śmiertelny to nie tylko postępowanie sprzeczne z naturalną
skłonnością człowieka do zaspokojenia zasadniczej potrzeby jego życia, a więc
osiągnięcia właściwej mu doskonałości, ale właśnie dlatego jest także obrazą Pana
4
Boga i zerwaniem przyjaźni z Nim. Wszak Pan Bóg, który zaszczepił w naszą naturę
owe skłonności naturalne i chce w każdym człowieku mieć swoje dziecko przybrane,
będąc najwyższą Sprawiedliwością, za obrazę swego nieskończonego majestatu,
mógłby wymierzyć człowiekowi nieskończenie wielką karę.
Ale, jak mówi św. Leon Wielki w liście do Teodora (452): „Wielorakie
miłosierdzie Boże tak przychodzi z pomocą upadłym, że nie tylko łaską chrztu, lecz
także uleczeniem przez pokutę wraca im nadzieję życia wiecznego. Ci więc, którzy
znieważyli dary odrodzenia, własnym sądem wydając wyrok na siebie, mogą doznać
odpuszczenia grzechów". Podobnie czytamy w dekrecie Soboru Trydenckiego (sesja
XIV, Denz 1663): „Ponieważ Bóg bogaty w miłosierdzie" (Ef 2,4) „wie z czego
jesteśmy uczynieni" (Ps 102, 14), przeto dał lekarstwo życia tym także, którzy się
poddali w niewolę grzechu i pod władzę szatana, a mianowicie dał sakrament pokuty,
w którym dobrodziejstwo śmierci Chrystusa zastosowuje się do upadłych po chrzcie
świętym".
Św. Tomasz z Akwinu, omówiwszy konieczność Sakramentu Pokuty oraz jego
ustanowienie przez Chrystusa, szczegółowo opracował zagadnienie cnoty pokuty i
jej skutki (patrz tom 29 Sumy w przekładzie OJR. Kosteckiego). Nic zdążył jednak
omówić szczegółowo w Sumie Teologicznej poszczególnych składników Sakramentu
Pokuty, takich jak skrucha, spowiedź i zadośćuczynienie, ani obrzędów, związanych z
tym sakramentem. Kompilator uzupełnił ten brak zestawieniem tekstów św. Tomasza,
zawartych w Komentarzu do rozdziałów („distinctiones") XIV - XXI czwartej księgi
Sentencyj Piotra Lombarda.
Ponieważ niektóre sformułowania św. Tomasza mogą się wydawać
niezrozumiałe i niezgodne z dzisiejszą praktyką przyjmowania tego Sakramentu,
dodajemy na końcu niniejszego tomu objaśnienia do poszczególnych artykułów oparte
na nauce Soboru Trydenckiego i II Watykańskiego oraz na postanowieniach
Kongregacji Kultu Bożego zawartych w książce pod tyt. Obrzędy pokuty,
dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1981. Księgarnia św.
Wojciecha.
ks. Feliks Wojciech Bednarski, O.P.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin