Witkiewicz-Janulka Córka Fizdejki.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

STANISŁAW IGNACY

W I T K I E W I C Z

JANULKA, CÓRKA FIZDEJKI

Tragedia w czterech aktach

1923

M o t t o:

Oder bin ich ein Genie, oder ein

Hanswurst. Hanswurst oder Genie –

im m u s s leben.

Bewegungsstudien

Graf Friedrich Altdorf

Poświęcone żonie

OSOBY

E u g e n i u s z (G i e n e k) P a f n u c y F i z d e j k o – kniaź Litwy i Białorusi. Starzec

siedemdziesięcioletni. Bardzo wysoki. Broda ogolona. Duże siwe wąsy i siwa czupryna.

Czasem wkłada okrągłe okulary

E l z a F i z d e j k o w a – z domu baronówna v. Plasewitz. Matrona lat 55. Potężna i sucha.

Siwe włosy. Żona Fizdejki.

K n i a z i ó w n a J a n u l k a F i z d e j k ó w n a – ich córka, lat 15. Bydlądynka (bydlątko

+ blondynka), dość wysoka i szczupła. Ładna i dość uduchowiona, ale ma coś

potwornawego w twarzy, ale to „coś” jest zaakcentowane subtelnie. Może trochę za

wyłupiaste, rybie oczy, może za ukośne brwi, nos prosty, niezadarty, ale może zanadto

trochę w kierunku równoległym do poziomu przesunięty; może za wąskie i zanadto

skrzywione usta.

B e r n a r d b a r o n v. P l a s e w i t z – ojciec E l z y. Starzec lat 85. Łysy, z pierścieniem

siwych włosów naokoło głowy. Tłusty, krępy i bardzo poczciwy. Fabrykant gazów

bezwonnych i niewidzialnych, wywołujących szaloną depresję psychiczną.

A l f r e d k s i ą ż ę d e L a T r é f o u i l l e – młody bubek. Blondyn bardzo elegancki.

Wąsiki małe. Bez brody. Emigrant francuski.

K s i ę ż n a A m a l i a d e L a T r é f o u i l l e – jego żona. Czarna – typ hiszpańsko –

rumuńsko – węgierski. 30 lat. Demon I klasy. Wcale nie jest „z domu”.

J o ë l K r a n z – Semita typu internacjonalnego. Mały, czarny. Bródka w szpic. Oczy

latające. Szalony niepokój w każdym ruchu. 38 lat. Pilot, kupiec w wielkim stylu, syjonista

transcendentalny. Mówi gorączkowo, tak szybko, że aż się dławi i zapluwa.

H a b e r b o a z i R e d e r h a g a z – jego pomocnicy, chasydzi. Po 40–50 lat. Jeden rudy,

drugi czarny. Z brodami. Ubrani w stroje żydowskie w czarne i białe pasy.

G o t t f r i e d R e i c h s g r a f v o n u n d z u B e r c h t o l d i n g e n – Wielki Mistrz

Neo-Krzyżaków. Twarz rycerska. Nos orli. Duży, barczysty i świetnie zbudowany.

D w i e p o s t a c i e b e z n ó g – na rozszerzających się podstawach jakby flakowatych.

Twarze ptasie z krótkimi, zakrzywionymi dziobami jak u gilów. Porosłe różnokolorowym

pierzem (czerwone, zielone i fioletowe barwy). Jedna bez prawej, druga – bez lewej ręki.

N a c z e l n i k s e a n s ó w – czarownik z bajki. Nazywa się Der Zipfel. Starzec z siwą

brodą w szpic. Kryza. Strój czarny, holenderski, z XVII wieku. Szpiczasty kapelusz z

szerokim rondem. Na piersiach złoty łańcuch.

D w u n a s t u b o j a r ó w l i t e w s k i c h – dzikie chłopy w kożuchach i czapach. „Brody

ich długie, wąsione kręciska, włos długi i pługa sukniawa”, a w rękach buły ogromniawe i

siekiery.

M a ł p i g i u s z G l i s s a n d e r – wytarty po wszystkich śmietniskach, „pan od

wszystkiego”, „bon pour tout”. Lat 45. Brudny blondyn, nie ogolony, z wąsami. Poeta –

improduktyw.

C z t e r y p a n n y z f r a u c y m e r u M i s t r z a – młode i ładne. Czarne sukienki, białe

fartuszki.

Rzecz dzieje się na Litwie, przy pewnym chronologicznym pomieszaniu materii.

AKT PIERWSZY

Ogromna sala, przedzielona na ścianie wprost i na podłodze zygzakowatą linią, o szerokich,

piorunowych załamaniach (trzy na ścianie, dwa na podłodze). Na lewo małe okno z kratami,

dość wysoko umieszczone, na prawo – duże okno z firankami. Drzwi wprost, przedzielone

zygzakiem, z lewa na prawo. Lewa strona zrobiona jest z obdrapanego, wilgotnego,

spleśniałego, miejscami wyrwanego muru. Na ścianie olbrzymie (ceylońskie) karaluchy,

wypukło odrobione, lśniące. Mogą się nawet ruszać. Na środku lewej połowy sceny stoi

ukośnie, z prawa na lewo, nogami ku widowni, ohydne, krzywe, drewniane łóżko z potwornie

brudną pościelą. Kołdra łatana z czerwonych, brunatnych i żółtych kawałów. Na łóżku pod

kołdrą leży konająca Elza Fizdejkowa, z rozpuszczonymi siwymi włosami, które spływają aż

do ziemi. Przy łóżku, na prawo, na wpół rozwalona szafka nocna i olbrzymie, obrzydliwe,

przydeptane pantofle. Na szafce pali się bardzo jasna elektryczna lampa bez klosza,

oświetlając wszystko jaskrawym światłem. W lewym rogu sceny piec na wpół rozwalony,

biały, w którym pali się czerwony ogień. Na prawo od zygzakowatej linii zaczyna się piekielny

przepych w stylu „rokoko”. Czerwonopoma – rańczowe obicia ścian i mebli białych,

złoconych. Dywan w czerwonawych tonach. Lustra rokoko i obrazy stare stłoczone na

ścianie. Stoliki pełne bibelotów. Miniatury w kosztownych ramach i inne, nieznane bliżej

autorowi (chyba w młodości w muzeach widziane) przedmioty zbytku najwyższego z XVIII

wieku. Przy stoliku, oświetlonym kandelabrem z kilkunastu świecami, siedzą przy kartach

księstwo de La Tréfouille, ubrani w stroje z XVIII wieku, v. Plasewitz, w czarnym anglezie i

białej kamizelce, i Glissander w wytartym stroju marynarkowym. De La Tréfouille siedzi

twarzą wprost widowni i wprost ma Glissandera, po prawej ręce swojej v. Plasewitza, po

lewej – księżnę. Fizdejko ubrany jest w długi, tabaczkowy surdut z lat trzydziestych,

fatermerder i czarny halsztuch, gallifety pepita i długie buty czerwonawego koloru.

Przechadza się po całej scenie na froncie, paląc długą na metr fajkę. Wkłada i zdejmuje

okulary dość często i bez powodu; poprawia ogień w piecu, czasem zagląda w karty

grającym. Ci ostatni mruczą niewyraźnie różne tajemnicze terminy karłowe, grając b. szybko

(bridge, wint lub wynaleziona przez autora gra hazardowo-komercjonalna: KUMBOŁ 1 ).

Trwa to tak długo, że publiczność – o ile takowa ma jaki temperament – powinna nareszcie

zacząć się niecierpliwić. Na najlżejszy sygnał tego rodzaju rozlega się piekielny huk

armatniego wystrzału i przez okno z lewej strony widać jaskrawy krwawy błysk. Na scenie

nikt nie drgnął. Wszyscy mówią bardzo głośno, aż do odwołania.

FIZDEJKO spokojnie poprawiając ogień w piecu

A więc Wielki Mistrz ucztuje dziś znowu z mymi bojarami. Ciekawy jestem, co te chamy

1 Wyjaśnień co do tej ostatniej może udzielić sam autor lub jaki inny oficer lejbgwardii pawłowskiego pułku, z I

batalionu. (Przyp. aut.)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: