M. Winiarski „Od opieki do wsparcia społecznego”
[w:] Kawula „Pedagogika społeczna”
Stwierdzenie „od opieki do wsparcia społ.” należy rozumieć jako:
1. przestrzeń problemowo-badawczą (zjawiska społeczno-pedagogiczne takie jak: opieka międzyludzka, pomoc i wsparcie społ., ich funkcje, uwarunkowania, powiązania)
2. ukierunkowanie prakseologiczne (odchodzenie od opieki do bardziej humanitarnych form takich jak wsparcie społ.)
Opieka i pomoc odnoszą się do sytuacji życiowych odbiegających od normy, np.:
Jeśli chodzi o opiekę à dotyczy ona niemowlęctwa, obłożnej i nieuleczalnej choroby, upośledzenia, starczej niedołężności. W takich przypadkach nie możemy uniknąć opieki
Czynniki warunkujące opiekę to:
· sieroctwo naturalne i społeczne
· niewydolność opiekuńczo-wychowawcza rodziny
· zubożenie materialne rodziny (w wyniku np. bezrobocia)
· długotrwałe trudne sytuacje życiowe
· nieporadność życiowa
· trwałe nastawienie na uzależnienie od innych
Czasem opieki nie można całkowicie uniknąć, ale można regulować jej zakres i stopień działalności opiekuńczej, np. poprzez:
· niedopuszczenie do powstania stanu niezdolności do samodzielnego funkcjonowania człowieka
· osłabienie takiej niedyspozycji
· skracanie czasu jej trwania
· łagodzenie sytuacji wejścia w stan niesamodzielności oraz wyjścia z niej
Ograniczenie opieki może mieć postać:
1. bezpośrednią (skierowane na daną osobę)
2. pośrednią (na rodzinę bądź środowisko)
Wtedy działalność sprowadza się do udzielania pomocy oraz wsparcia społecznego. W obu przypadkach łączy się z działaniem edukacyjnym:
1. usprawniającym (kształtowanie instrumentalnych cech osobowości, tj. wiedzy, zdolności, myślenia twórczego, umiejętności)
2. ukierunkowującym (rozwijanie predyspozycji kierunkowych, tj. przekonań, wartości, postaw)
Działalność wspomagająca i wspierająca może mieć charakter:
1. profilaktyczny
2. kompensacyjny
Formy profesjonalnej pomocy jednostce:
· dostarczanie informacji
· rozwijanie umiejętności i sprawności instrumentalnych
· doradztwo ni poradnictwo
· usuwanie przeszkód tkwiących w środowisku
· zabiegi pielęgnacyjno-lecznicze
· dostarczanie dóbr materialnych
· świadczenie różnych usług
· pośredniczenie
Podobnie jak w sytuacji opieki, istnieje możliwość zawężenia rozmiaru i stopnia natężenia pomocy na rzecz wsparcia.
Wsparcie społeczne (jako działanie profilaktyczne, zapobiegawcze oraz zastępcze) może przybierać różne formy, np.:
· świadczenia rzeczowe
· usługi (doradztwo, robienie zakupów)
· dostarczanie i przekazywanie niezbędnych informacji
· przejawianie uczuć, miłości braterskiej
· empatia
· dowartościowywanie i uspołecznianie
· nawiązywanie współpracy i współdziałania
Głównym środkiem redukcji (ograniczenia zakresu opieki poza szczególnymi przypadkami) jest układ pomocy i wsparcia społ., zaś w przypadku ograniczenia lub zastąpienia pomocy, jest to właśnie wsparcie społeczne.
Wsparcie społeczne jest jakby stymulatorem sił ludzkich do przezwyciężania sytuacji trudnych, rozwiązywania problemów. Jest bardziej ludzkie w sensie zapotrzebowania i dawania drugiemu człowiekowi. Kładzie się nacisk na pobudzanie jednostki do działania. Wsparcie jest postępowaniem naturalnym, spontanicznym, opartym na zasadzie dobrowolności.
Aby wsparcie społ. było w pełni aktem humanitarnym i skutecznym, musi spełniać następujące wymogi:
· pojawiać się we wczesnej fazie niedyspozycyjności człowieka albo wyprzedzać ten stan rzeczy
· formy działalności powinny być trafne i adekwatne do zapotrzebowania
· powinno być to wsparcie bezpośrednie (styczność z podmiotem)
· uwzględnianie zasady współdziałania i dialogu
· rozumienie drugiego człowieka jako kluczowa sprawa
· kierowanie się altruistycznymi normami etycznymi
· spontaniczność, dobrowolność
· charakter nieformalny
chesschempion