Paweł Skóra – Demonologia Słowian Wszystko co było nim stopa Bogów zstąpiła na ś.pdf - Kronika Słowian - Klaryssas

Paweł Skóra – Demonologia Słowian: Wszystko co było, nim stopa Bogów zstĄpiła na

Świat

U początkach swojej bytności Słowianie wierzyli w szereg istot nadprzyrodzonych. Ich wiara

opierała się na istnieniu duchów zmarłych i kultach w związku z nimi sprawowanych.

Również zadziwiały ich zjawiska przyrodnicze, należy tu powiedzieć, iż były nieposkromione

tym samym tajemnicze, ciekawe a w konsekwencji magiczne. Szczególnie

niewytłumaczalnymi jeszcze w tamtym czasie w sposób naukowy były zjawiska przyrodnicze

np.: burze z piorunami czy pełnie.

W późniejszym okresie wytworzył się cały panteon bóstw. Więc nie ulega wątpliwości, że

religia Słowian była politeistyczna. Wykreowanie wierzeń wywodzi się ściśle z trybu życia, a

dokładniej z rolnictwa. Ten tryb bytu przyczynił się do fascynacji przyrodą, strachem za nią

idącym, ale również dobrem jakie czyniła dla ludzi.

Za miejsca tajemnicze i święte Słowianie uważali góry, wody i gaje.

Święte Góry

Niezwykle ważny, majestatyczny, element wierzeń, na którym były odprawiane pogańskie

obrzędy. Jest łącznikiem między ziemią a niebem. To właśnie w okolicy gór występowały

wyładowania atmosferyczne, silniejsze wiatry a zatem było to miejsce silnie niebezpieczne,

siedlisko złych mocy. Miejsce, które należy omijać i oddawać mu cześć

dla Słowian Łysa Góra = Olimpowi

Góra Chełm

Góra Ślęża (masyw górski)

a. Ślęża – kult słońcu

b. Wieżyca – kult pierwiastkowi żeńskiemu

c. Radunia – księżycowi

Góra Rip

Święta Góra Sławińców

Święte Wody

Uważaną ja za siedzibę bóstw pisał o tym po raz pierwszy Prokopiusz w VI wiek. Natomiast

Thietmar z Merseburga pisze o wodach położonych na ziemiach zachodnich Słowian, które

co jakiś czas zabarwiały się na czerwono (wróżba, zapowiedz wojny).

Okolice Rodogoszczy (w chwilach niebezpiecznych wynurzał się dzik)

Brandenburg (święty gaj a w nim źródełka)

Stopie w Chełmie (źródła), (później zbudowano tam przez chrześcijan baptysterium)

Święte Gaje

Miejsce odprawiania obrzędów i składania ofiar. Dla Słowian właśnie stare drzewa stanowiły

źródło mocy i były symbolem długowieczności. Las mógł chronić przed niebezpieczeństwem,

ale i dawał pożywienie. Gaje służyły do odczytywania wróżb z szumu drzew. Były miejscem

wysłuchiwania wyroczni. Dlatego tak wielki szacunek oddawano właśnie tym kniejom.

Wyselekcjonowane gaje w lesie były miejscem modłów i odprawiania kultów.

Gaje były nietknięte ludzką ręką. Drzewa znajdujące się tam są bardzo stare. Prastare

powyginane niczym pazury bestii gałęzie nadawały charakter długowieczności i świętości.

Występują źródła bijące z ziemi, śródleśne jeziora, duże kamienne głazy. Najczęściej były

dwie bramy a cały dziedziniec otaczał płot. Królem był dąb (symbol męskiej mocy, cnoty). Za

kobiece drzewo uważano brzozę (przywraca siły witalne, biała kora symbol czystości

dziewcząt). Jarzębina odstraszała panujące w okolicy złe moce, a lipę obdarowano płodnością

i wdziękiem. Słowianie zachodni uważali leszczynę za święte drzewo. Obok dobrych olchę

czy wierzbę wiązano z wierzeniami w wampiry bądź likantropizm.

POCHÓWEK

Nasi przodkowie nie wiedzieli dokładnie, do jakiego miejsce udają się zmarli. Nazywali to

powszechnie Nawią, odejście do Nawii oznaczało po prostu umrzeć.

Najstarszymi miejscami pochówku były: pola, lasy, korowody a nawet istniał zwyczaj

grzebania zwłok na dwóch bądź trzech rozstajach dróg. Pełniło to funkcję spełnienia i spokoju

dla duszy. Znaleźć można było jeszcze w niektórych regionach tańce towarzyszące temu

rytuałowi. Wówczas tancerze mieli nałożone maski, po czym wywoływali cienie zmarłych.

Słowianie wschodni jak i południowi wierzyli w miejsce wiecznego spoczynku znajdujące się

gdzieś za rzeką. Dlatego budowali niewielki mostek z wyciętym śladem ludzkiej stopy. A do

grobu wkładali niczym jak u Greków pieniążek, aby zmarły miał, za co zapłacić za przewóz.

Ciałopalenie występowało we wszystkich regionach Słowian. Kult ten najprawdopodobniej

trwał aż do nasilenia się chrześcijaństwa.

Zmarłych palono na stosie bądź układano stos dookoła ich ciał. Znane są praktyki układania

ciała w niewielkiej drewnianej łodzi, ale to tylko u Słowian wschodnich. Po czym zbierano

szczątki wraz z popiołem zmarłego i umieszczano w popielnicy. To składano w grobie, nad

którym sypano mogiłę (kurhan). W Kornatce pod Krakowem znajduje się cmentarz

słowiański. Urny miały różny kształt np.: domek na nóżkach z umieszczonym z boku

zamykanym otworem. Zdarzały się też grobowce w postaci skrzyń, które zakopywano i

tworzono kurhan.

Obrzęd zmarłych łączy się ściśle z mocą oczyszczającą słońca i ognia. Ciałopalenie o jakim

wiemy dzięki relacjom Abu’ Ali Ahmad Ibn Rosteha z IX-X wieku wschodnich Słowian są

zdumiewające. Sądzili „kiedy kto z nich umrze, palą go w ogniu, zaś ich kobiety, kto gdy im

umrze krają sobie nożem ręce i twarze. Gdy zmarły zostanie spalony, udają się do niego

nazajutrz, biorą popiół z owego miejsca, dają go do popielnicy i stawiają na pagórku”.

Dzięki relacjom Kosmata (III 1) wiemy, iż Słowianie wznosili niewielkie domki (budki) nad

miejscem pochówku zmarłego. Najprawdopodobniej książę Brzetysław, który objął tron w

1092 roku jeszcze „pogrzeb” odbył w stary sposób. Mam tu na myśli ciałopalenie, następnie

pogrzeb odbyty w tradycyjny sposób.

Wiara sięgała do granic, iż sposobem aby ogrzać dusze zmarłych było palenie ognisk na

cmentarzach.

Kronikarz ruski Nestor mówi, że wiele plemion w tym Rydymicze i Krzywicze umieszczało

popielnicę z prochem zmarłego na rozdrożach.

Ciałopalenie dotyczyło ludzi biednych. Jak wiemy z tekstów arabskich i bizantyjskich bogatsi

urządzali sobie pochówki na wzór dzisiejszych chrześcijańskiego obrzędu. Do grobu

zmarłego wrzucano przedmioty należące do niego. Sądzono, że ja się je umieści to zmarły nie

będzie miał, po co przychodzić (wracać). Dowodem jest fakt, że to żony zmarłego uśmiercały

męża. Mniej lub bardziej dobrowolnie. Ale też same popełniały samobójstwo jak wiemy

dzięki kronikarzowi z VI-VII wieku Pseudo-Maurycy i Ibn Roseth. Thietmar z Merserburga

donosi, że żona Mieszka I poszła na stos wraz z nim. Arabski dziejopis Ahmad Ibn Fadlan

mówi, że nie tylko żony ale i niewolnicy a także jeńców-niewolników umieszczano w grobie

zmarłego. Tak jakby osobie udające się na tamten świat należało zapewnić dobrobyt.

Słowianom należy się uważniej przyjrzeć. Ich sposób życia odnajdziemy w naszym

doczesnym życiu. Kult zmarłych, jaki sprawowali nie różni się wiele niż kult dzisiejszych

chrześcijan (czuwano i opłakiwano zmarłego). Słowianie odprawiali stypę najczęściej w

rocznicę śmierci albo po 40 dniach. Podczas uczty zostawiano wolne miejsce przy stole dla

duszy zmarłego. Na Białorusi w czasie uroczystości gospodarz wzywał zmarłego specjalnymi

słowami. Mogło mieć to miejsce również w miejscu pochówku. Zakopywano resztki po

jedzeniu dla zmarłych. Na cześć zmarłego urządzano tryznę (igrzyska). Niekiedy

towarzyszyły temu tańce, zapasy, śpiewy czy gonitwy.

Dzięki materiałom Ludwika Strommy zebranym z drugiej połowy XIX wieku wiemy, że na

500 pochówków:

8% – zmarli w dniu ślubu

11% – porońce

16,6% – samobójcy i wisielcy

18% – dzieci nieochrzczone

22% – topielcy

Pozostały procent stanowią

Płody martwe

Kobiety zmarłe w czasie połogu lub bezpośrednio po nim

Zmarli gwałtownie

Narzeczeni bezpośrednio przed ślubem

DUSZE ZMARŁYCH I ZMORY

Wyraz „duch” ma szerokie pojęcie wśród Słowian. Zauważyć możemy duszę-jeźni czy duszę-

życia (jako oddech). Zatem jest to stan nieokreślonej psychicznej świadomości i siły życia.

Obrazem kopii człowieka za życia jest dusza widmo. Wierzono również, że mary czy zmory,

cienie to „obraz” śmierci, który odlatuje najczęściej z wiatrem, aczkolwiek powraca. Posiada

cechy ludzkie: pije, je a nawet odchodzi w zaświaty gdzie przebywa na stałe.

Typowe cechy demonów:

Niewidzialność (czasowa)

Skóra koloru ciemnego lub czerwonego

Ognistość

Wzrost

Gęste owłosienie

Wielka głowa

Duże zęby, oczy, wargi a nawet sutki

Brak pleców

Nadmiar palców

Kulawość

Stopy zwierzęce, np.: ptasie

Szkodliwość demonów w stosunku do ludzi:

Duszą i gniotą

Straszą jękiem, płaczem, gwizdem, śmiechem, klaskaniem

Jeżdżą na ludziach

Wysysają krew i mleko

Wyżerają wnętrzności

Męczą kobiety ciężarne

Porywają

Niepokoją śpiewem, muzyką

Potrafią zgubić swym tańcem

Wchodzą w stosunki z ludźmi

Miejsca występowania:

U grobu

W mieszkaniu

Przy zachowanym skarbie

Na miejscu zbrodni

Na moście

Pożyczką wśród zachodnich Słowian jest strzyga (rodzaj żęński), strzygoń (rodzaj męśki)

(strzyg, strzyż, strzygoń) Jest to uosobienie postaci czarownicy-sowy grasującej po okolicach

i wysysającej krew. Termin pochodzenia łać. (struga) i grec. (striks). Upir, wampirzyca,

wąpirzem tak najprawdopodobniej nazywano niegdyś. Współcześnie upiór i wampir.

Bruckner podejrzewa ze względu na językowy charakter słów pochodzenie bałkańskie.(z*ąpir

– „wydęty” lub „nie latający)

Wampir – Jest to istota żywiąca się krwią oraz ciałem ludzkim a nawet i duszą. Powodują

korowody śmierci poprzez kontakty z ludźmi. Napastują własną rodzinę i krewnych. Gdy

stwierdzono w osadzie podejrzenie wampiryzmu zaczęto rozkopywać groby. Ciała, na

których znaleziono krew blisko ust bądź jeszcze się nie rozłożyły, od razu uznawano za

upiory. Przebijano wówczas serce, odcinano głowę czy przykuwano kolcem język. Twarz

układano oczami do ziemi. Często wrzucano czosnek albo kawałek żelaza.

Upiory – Powstają z dusz ludzi zmarłych nagłą śmiercią, czarowników, samobójców. A

niekiedy osób, które miały zrośnięte brwi. Dzięki krwi zwierząt bądź ludzi ciało upiora nie

ulegało rozkładowi. Dusił i pożerał swoje ofiary.

Strzygi, strzygonie – Wysysały krew i wyżerały wnętrzności. Strzygą mogła zostać osoba,

która rodząc się posiadała dwa serca lub dysponowała dwoma rzędami zębów. Za życia ten

człowiek był odtrącany przez społeczeństwo z powodu tej odmienności. Natomiast po śmierci

następowała mutacja w krwiożerczego demona, który mógł mścić się za krzywdy doznane

jeszcze za życia. Przyjmowała postać upiornej kobiety albo drapieżnego ptaka bądź częściej

sowy. Uśmiercenie wampira podobne było do strzygi. Należało znaleźć zwłoki a następnie

przebić je osinowym lub drewnianym kołkiem.

Zmory (mory, mary, moraca) – Dusza istoty występując na zachodzie i południu. Mniej

uciążliwe, ale nadal nękające ludzi. Demona cechowała kobieca postura o przeźroczystym

ciele. Dręczyły swe ofiary podczas snu siadając im na piersi a tym samym pozbawiały ich

tchu i oddechu. Niekiedy piły krew cieknąca z nosa męczennika. Gdy pokrzywdzony nagle

się zbudził zmory przybierały postać drobnych przedmiotów domu. Zmorą może się stać

dusza samobójcy albo osoby zamordowanej. Aczkolwiek to tylko przekazy. Innym jest, że to

dusza złośliwego człowieka, wychodząca samowolnie z jego ciała podczas snu.

Biesy (czarty) – Polskie zjawisko, mężczyzna z kopytami zamiast nóg, rogi na głowie i ogon.

Można było go rozpoznać po zapachu unoszącej się wokół postury siarki. Włada nad

wszystkimi leśnymi zwierzętami. W stosunku do śmiertelników zachowywał się złośliwie.

Ludzi, którzy znaleźli się w lego okolicy płoszył przeraźliwym wrzaskiem i chichotem.

Potrafił zaprowadzić nieszczęśnika w głąb puszczy, po czym go zostawiał. Mógł wywołać

groźną chorobę u człowieka.

Gdy kremacja wyparła zwykły pochówek zmarłego ludzie mieli podstawy do wiary w

wampiryzm. Pojawiły się liczne epidemie w rodzinach, nagłe zgony wywarły u ludzi

podejrzenie o cechy magiczne ciała. Uznawano je za niebezpieczne, dlatego to do z

kremowanego ciała dodawano maku (obrzucano trumnę przed pochówkiem). Umieszczano ją

pod stertą kamienia nawet przebijano kołkiem osinowym czaszkę zmarłego lub dużym

gwoździem. I oczywiście ciało. Na Rusi składano ofiary upiorom jak i innym demonom.

Wampiryzm jest zjawiskiem czysto miejskim. Chłopstwo rosyjskie nie wierzyło w ich

działanie. Tłumaczyło to sobie poprzez działanie osoby zmarłej, widma lub cienia ducha.

Podkreślę, że nie należny ich utożsamiać tylko z negatywnym działaniem, ale i również z

pozytywnym.

DUCHY WODNE

W folklorze słowiańskim woda ma moce uzdrawiające i oczyszczające. Zanurzano chorych i

obmywano w wodzie, dzięki czemu pozbywano się z nich złych mocy. Można mówić o

kulcie wody. Słowianie ją żywili, składali ofiary w postaci chleba, kury, soli czy jagnięcia.

Nie trudno sobie wyobrazić jak dużą rolę miała dla Słowian woda.

Na dowód tej tezy podam bardzo ciekawy przykład a zarazem intrygujący.

„Gdy człowiek tonął wówczas go nie ratowano, aby nie osłabić wody”.

Paweł Skóra – Demonologia Słowian Wszystko co było nim stopa Bogów zstąpiła na ś.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: