madrosc_buduje_panstwo.pdf

MIECZYSŁAW GOGACZ

MĄDROŚĆ BUDUJE PAŃSTWO

CZŁOWIEK I POLITYKA.

ROZWAŻANIA FILOZOFICZNE I RELIGIJNE

Niepokalanów 1993

SPIS TREŚCI

Wstęp...................................................................................................................................................................... 4

1. Podstawy dominacji polityki ........................................................................................................................... 8

2. Dziedziny wyznaczające politykę.................................................................................................................. 13

3. Kilka koncepcji polityki ................................................................................................................................ 18

Ważniejsze laickie koncepcje polityki........................................................................................................... 18

Ważniejsze religijne koncepcje polityki ........................................................................................................ 22

4. Rewolucja francuska jako utrwalenie laickiej koncepcji polityki.................................................................. 26

Określenie człowieka..................................................................................................................................... 28

Przekształcanie programów nauczania .......................................................................................................... 31

Krótkie ujęcia narodu, społeczeństwa, konstytucji, państwa, organizacji politycznych................................ 32

5. Aktualna treść pojęć politycznych ................................................................................................................. 35

Polityka.......................................................................................................................................................... 36

Państwo.......................................................................................................................................................... 37

Kultura ........................................................................................................................................................... 38

Laicyzm ......................................................................................................................................................... 41

Ateizm ........................................................................................................................................................... 42

Wolność......................................................................................................................................................... 45

Bezpieczeństwo i współpraca ........................................................................................................................ 49

Inne pojęcia polityczne i krótkie podsumowanie rozdziału ........................................................................... 51

6. Stosowane w Polsce pojęcia polityczne......................................................................................................... 52

Polityka.......................................................................................................................................................... 52

Odwaga jako typowo polskie pojęcie polityczne........................................................................................... 55

Państwo.......................................................................................................................................................... 56

Zaufanie i cierpliwość.................................................................................................................................... 58

Kultura ........................................................................................................................................................... 60

Prawda ........................................................................................................................................................... 62

Tolerancja jako równowaga między świeckością i religijnością utożsamiana dziś z demokracją................. 65

Inne pojęcia polityczne i krótkie podsumowanie rozdziału ........................................................................... 67

7. Polityka i religia............................................................................................................................................. 69

Struktura religii.............................................................................................................................................. 70

Niepełność i ograniczenia polityki ................................................................................................................ 75

8. Kultura powszechna ...................................................................................................................................... 79

Kultura wewnętrzna....................................................................................................................................... 83

Kultura zewnętrzna jako odniesienia do osób................................................................................................ 87

Kultura zewnętrzna jako zespół dzieł............................................................................................................ 89

9. Zagrożenia kultury......................................................................................................................................... 96

Ważniejsze zagrożenia kultury wewnętrznej................................................................................................. 97

Zagrożenia kultury zewnętrznej..................................................................................................................... 99

10. W kierunku polityki powszechnej ............................................................................................................... 102

Racja stanu................................................................................................................................................... 103

Program polityczny...................................................................................................................................... 109

11. Naród i dobro wspólne................................................................................................................................. 114

Wspólnota.................................................................................................................................................... 114

Teorie dobra wspólnego .............................................................................................................................. 116

Naród ........................................................................................................................................................... 118

Ojczyzna ...................................................................................................................................................... 119

12. Państwo i władza ......................................................................................................................................... 121

Społeczeństwo jako struktura pośrednia między narodem i państwem ....................................................... 121

Państwo........................................................................................................................................................ 123

Kilka uwag o prawie.................................................................................................................................... 124

Subtelny problem władzy ............................................................................................................................ 125

13. Różnorodne ustroje państwa........................................................................................................................ 131

Ustroje wyznaczone teorią władzy .............................................................................................................. 133

Ustroje oparte na ideologiach ...................................................................................................................... 139

14. Rodzina i parafia.......................................................................................................................................... 146

Rodzina........................................................................................................................................................ 146

Parafia.......................................................................................................................................................... 150

15. Uniwersytet i nauki polityczne .................................................................................................................... 154

Nauki polityczne.......................................................................................................................................... 155

Uniwersytet.................................................................................................................................................. 158

16. Moralność i polityka .................................................................................................................................... 162

Wychowanie moralne jako prawidłowe odniesienie do osób ...................................................................... 164

Równowaga między religią i polityką w obszarze moralności .................................................................... 169

17. Problem jedności Europy............................................................................................................................. 171

Jedność gospodarcza.................................................................................................................................... 171

Jedność moralna i kulturalna lub jedność humanistyczna ........................................................................... 173

Jedność oparta na religii i humanizmie........................................................................................................ 176

Zakończenie ....................................................................................................................................................... 177

WSTĘP

Tytuł książki Mądrość buduje państwo jest zmienioną wersją zdania wyjętego z

Księgi Starego Testamentu pod tytułem Mądrość Syracha. W tej Księdze zdanie to

brzmi następująco: „mądrość władców zbuduje miasto”.

Zauważmy najpierw, że miasto i państwo są często tym samym na starożytnym

Wschodzie, a także w starożytnej Grecji. Po prostu obszar miasta był obszarem

państwa. Ze względu na tę tożsamość to, co w Księdze Syracha odnosi się do miasta,

odnosi się także do państwa, a zarazem do władców, do narodu lub ludu, do ustroju i

sposobu rządzenia. Potwierdźmy te stwierdzenia szerszym cytatem:

„Mądry władca dobrze swój lud prowadzi,

a rządy rozumnego będą dobrze uporządkowane.

Jaki władca ludu, tacy i jego ministrowie,

jaki władca miasta, tacy i jego mieszkańcy.

Król bez nauki zgubi swój lud,

a mądrość władców zbuduje miasto.

W ręku Pana są rządy na ziemi”.

(Syr 10,1-4. Biblia Tysiąclecia, wyd. III, Poznań-Warszawa 1980).

Zacytowany fragment Starego Testamentu nie wyznaczał problematyki książki

Mądrość buduje państwo . W książce został podjęty jednak zespół tematów, na które

zwraca uwagę cytowany fragment Mądrości Syracha. O tematach tych informuje spis

treści. W tym miejscu, a więc na wstępie, wymagają wyraźnego podkreślenia jedynie

główne tendencje książki lub raczej stawiane w niej akcenty.

Tendencja książki to tyle, co kierunek rozważań lub prowadzenie myśli. Zmierza

się tu do analizy bytowej struktury człowieka i rozwinięcia tematu osoby w celu

określenia jej działań, zgodnych z naturą osób. Skutki tych działań stanowią

wewnętrzną i zewnętrzną kulturę ludzi, a w niej struktury, tworzone przez człowieka,

takie jak wiedza, polityka, państwo, ustroje państw, sposoby rządzenia, stanowione

prawa. Wymienione tu struktury należą do kultury zewnętrznej. Kulturę wewnętrzną

stanowią usprawnienia intelektu i woli człowieka, uzyskiwane przez wierność prawdzie

i dobru osób. Ta wierność pozwala na uzyskanie mądrości.

Głównym akcentem stawianym w książce jest właśnie mądrość. Akcent ten

znalazł swój wyraz także w tytule książki.

Zauważmy więc z kolei, że należy odróżnić uzyskiwaną przez nas, poprzez

wierność prawdzie i dobru, mądrość naturalną od mądrości nadnaturalnej lub

nadprzyrodzonej, udzielanej ludziom przez Ducha Świętego jako Jego dar, gdy

ukochamy Chrystusa. Mądrość naturalna jest usprawnieniem intelektu człowieka. Jest

wynikiem naszej pracy, polegającej na uważnym wiązaniu skutków z właściwymi im

przyczynami. Gdy w sposób sprawny łączymy skutek z przyczyną, a tym samym dobro

z prawdą, ukazywaną woli przez intelekt, nabywamy takiego odniesienia do osób i»

rzeczy, które nazywa się mądrością naturalną. Mądrość nadnaturalna, jako udzielony

nam dar Ducha Świętego, nie sytuuje się w intelekcie, lecz w relacji miłości, w której

stanowi warstwę nadprzyrodzoną, wiążącą człowieka jako osobę z Bogiem jako osobą.

Dzięki darowi mądrości miłość nadprzyrodzona zaczyna istnieć, pogłębiać się i

utrwalać. Tą miłością Duch Święty wiąże nas z Bogiem w Osobie Chrystusa.

Stawianym w książce drugim i podobnie głównym akcentem jest Chrystus. Jest

On swoistym „miejscem”, w którym człowiek może powiązać się miłością z Bogiem.

Zarazem miłość staje się, jako najważniejsza relacja wiążąca osoby, podstawową zasadą

wszystkich działań człowieka, także jego działań politycznych. Jest to zasada, którą

odkrywamy dzięki kierowaniu się mądrością i dobrem osób, zarazem więc dzięki

wierności Chrystusowi. Badania nad kulturą, referowane w tej książce, ujawniają, że

zasadą lub nawet przyczyną kultury, tworzonej prawidłowo, a więc dla dobra osób, jest

posługiwanie się mądrością i wierność Chrystusowi. W takiej kulturze mogą pogłębiać

się i utrwalać relacje człowieka do wszystkich osób, do ludzi i do Boga. Dominuje

wtedy w kulturze humanizm i religia, dwa nurty wyznaczone naturą osób.

Tak stawiane w książce akcenty skłaniają do uzupełnienia jej tytułu. Tym

uzupełnieniem jest podtytuł: „Człowiek i polityka. Rozważania filozoficzne i religijne”.

Nie ulega wątpliwości, że chodzi tu przede wszystkim o religię chrześcijańską w jej

wersji katolickiej. Inaczej mówiąc, podstawową tendencją książki lub propozycją

rozwiązywania podejmowanych w niej zagadnień jest katolicyzm. Wynika to może z

faktu, że znam i rozumiem katolicyzm, a ponadto cenię tę wersję chrześcijaństwa. Po

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: