KULTURA.doc

KULTURA, JEJ ELEMENTY.

WPŁYW KULTURY NA ŻYCIE SPOŁECZNE.

Kultura nie doczekała się do dziś jednorazowej definicji. Mimo wielości definicji- około 160- badacze kultury sformułowali następujące twierdzenia, wspólne dla wszystkich definicji:

1.      kultury się uczymy,

2.      kultura wywodzi się z biologicznych, środowiskowych, historycznych i psychicznych elementów ludzkiej egzystencji,

3.      kultura jest zorganizowana,

4.      kultura jest wieloaspektowa,

5.      kultura jest dynamiczna,

6.      kultura jest zmienna,

7.      w kulturze występują pewne prawidłowości, które pozwalają analizować ją metodami naukowymi,

8.      kultura jest elementem przystosowania jednostki do całokształtu otoczenia oraz zdobycia środków dla twórczej ekspresji.

KULTURA wg J. Szczepańskiego

- to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych zbiorowości, przekazywanych innym zbiorowością i innym pokoleniom.

Warstwy kultury:

1.      To działanie ludzkie oraz ich wytwory, rezultaty, przedmioty- stanowią one świat zewnętrzny kultury, zobiektywizowany i intersubiektywnie dostępny innym ludziom.

2.      To zinternalizowana część kultury, tkwiąca w świadomości ludzi. Są to przede wszystkim wartości, jakimi kierują się ludzie w swoim działaniu, wypływające z nich normy, które ujmują to działanie w pewne ramy, wyznaczając zachowania właściwe i pożądane oraz wzory zachowań, które czynią społeczny świat bardziej zrozumiałym i rozpoznawalnym.

Wyróżnić możemy kulturę:

-osobistą jednostki- ogół jej własnych sposobów postępowania, metod działania, myśli, pojęć, poglądów, które mogą być nieznane innym ludziom.

-zbiorowości- ogół wytworów, myśli, wartości, wzorów działań, które zostały przyjęte przez zbiorowość, nabrały ważności dla jej członków, wyznaczając zachowania uznane za obowiązkowe, na przykład zasady współżycia, kryteria ocen itp.

Składniki kultury:

WARTOŚCI. To dowolny przedmiot materialny lub idealny, idea lub instytucja, przedmiot rzeczywisty czy wyimaginowany, w stosunku, do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus.

NORMY. Normy społeczne są konkretnymi wskazówkami i wzorami określającymi postępowanie właściwe i niewłaściwe. Dzięki normom wiemy, jak się zachowywać wobec innych i czego oczekiwać z ich strony w stosunku do nas. Struktura norm społecznych jest podzielona na zwyczaje, obyczaje i prawa.

·         Zwyczaje to rutynowe czynności dnia codziennego, upowszechnione wśród członków określonego społeczeństwa. Przekroczenie tych reguł może spowodować, że uznamy kogoś za dziwaka, ekscentryka- ale nie oceniamy jego postępowania w kategoriach dobra i zła, ani nie karamy.

·         Obyczaje są to wytworzone i upowszechnione w danym środowisku pewne wzory zachowań i postępowania w określonych sytuacjach. Są bardzo ważne dla funkcjonowania społeczeństwa i życia społecznego jako całości, ujednolicają bowiem postępowania jednostek i zachowania zbiorowości. Naruszenie norm spotyka się z głębszym postępowaniem społecznym.

·         Prawa są normami ustanowionymi i wymuszonymi przez władzę polityczną społeczeństwa, są więc sankcjonowane przez prawo. Niektóre normy prawne są jednocześnie normami, czyli takimi, u których podstaw leżą powszechnie akceptowane wartości. Przekroczenie zarówno norm prawnych, jak i moralnych obwarowane jest przeróżnymi sankcjami, uzależnionymi od szkodliwości społecznej bądź moralnego czynu.

SYMBOLE. Są to tworzone przedstawienia, które nabierają znaczenia dzięki umowie społecznej. Symbole mają ustaloną treść, znaczenie i dzięki temu są zrozumiałe dla innych, gdyż ludzie wcześniej im tę treść i znaczenie nadali.

- język

- gesty

- przedmioty

Kultura wywiera istotny wpływ na życie społeczne poprzez swoje mechanizmy:

- socjalizacji, która daje człowiekowi nawyki, umiejętności, zachowania się w różnych sytuacjach społecznych i naturalnych, i daje możliwość przystosowania się. W wyniku socjalizacji człowieka poznaje nawyki i wzory zachowania się w różnych sytuacjach, które są przyjęte i uznane za dopuszczalne w danej zbiorowości,

-ustanowienie systemów wartości i kryteriów określających wartości. Rozumieć to należy, iż u podstaw każdego wyboru leży system wartości uznawany przez jednostki lub grupy dokonujące wyboru i pewna hierarchia wartości.

Rozróżnia się wartości uznawane przez ludzi za zgodne pożądania, wartości rzeczywiście pożądane oraz wartości realizowane w działaniu.

Te różne kategorie mogą być ze sobą zbieżne, ale mogą się także różnić czy pozostawać w konflikcie. Innym podziałem wartości to podział na wartości autoteliczne, które stanowią cel sam w sobie oraz wartości instrumentalne,

- ustalenie wzorów zachowania się, czyli reagowania na określone sytuacje. Wzory są czynnikiem ujednolicającym postępowanie ludzi, ułatwiającym postępowanie i zrozumienie cudzych zachowań oraz skuteczności wzajemnych oddziaływań. Ustalone wzory kulturowe zachowań stanowią o regularności życia społecznego i jego „porządku”, umożliwiają i ułatwiają wzajemne przystosowanie,

- ustalenie pewnych modeli, czyli ideałów. Model w odróżnieniu od wzoru jest pewnym o którym wiadomo, że w rzeczywistości nie występuje, a który służy do oceny zjawisk i stanów rzeczy zachodzących rzeczywiście. Modele są niemożliwe do realizacji w pełni, ale już samo dążenie do ich realizacji, jest oceniane pozytywnie.