Śladami klątwy.pdf

J ÓZEF S IEMEK

"Ś LADAMI K LĄTWY "

L UDOWA S PÓŁDZIELNIA W YDAWNICZA 1970

WYDANIE II

( WYDANIE I 1966)

OD AUTORA

Praca "Śladami klątwy" nie wyczerpuje tematu

klątwy-anatemy - ekskomuniki. Nie ma takich ambicji i nie

stawia sobie takiego zadania, bo to trud ponad siły jednego

człowieka, bo to cel wykraczający poza ramy jednej

skromnej publikacji. I chyba nie przesadzimy stwierdzając, że

pełnej publikacji na ten temat jeszcze długo, bardzo długo

maszyny drukarskie ze swych kleszczy nie wypuszczą, jeszcze

bardzo długo nie ujrzy jej oko czytelnika. Bodaj

najistotniejszą przyczyną tej "niedomogi" jest prosty fakt, że

zarówno najważniejsze, jak i najtajniejsze dokumenty

oświetlające zagadnienie klątwy są troskliwe i "po

żandarmsku" strzeżone przed okiem czy to

naukowca-historyka, czy to popularyzatora-publicysty,

choćby nimi byli najżarliwsi wyznawcy religii

rzymskokatolickiej lub najwierniejsi członkowie rzymskiego

kościoła.

Wybitny katolicki znawca historii papiestwa i autor

wielotomowego dzieła na ten temat, Ludwik Pastor, tak o tej

sprawie pisze: "Zobrazowanie i ocena działalności, jaką

rozwijała za Pawla III inkwizycja, jest dla historyka

niemożliwe, gdyż nie ma do dyspozycji żadnych aktów.

Wprawdzie archiwum Santo Officio w Rzymie podobno

zawiera częściowe akta, ale wgląd do nich jest stanowczo

zakazany" (L. Pastor: “Historia Papieży, t. V, s. 712.)

"Śladami klątwy" to nie traktat naukowy o klątwie, o całym

okresie przedinkwizycyjnym i o całym okresie

inkwizycyjnym; to również nie monografia historyczna,

źródłowa i dokumentalna, sięgająca do korzeni tej instytucji,

jej działalności na wszystkich etapach rozwoju rodu

ludzkiego i społeczeństwa, skutków i odprysków tej

działalności; to wreszcie nie żadna sensacyjna ciekawostka,

podobna do tych, które przed wojną ukazywały się co

tydzień w zeszytowym wydaniu i następnie z zapałem

czytywane były w czasie... skubania pierza na wsi. Dlaczego

tytuł “Śladami klątwy"? Pragniemy w formie możliwie

najbardziej popularnej pokazać i przypomnieć, czym była

klątwa i jakkolwiek nie będzie tu mowy wyłącznie o stosach,

torturach, świętej inkwizycji, biologicznym i moralnym

zabijaniu człowieczeństwa i społeczności, to jednak

zechcemy, by przemówiło wszystko to, co może pozornie

bezpośrednio nie wiąże się z ponurym ceremoniałem i jego

społecznymi następstwami, ale jest jego dziedzictwem w

prostej linii, jego jeszcze niezupełnie zagasłymi i zamarłymi

przeżytkami. Boć przecie jasna jest dla każdego sprawa

dzisiejszej bezsiły instytucji klątwy czy interdyktu. Ale

również myliłby się grubo każdy, kto by sadził, że wraz z

wygaśnięciem stosów i przekazaniem narzędzi tortur do

muzeów, że wraz z zamknięciem inkwizycyjnych działów

bibliotek i archiwum watykańskiego dla niemal wszystkich

“ciekawych", że wraz z przemianowaniem świętej inkwizycji

na Święte Oficjum, a na ostatnim soborze na Kongregację

dla Doktryny Wiary - równocześnie kościół katolicki

zrezygnował z marzeń o "dawnych dobrych czasach",

porzucił myśl o klątwie.

Pamiętajmy więc, że do dnia dzisiejszego obowiązuje jako

“nietykalna świętość" prawo kanoniczne, w wielu

przypadkach wyraz skrajnego wstecznictwa i antyludzkiej

ideologii średniowiecza. Zgodnie z tym, kodeksem

pozbawione są na przykład prawa do święceń kapłańskich

dzieci pozamałżeńskie i niewolnicy (!); zwłoki wyklętego

publicznie winny być usunięte z cmentarza (kanon 1242); jak

w średniowieczu, tak i dziś duchowieństwo winno podlegać

sądom duchownym (kanon 120); papież może zwolnić

katolików od przysięgi złożonej władzy (kan. 1320), co

rozciągano niejednokrotnie na władzę państwową itd. itd.

W okresie międzywojennym podstawową normą

konkordatu polskiego zawartego w roku 1925 z Watykanem

był przepis artykułu pierwszego, który mówił o stosowaniu

w Polsce bez ograniczeń "prawa bożego i kanonicznego".

Relikty klątwy, jako polityczno-społeczno-gospodarczego

oręża inkwizycji - tego "najregularniejszego" dziecięcia

nietolerancji wszelkiej maści i nienawistnych stosunków

międzyludzkich- przetrwały do czasów dzisiejszych, do

drugiej połowy XX wieku. I chociaż "heretycy" nie płoną

rozpięci na belkach, to jednak na przykład w Hiszpanii w

myśl konkordatu zawartego w roku 1953 obowiązuje

ustawowy zakaz cywilnej formy małżeństwa, a także

ustawowy przymus nauczania religii rzymskokatolickiej dla

dzieci niekatolickich, zakaz działalności publicznej wyznań

niekatolickich. Nie istnieje pojęcie bezwyznaniowości.

Niekatolik nie może być nauczycielem, pełnić

odpowiedzialnej służby państwowej, być oficerem. W

niektórych stanach USA (Arkansas, Maryland, Missisipi,

Tennessee, Południowa Karolina) bezwyznaniowi odczuwają

wiele konstytucyjnych szykan i ograniczeń.

Artykuł XII konstytucji stanu Arkansas mówi: “Ktokolwiek

zaprzecza istnieniu Boga, nie może pełnić urzędu w

instytucjach publicznych tego stanu ani nie może składać

zeznań w jakimkolwiek urzędzie". W roku 1962 głośna była

sprawa, usunięcia z uniwersytetu im. św. Jana w Nowym

Jorku dwu studentek i dwóch studentów, z których jedna

para zawarła ślub w urzędzie stanu cywilnego, a druga

występowała w charakterze świadków. List rektoratu głosił,

że "małżeństwo takie jest bardzo grzeszne i stało się

przyczyną publicznego skandalu". Warto dodać, że studenci

zawarli ślub w maju, a w czerwcu mieli otrzymać dyplom

ukończenia studiów. ("New York Times", "New York Herald

Tribune" z 19 V 1962 r.)

Takich i podobnych śladów klątwy znajdziemy więcej

zarówno w dobie minionej, jak i nam współczesnej. Będą

one różne, o rozmaitym zasięgu i rozmiarach. Chcemy, by

przypominały, by oburzały, by - czasem - śmieszyły. Niechaj

Czytelnik wraz z nami postępuje tymi nie całkiem

zasypanymi tropami klątwy i niech będzie wyrozumiały

wobec niewątpliwych braków i błędów nie do uniknięcia.

Radzi będziemy, jeśli swoimi celnymi uwagami pomoże je w

przyszłości usunąć.

Józef Siemek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: