wyklad 5 biofarmacja.pdf

BIOFARMACJA - WYKŁAD5

Eliminacja leków z organizmu

Na eliminację leków z ustroju składają się metabolizm i wydalanie

! Metabolizm = biotransformacja

 zachodziprzedewszystkimwwątrobie,aletakżewinnychnarządach

 jelitach (flora bakteryjna i enzymy)

 nerkach

 płucach

 śledzionie

 mięśniachszkieletowych

 elementach morfotycznych krwi

 ośrodkowymukładzienerwowym(OUN)

 metabolizmprzekształca

Substancje rozpuszczalne w lipidach

Substancje niezdysocjowane

Substancjedrobnocząsteczkowe

substancjewielkocząsteczkowe

substancje zdysocjowane

substancje rozpuszczalne w wodzie

efekt: substancje łatwiej są wydalane z moczem i trudniej przechodzą przez błony biologiczne

Biotransformacjamożeprowadzićdo

 osłabieniadziałanialeku

 całkowitejinaktywacji leku ( detoksykacji)

 bioaktywacji:

 powstaje aktywny farmakologicznie metabolit – pro leki

 powstaje toksyczny metabolit

I faza

II faza

LEK

METABOLITY I FAZY

METABOLITY II FAZY

utlenianie, redukcja, hydroliza aktywne lub nieaktywne

sprzęganie

nieaktywne

ze związkami endogennymi

kwasem glukuronowym

kwasem siarkowym

kwasem octowym

aminokwasami

innymi związkami

! Efekt pierwszego przejścia:

Światłoprzewodupokarmowego

Ściana

(żołądka)

jelita

Stała postać

leku

Wątroba

Naczynia

krwionośne

Stężenie

we krwi

rozpuszczanie

biotransformacja

Wychwyt, biotransformacja

 efekt pierwszego przejściawświetlelubścianieprzewodupokarmowego

 reakcje utleniania np. werapamilu, cyklosporyny

 reakcjekoniugacjinphormonówpłciowych,morfiny

 indukcjaenzymówprzewodupokarmowegowywołanaprzezrifampicynęmożeprowadzićdoznacznego

zwiększeniaefektupierwszegoprzejścia

 związkiodużymlubwzględniedużymefekciepierwszegoprzejścia

 propranolol i alprenolol

 lidokaina

 nitrogliceryna

(należy więc podać takie leki drogą by uniknąć efekt pierwszego przejścia, lub podać wyższą dawkę aby wyrównać

straty)

 efekt farmakologiczny jest uwarunkowany :

 czyiwjakimstopniulekjestmetabolizowanypodczaspierwszegoprzejściaprzezbłonę

śluzowąprzewodupokarmowego

 czyijakacześćjestwychwytywanaimetabolizowanaprzezwątrobę

! Indukcja enzymatyczna

 niektóreleki(długopozostającewwątrobie)mogąnasilaćtworzenieenzymówbiorącychudziałw

biotransformacji – sątoinduktoryenzymatyczne

 induktoryenzymatycznedzielisięnaróżnetypy

 fenobarbiturowy

 metylocholantrenolowy

 rifampicynowy

 induktorytypufenobarbitalumająszczególneznaczeniewmetabolizmieleków

 induktory typu metylocholentenów, do których należą zwłaszcza aromatyczne węglowodory oraz

niektóreherbicydy,przyśpieszająmetabolizmwciągukilkugodzin

 konsekwencje:

 przydługotrwałymstosowaniulekuwywołującegoindukcjęenzymatycznądochodzido

obniżeniastężeńlekówwosoczuuzyskanychnapoczątkuleczeniazużyciemokreślonych

dawek

 jeślimetabolitysąmniejaktywneodmacierzystegozwiązkudziałanieulegaosłabieniu,

jeślinatomiastsąonebardziejaktywneulegaononasileniu

 osoczowe stężenie endogennych związków mogą ulec obniżeniu poniżej wartości

prawidłowych

 podostawieniuinduktorastężenielekuwekrwimogąwzrosnąćpowyżejwartości

toksycznych

! Inhibicja enzymatyczna

 lekpowodujezmniejszeniesyntezylubzwiększenierozkładuenzymówsiateczkiendoplazmatycznej

 dwalekilubwięcejkonkurująomiejscewiązaniazenzymeminatejdrodzedochodzidokopetetywnego

hamowaniarozkładujednegoznich

 powodujetowydłużenieinasileniedziałania

Induktory enzymatyczne

Inhibitory enzymatyczne Leki indukujące swój metabolizm

Karbamazepina

Pentobarbital

Rifampicyna

Dym nikotynowy

Etanol

Uwodornione policykliczne

aromatycznezwiązkiwęgla

Erytromycyna

Ketokonazol

Guanitydyna

Ometydyna

Cymetydyna

Sok grejpfrutowy

Barbiturany

Fenylobutazon

Morfina

Nikotyna

Rifampicyna

! Czynniki wpływające na metabolizm substancji leczniczej:

 różnicegatunkowe(badanianazwierzętach)

 różniceosobnicze(podłożegenetyczne)

 płeć(szybciejmetabolizmzachodziusamcówzewzględunapobudzającywpływtestosteronuna

czynnościenzymówmikrosomalnych,progesteronjestinhibitoremglukuronylotransferazy)

 wiek

 stanychorobowe(schorzeniawątroby)

 dieta(npubogobiałkowa,awitaminoza)

 innerównocześniepodawaneleki(interakcjefarmakokinetyczne)

! Wydalanie

 jest to nieodwracalny proces usuwania substancji leczniczej z organizmu

 bawydalaniemająwpływ

 właściwościfizyczneleku

 masacząsteczkowa

 wartośćpKa

 rozpuszczalność

 ciśnienie parcjalne

 białkatransportowe

 wydalaniezwiązków– ichtransportprzezbłonybiologicznedoświatłanarządów

 drogi wydalania:

 drogąnerkową(zmoczem)– główna!!!

 z żółciąlubdrogąjelitową(zkałem)

 drogąoddechową

 z mlekiem

 przezskórę

! Wydalanie przez nerki

 nerki- najważniejszyorganwydalniczy

 szybkośćiwielkośćwydalanianerkowegowarunkuje

 przesączaniekłębuszkowe

 zwrotnewchłanianiekanalikowe(reabsorpcjazwrotna)

 sekrecja kanalikowa

1-kłębuszeknerkowy 2- kanalik proksymalny 3- kanalik dystalny

! Filtracja kłębuszkowa

 filtracjinieulegają

 białka

 substancjeleczniczezwiązanezbiałkamikrwi

 elementy morfotyczne osocza

 proces dyfuzji biernej :

 125-130cm³/min,

 całaobjętośćkrwiprzepływaprzezsączeniekłębkowewciągu4-5 min

 przesącz - mocz pierwotny - zawieraprocentowonajednostkęobjętościtylesubstancjileczniczejile

znajdujesięwekrwiwstaniewolnym

 szybkośćfiltracjizwiększasię

 przyzwiększonymciśnieniuwnaczyniachwłosowatychkłębuszka

 przy zwiększeniu powierzchni filtracyjnej poprzez uaktywnienie pozostających w

spoczynkukłębuszkównerkowych

 przyobniżeniustężeniabiałekwosoczu

! Reabsorpcja kanalikowa – procesy wchłaniania zwrotnego

 proces:

 dyfuzji biernej (zależyodrozpuszczalnościleku,wartościpKaorazwartościpH)

 transportu aktywnego

 przesączulegazagęszczeniuok130cm³- 129cm³jestresorbowane

 natymetapiewchłanianiesązwrotnieniezbędnesubstancje(glukoza,aminokwasy,jony)

 zwrotnewchłanianiejestmożliwedziękistężeniulekuwmoczuwnastępstwiezwrotnegowchłaniania

wody w kanalikach nerkowych

 lekirozpuszczalnewtłuszczachzłatwościąprzechodząprzeznabłonekkanalikówisąwdużejilości

wchłanianiezwrotnie

 związkihydrofilneźleprzechodząprzezścianękanalika

pH moczu (pH=6,8) a wydalanie leków:

 słabezasady(pKa=6-12)sąwwiększymstopniuwydalaneprzyobniżeniuwartościpHmoczu- podanie

chlorku amonowego

 słabekwasy(pKa=3-7,5)sąwwiększymstopniuwydalaneprzypodwyższonychwartościachpHmoczu–

podawaniewodorowęglanusodu ,przejściewrozpuszczalnewwodziesole

 w zatruciachzwiązkamizasadowyminpalkaloidamimożnaprzezzakwaszeniemoczuprzyśpieszyć

eliminacjęleku

 w zatruciachzwiązkamikwaśnyminpbarbituranamimożnaprzyśpieszyćwydalanieprzezalkalizację

moczu

! Wybiórcze wydalanie kanalikowe

 procesaktywny,wymagaobecnościprzenośników(npenzymówdehydrogenazy kw. bursztynowego,

anhydrazywęglanowej)

 wydalaniesubstancjizkrwidomoczuzachodziwbrewgradientowistężeń

 zapomocązlokalizowanegowkomórkachkanalikaukładutransportującegolicznekwasyorganicznenp

penicylinysąwydalanedomoczuwbrewgradientowistężeń

 poszczególnezwiązkimogąwzajemniekonkurowaćoukładtransportującyikompetetywniehamować

swoje wydalanie

 leki wydalane na drodze sekrecji:

 penicylina

 probenecyd

 fenylobutazon

 salicylany

 większośćsulfonamidów

 tiazydowelekimoczopędne

 furosemid

! Białka transportujące :

 białkatransportujące- glikoproteina p

 białkabiorąceudziałwusuwaniuzwnętrzakomórkileku

 należydorodzinytzwABC-transporterów (ABC-ATP binding cassette)- ponad200białek

 jestbiałkiembłonowym,wpodjednostcebiałkawczęścicytoplazmatycznejznajdujesięmiejscewiązania

ATP

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: