Historia

Prekursorem, a jednocześnie tym, który jako pierwszy użył zwrotu „terapia z udziałem zwierząt” był pochodzący ze Stanów Zjednoczonych psycholog dziecięcy Boris Levinson. Opublikował on obserwacje poczynione w trakcie kontaktu swojego psa z kilkorgiem autystycznych chłopców. Zauważył, iż pies spełniał rolę pomostu pomiędzy światem dziecka a środowiskiem zewnętrznym, pomagał im nawiązywać relacje z otoczeniem.
W toku swojej dalszej pracy badawczej B. Levinson wysunął następujące hipotezy:

1. Kontakt ze zwierzęciem wyrabia w dziecku poczucie empatii, tolerancji, samoakceptacji i opanowania,
2. Przebywanie w towarzystwie zwierząt pozwala na doświadczenie życia i śmierci,
3. Towarzystwo zwierząt pomaga człowiekowi przetrwać okres wyobcowania i samotności,

W 1972 r. w książce „Rozwój ludzi i zwierząt” przedstawił on teorię psychologicznych i historycznych związków człowieka ze zwierzęciem. Jego tezy zostały sprawdzone przez małżeństwo psychiatrów E. i S. Corsonów, którzy stworzyli program terapeutyczny noszący nazwę „Psychoterapia za pomocą zwierząt”.

Historia dogoterapii w Polsce

W Polsce historia dogoterapii rozpoczyna się w 1987 roku, kiedy to przygotowująca do filmu "Widzę" Maria Czerwińska zauważa jak wspaniale reagują niewidome dzieci na widziane przez nie dotykiem zwierzęta. Czworołapni aktorzy stają się częstymi gośćmi Zakładu dla Niewidomych w Laskach potem Instytutu Głuchoniemych, Domu Pomocy Społecznej itd. Coraz więcej ludzi zauważa dobroczynny wpływ terapeutów czy wręcz futrzanych lekarzy" (jak te wspaniałe psy nazwali dziennikarze) i rewelacje o ich osiągnięciach trafiają do prasy.

W 1996 roku na konferencji prasowej zorganizowanej z okazji Targów Zoologicznych i światowego Dnia Zwierząt, Maria Czerwińska wygłasza referat pt. Dogoterapia" o swoich 9-o letnich doświadczeniach w woluntarystycznej pracy z osobami niepełnosprawnymi, które odwiedzała w tym czasie wraz ze swoimi psami. Prasa podchwytuje nowy termin dogoterapia i wkrótce ukazuje się wiele artykułów na ten temat. Wokół Marii Czerwińskiej skupia się coraz więcej osób chcących „użyczyć" swoich psów by wspomóc innych potrzebujących.

Od dłuższego czasu w Polsce dogoterapia zyskuje coraz większą popularność. W związku z tym powstaje wiele organizacji pozarządowych zajmujących się ta dziedziną pracy terapeutycznej. Funkcjonują one na podobieństwo organizacji powoływanych poza granicami kraju. W Polsce istnieje też Polski Związek Dogoterapii, którego celem miało być zrzeszenie organizacji dogoterapeutycznych, wyznaczenie standardów i norm pracy terapeutycznej, wymiana doświadczeń i popularyzacja dogoterapii. Istnieje również Polskie Towarzystwo Kynoterapii.

Dogoterapia jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio wyszkolonych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii (ruchu, mowy, psychoterapię). Może być stosowana u osób z różnymi schorzeniami przynosząc doskonałe efekty. Jest adresowana zarówno do dzieci, osób dorosłych jak i starszych.

Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań, wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa. Pies akceptuje nas takimi, jacy jesteśmy, nie ocenia po wyglądzie i sposobie wysławiania, nie wyznacza norm, kocha nas za to, że jesteśmy. Jest oddany i wierny, pozostanie z nami bez względu na nasze sukcesy i niepowodzenia

Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we            własne siły.

Poprzez dogoterapię możemy:
 * Rozwijać mowę, wzbogacać słownik.

* Przełamywać lęk.

* Rozwijać funkcje poznawcze.

* Stymulować zmysły, ćwiczyć koncentrację, koordynację ruchów, orientację przestrzenną.

* Rozwijać myślenie przyczynowo-skutkowe.

* Stymulować pracę mięśni poprzez wykonywanie ćwiczeń ruchowych.

* Budować poczucie własnej wartości, pewności siebie, bezpieczeństwa.

* Podnosić aktywność, uczyć samodzielności, odpowiedzialności.

* Łagodzić stres, samotność.

* Rozwijać spontaniczną aktywność.

* Motywować i mobilizować do podejmowania działań.

* Uczyć właściwych postaw w stosunku do zwierząt.

* Uczyć zasad bezpiecznego postępowania z psami.

* Budować więzi emocjonalne u osób z trudnym kontaktem.

•          

NA CZYM POLEGA DOGOTERAPIA

•         poznawanie budowy ciała psa

•         kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała

•         doskonalenie sprawności ruchowej

•         stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku

•         ćwiczenie koncentracji uwagi

•         wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem

•         nauka troski o higienę własną i psa – mycie rąk, czesanie, karmienie

•         okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami

•         naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie, siadanie, leżenie

•         nauka samodzielności – samodzielne wykonywanie zadań z udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury)

ćwiczenia relaksacyjne

W zależności od stopnia niepełnosprawności, diagnozy i zaleceń lekarskich zajęcia są indywidualnie dopasowywane do konkretnych osób.

Kynoterapia, inaczej zwana dogoterapią lub canisoterapią, jest jedną z form zooterapii, która wykorzystuje specjalistycznie przeszkolone psy do pracy polegającej na wieloprofilowym usprawnianiu dzieci, młodzieży i dorosłych, szczególnie osób:

1. niepełnosprawnych ruchowo,
2. upośledzonych umysłowo,
3. chorych somatycznie,
4. chorych psychicznie,
5. niewidomych,
6. niedostosowanych społecznie,
7. samotnych,
8. zagubionych,
9. z problemami komunikacyjnymi,
10. z problemami emocjonalnymi.

Terapia przy udziale psa, zwana często "terapią kontaktową" ze względu na bezpośrednie oddziaływanie zwierzęcia na pacjenta, to ogół zabiegów wspomagających pierwszorzędne, tradycyjne metody rehabilitacji i leczenia.

Podział dogoterapii

Ze względu na zróżnicowane grono odbiorców i ich potrzeby, oddziaływania terapeutyczne z udziałem psa różnicuje się na trzy podstawowe obszary, są nimi:

1. AAT Animal Assisted Therapy
2. AAA Animal Assisted Activity
3. AAE Animal Assisted Education

1. AAT jest celowym, zaplanowanym procesem, w którym zwierzę spełniające wymagane kryteria stanowi integralną część procesu rehabilitacyjnego. AAT jest prowadzona przez specjalistów (pedagogów, psychologów, logopedów, rehabilitantów).
Jej celem jest polepszenie funkcjonowania fizycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego pacjentów. Terapia z udziałem psa może być kierowana do indywidualnego odbiorcy lub grupy. Proces terapeutyczny musi być dokumentowany i ewaluowany, a także dostosowany do indywidualnych potrzeb możliwości podopiecznego. Narzuca to konieczność zdiagnozowania pacjenta przed rozpoczęciem terapii i wyznaczenia celów działania terapeutycznego. Czas trwania zajęć z psem nie powinien przekraczać 40 minut. Długość ta jest optymalna dla możliwości skoncentrowania psa na działaniu, które jest dla niego trudną, wymagającą wysiłku pracą.

Cechy podstawowe AAT to:

·         jasno sprecyzowane cele do realizacji,

·         ewaluacja procesu rehabilitacyjnego,

·         dokumentowanie procesu rehabilitacyjnego.

2. AAA jest działalnością stwarzającą motywacyjne, edukacyjne, rehabilitacyjne lub terapeutyczne korzyści w celu zmiany i polepszenia jakości życia podopiecznych. Jej celem jest dostarczenie zróżnicowanych bodźców i zmiana środowiska pacjentów. Odbywa się to przede wszystkim przy pomocy wolontariuszy, przeszkolonych przez specjalistów z dziedziny zdrowia ludzkiego i treserów psów. AAA może być skierowana do indywidualnego odbiorcy, jak i do grupy.

Cechy podstawowe AAA:

·         nie są planowane podczas spotkania podopiecznego z psem,

·         nie ma obowiązku prowadzenia szczegółowej dokumentacji dotyczącej przebiegów spotkań,

·         spotkania podopiecznych z psami nie mają ustalonych sztywno ram czasowych, trwają tak długo, jak długo obie strony są w stanie uczestniczyć w zajęciach i akceptować kontakt.

Ten rodzaj spotkań z psem może być prowadzony w hospicjach, domach prywatnych, domach opieki społecznej, domach spokojnej starości, a także w przedszkolach. Podopieczni spędzają czas na swobodnej zabawie i na ukierunkowanym zadaniowo kontakcie z psem, który relaksuje i dostarcza wiele radości.

3. AAE jest celowym, zaplanowanym działaniem mającym na celu polepszenie funkcji poznawczych podopiecznego. Prowadzona jest przez specjalistę przy pomocy wolontariusza indywidualnie bądź grupowo w różnych środowiskach.
Edukacja przy udziale psa dotyczy:

·         przeciwdziałania przemocy wobec zwierząt,

·         prawidłowej i odpowiedzialnej opieki nad zwierzętami,

·         odpowiednich zachowań wobec obcych bądź agresywnych psów.

·         poszerzania wiedzy na temat zoologii.

Cele

1. Terapeutyczne oddziaływanie na podopiecznego
2. Edukowanie podopiecznego
3. Poprawa jakości życia podopiecznego

W szczegółowej formie możemy mówić o:

·         rozwijanie spontanicznej aktywności słownej i ruchowej

·         poszerzanie zasobu słownictwa czynnego i biernego,

·         stymulacja rozwoju polisensorycznego,

·         wspomaganie w koncentracji uwagi,

·         zwiększanie motywacji w podejmowaniu czynności dnia codziennego,

·         kształtowanie pozytywnych relacji z otoczeniem,

·         wspomaganie rozwoju umiejętności wyrażania uczuć,

·         doskonalenie koordynacji wzrokowo – ruchowej,

·         wspomaganie rozwoju samodzielności, odpowiedzialności, empatii,

·         pomoc w przełamywaniu lęku przed światem i zwierzętami,

·         zwiększanie poczucia bezpieczeństwa,

·         stwarza możliwość wyzbycia się zachowań agresywnych i przejść w stan wyciszenia i relaksacji itp.

·         Odbiorcy

Odbiorcami zajęć dogoterapeutycznych mogą być osoby:

·         z niepełnosprawnością intelektualną, w tym z zespołem Downa,

·         cierpiące na autyzm, zespół Aspergera,

·         z zaburzeniami pragmatyczno-semantycznymi,

·         z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi,

·         z zaburzeniami w zachowaniu,

·         z niepełnosprawnością ruchową, w tym z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym,

·         niewidome,

·         niesłyszące,

·         niedostosowane społecznie,

·         cierpiące na padaczkę,

·         chore somatycznie, w tym terminalnie,

·         chore psychicznie,

·         z problemami komunikacyjnymi,

·         z trudnościami w uczeniu się,

·         z problemami logopedycznymi,

·         samotne,

·         zagubione,

·         zestresowane,

·         oraz ludzie starsi, a także inne osoby potrzebujące.

JAKICH PROBLEMÓW DOTYCZY DOGOTERAPIA

Zaburzenia i niepełnosprawności psychiczne i fizyczne w tym:

•         mózgowe porażenie dziecięce

•         nerwice

•         autyzm

•         ADHD

•         Zespół Downa

•         niedowład kończyn różnego pochodzenia

•         wady postawy

•         zaburzenia nastroju

•         zaburzenia lękowe

•         różnorodne zaburzenia emocjonalne

•         rehabilitacja dzieci

•         trudności w szkole (problemy z rówieśnikami, rodzicami)

·         zaburzenia mowy i wzroku

Podstawą przygotowania psa do pracy w dogoterapii jest odpowiednie wychowanie, w trakcie którego pies poznaje podstawowe zasady kontaktu z człowiekiem. Uczy się, że na ludzi się nie skacze, na smyczy nie warto ciągnąć, a ludzkie dłonie nie służą do gryzienia nawet w zabawie. Jednak to nie wystarczy. Aby pies mógł pracować w dogoterapii powinien przejść specjalistyczne szkolenie, w trakcie którego zdobędzie umiejętności warunkujące jego bezpieczną i efektywną pracę.

Program szkolenia specjalistycznego obejmuje: 

Etap I – Umiejętności Podstawowe

·         Koncentracja uwagi na przewodniku

·         Przywołanie

·         Chodzenie na luźnej smyczy

·         Komendy podstawowe – Siad; Waruj; Stój (sygnał optyczny +słowny)

·         Targetowanie

·         Chodzenie przy nodze

·         Zostawanie w pozycji Siad; Waruj; Stój

·         Prawidłowa zabawa

·         Podawanie przedmiotu – do ręki; na kolana

·         Czołganie

·         Szczekanie na komendę 

Etap II – Umiejętności Socjalne

·         Podchodzenie do osoby obcej – w różnych pozycjach        

·         Podchodzenie osoby obcej do psa – w różnych pozycjach:

·         Wprowadzenia psa w grupę osób obcych – w różnych pozycjach

·         Akceptacja dotyku osoby obcej – w pozycji „siad„, „stój” i „waruj”.

·         Wprowadzenie psa w grupę osób obcych z akceptacją dotyku kilku osób jednocześnie.

·         Akceptacja zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych przez osobę obcą.

·         Podejmowanie smakołyków z dłoni osoby obcej. Komendy „czekaj” i „weź”.

·         Zabawa z osobą obcą  

Etap III – Umiejętności Specjalistyczne

·         Wysyłanie do osoby obcej.

·         Podawanie przedmiotu osobie obcej na komendę przewodnika

·         Utrzymanie pozycji „zostań” poza zasięgiem wzroku przewodnika.

...