10_zywice_balsamy.pdf

ŻYWICE I BALSAMY

Żywice i balsamy – właściwości fizykochemiczne

§ żywice stanowią nielotne mieszaniny licznych związków terpenowych – głównie pochodnych fenylopropanu

§ powstają z olejków eterycznych – stanowią produkt ich utlenienia

§ są to substancje bezpostaciowe, o połyskującym, szklistym przełamie

§ żywice słabo rozpuszczają się w wodzie, dobrze natomiast rozpuszczają się gumożywice

§ wykazują właściwości lipofilowe – rozpuszczają się w alkoholach, rozpuszczalnikach tłuszczowych

§ żywice wykazują działanie antyseptyczne

§ balsamy stanowią roztwory żywicy w olejku eterycznym i stanowią wydzieliny gruczołów roślinnych

§ wśród soków mlecznych największe znaczenie mają opium oraz alona

Skład żywic:

§ żywice stanowią mieszaniny różnorodnych związków chemicznych

§ w największych ilościach występują:

ü kwasy żywiczne o charakterze diterpenowym: np. kwas abietynowy

ü kwasy trójterpenowe: kwas ursolowy, oleanowy

ü fenolokwasy: kwas salicylowy, benzoesowy oraz cynamonowy

ü alkohole bądź fenole: α- i β-ameryna

ü estry kwasu benzoesowego, cynamonowego, salicylowego z alkoholami diterpenowymi lub

pochodnymi fenylopropanowymi

Wytwarzanie żywic:

§ żywice w stanach fizjologicznych występują w przewodach schizogenicznych

§ ich pozyskiwanie odbywa się poprzez proces żywicowania, czyli nacinania kory drzew, bądź innych organów

roślinnych – wypływajążywicę zbiera się do odpowiednich odbieralników

§ soki mleczne gromadzą się z kolei w rurach mlecznych

Żywice, balsamy i soki mleczne wykorzystywane w Polsce:

§ w Polsce jedynie kilka substancji znalazło zastosowanie w przemyśle, są to:

ü terpentyna balsamiczna uzyskiwana z Pinus silvestris

ü kalafonia – otrzymywana z Pinus silvestris

ü balsam peruwiański

ü alona

ü opium

Surowce uzyskiwane z sosny zwyczajnej Pinus silvestrs

rodz. Pinaceae – sosnowate

! Surowiec: Terebinthina (terpentyna)

Syn: Balsamum Terebinthiane

§ terpentyna jest balsamem otrzymywanym przez żywicowanie (nacinanie kory) drzew z garunku Pinus

silvestris (sosna zwyczajna)

§ terpentyna jest jasnożółtą, gęstą cieczą - po dłuższym przechowywaniu wytrąca się z niej biały osad

§ posiada przyjemny zapach

§ jest dobrze rozpuszczalna w alkoholach, eterze oraz chloroformie

§ terpentyna zawiera olejek terpentynowy (do 30%) oraz substancje tłuszczowe, kalafonię i substancje

gorzkie

§ wykorzystywana jest do otrzymywania olejku terpentynowego i kalafonia

§ zewnętrznie stosowana jest do nacierań

! Surowiec: Colophonium (kalafonia)

§ kalafonia otrzymywana jest w wyniku oddestylowania olejku z terpentyny

§ kalafonia ma postaćżółtych bryłek pokrytych pyłem – w postaci stałej bardzo szybko się jednak topi

przechodząc w żółtą ciecz

§ jest ona rozpuszczalna w rozpuszczalnikach lipofilowych oraz roztworach wodorotlenków, etanolu,

kwasie octowym

§ w składzie chemicznym wyróżnia się takie składniki jak:

ü diterpenowe kwasy żywiczne (posiadają właściwości p/bakteryjne i odkażające)

ü kwas abietynowy

ü kwas β-pimarowy

ü substancje gorzkie

ü pozostałości olejku eterycznego

§ kalafonia znalazła zastosowanie do produkcji maści

§ stanowi półprodukt do wyrobu plastrów oraz przylepców

§ w przemyśle stanowi dodatek do lakierów oraz mydeł oraz wykorzystywany jest do smarowania

smyczków

§ wykazuje właściwości przeciwbakteryjne

CH 3

HOOC

CH 3

kwas abietynowy

Inne surowce:

! Surowiec: Balsamum peruvianum (balsam peruwiański)

Gat. Myroxylon balsamum – woniawiec balsamowy

Rodz. Leguminosae

§ woniawiec balsamowy jest niewielkim drzewem – występuje w stanie naturalnym w Ameryce Środkowej,

uprawiane jest na Kubie oraz Cejlonie

§ pozyskiwanie balsamu peruwiańskiego odbywa się poprzez zdjęcie kory drzewa, nacinanie jej, a

następnie przypalanie - z jednego drzewa uzyskiwane jest ok. 2,5kg balsamu peruwiańskiego

§ balsam peruwiański jest gęstą, przejrzystą cieczą o przyjemnym zapachu

§ nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w etanolu i chloroformie

§ balsam peruwiański zawiera płynny benzoesan benzylu, występują również wolne kwasy (kwas

benzoesowy), seskwiterpeny, farne zol

§ liczba estrowa balsamu peruwiańskiego wynosi ok. 250

§ najważniejszym związkiem jest jednak cynameina (cynamonian benzylu) – do 20%:

COOCH 2

cynamonian benzylu

§ surowiec wykazuje działanie p/zapalne oraz immunostymulujące

§ wykorzystywany jest jako środek antyseptyczny

§ balsam peruwiański stosowany jest jako środek ułatwiający gojenie ran oraz bliznowacenie – znalazł

zastosowanie w środkach dermatologicznych, przy schorzeniach skórnych oraz odmrożeniach

§ stosowane są jego roztwory alkoholowe oraz maści

! Surowiec: Cannabis sativa (konopie siewne)

Rodz. Cannabinaceae - konopiowate

§ konopie siewne są rośliną dwupienna, udomowioną, uprawianą

§ zarówno żeńskie, jak i męskie osobniki wytwarzajążywicę o działaniu halucynogennym, a kwas kanabionowy

wykazuje działanie uspokajające

§ wśród substancji czynnych wyróżnia się: kanabinol, Δ-tetrahydrokanabinol oraz kanabidiol

§ produkty uzyskiwane z konopi siewnych:

ü marihuana – mieszanka wysuszonych liści i kwiatostanów

ü haszysz – mieszanka żywicy kwiatostanów żeńskich i kwitnących szczytów roślin

ü olej haszyszowy – płynny wyciąg z marihuany lub haszyszu

§ działanie związków czynnych w konopiach początkowo objawia się pobudzeniem, błogostanem i dobrym

humorem, następnie występują halucynacje i omamy

§ występuje dodatkowo przekrwienie gałek ocznych i zaburzenia w tkance płucnej

CH 3

H 3

C 5 H 11

H 3

C 5 H 11

H 2

C 5 H 11

H 3

CH 3

kanabinol

Δ-tetrahydrokanabinol

kanabidiol

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: