makro koło(1).rtf

9. Rynek pracy i bezrobocie.

siła robocza - to zasób ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach istniejących w gospodarce. W skład tej grupy wchodzą zarówno osoby pracujące, jak i bezrobotni.

Siła robocza (Sr) jest sumą zatrudnionych i bezrobotnych.Sr = Z + B -- B = Sr - Z

aktywność zawodowa - Aktywność zawodowa oznacza udział w procesie produkcji społeczeństwa, wykonywanie pracy, za którą należy się wynagrodzenie.

Czynniki wpływające na poziom aktywności zawodowej ludności:

demograficzne:

·          model rodziny,

·          stopa urodzeń w latach poprzednich,

·          stopa zgonów;

ekonomiczno-społeczne:

·          rozmiary produkcji,

·          wydajność pracy,

·          płace realne,

·          preferencje w zakresie kształcenia,

·          możliwość znalezienia pracy

podaż pracy – to ilość pracy, jaką są skłonne zaoferować na rynku pracy gospodarstwa domowe (pracownicy). Podaż pracy zależy od struktury demograficznej społeczeństwa, od funkcjonowania rynku pracy i od wysokości płac.

Czynniki wpływające na podaż pracy:

Czynniki demograficzne:

·          Przyrost naturalny

·          Struktura ludności wg wieku

·          Saldo migracji

·          Struktura zamieszkania "miasto-wieś"

·          Struktura ludności wg płci

·          System szkolenia i kształcenia

·          Mobilność

·          Indywidualne motywacje i decyzje

Czynniki ekonomiczne:

·          Wysokość płacy realniej

·          Wysokość podatków od dochodów

·          System opieki społecznej państwa

·          Wysokość płacy nominalnej

popyt na pracę - jest to zapotrzebowanie na pracę zgłaszane przez pracodawców (przedsiębiorstwa). Przedmiotem transakcji jest praca, za którą pracownik otrzymuje określoną płacę.

Popyt na pracę determinują takie czynniki jak: koszty i wydajność pracy oraz popyt na dobra i usługi.

Wzrost kosztów pracy na ogół prowadzi do obniżenia popytu na pracę. Wzrost wydajności pracy powoduje, iż pracodawca może zredukować zatrudnienie - gdyż ta sama praca może być wykonana w mniejszym wymiarze godzinowym. Wzrost popytu na dobra i usługi na ogół powoduje powiększenie produkcji przedsiębiorstwa, co z kolei wiążę się z większym zapotrzebowaniem na pracę.

płaca równowagi - płaca jaką dane przedsiębiorstwo zapłaci każdemu zatrudnionemu pracownikowi, jest równo wydzielona na każdego pracownika.

przyczyny bezrobocia – poziom wykształcenia, czynniki demograficzne, czynniki kulturowe, zmiana struktury gospodarki, czynniki ekonomiczne

Metody pomiaru bezrobocia:

I. Wykorzystywana w statystyce organizacji pracy

·         bezrobotny to osoba zdolne do pracy i skłonna do jej podjęcia

·         osoba będąca bez pracy i nie ucząca się w szkole (wyjątkiem szkoły wieczorowe i zawodowe)

·         osoba będąca zarejestrowaną w urzędzie pracy (między 18 a 60- kobiety , 65 - mężczyźni rokiem życia)

·         nie posiadające prawa do emerytury wojskowej (oficerowie)

·         nie posiadające gospodarstwa rolnego

·         nie prowadzące pozarolniczej działalności gospodarczej

II. Wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności (BAEL):

bezrobotni to osoby spełniające jednocześnie trzy warunki:

1. w okresie badanego tygodnia nie pracowały ani godziny

2. czynnie poszukują pracy

3. gotowi podjąć pracę w badanym lub następnym tygodniu

mierniki bezrobocia – stopa bezrobocia(Jest to procentowy udział bezrobotnych w całości siły roboczej. Innymi słowy określa procent pracowników nie pracujących ale poszukujących pracy. Gdy następuje spadek zatrudnienia, wynikający ze wzrostu okresowych zwolnień, stopa bezrobocia zwiększa się)

Stopa bezrobocia  = Stosunek ilości bezrobotnych do 
liczby wszystkich ludzi zdolnych do pracy (aktywni zawodowo) Wynik mnożymy razy 100%

-bezwzględny(liczba bezrobotnych)

-względny(stopa bezrobocia)

rodzaje bezrobocia:

-frykcyjne(krótkookresowe)

-strukturalne(wynikające z niedopasowania kwalifikacji wobec osób poszukujących pracę, długookresowe)

-cykliczne(koniunkturalne; wchodzenie gospodarki w recesję)

-naturalne – występuje nawet wtedy, gdy gospodarka jest w rozkwicie (frykcyjne + strukturalne)

Formy przejawiania się:

-jawne(przejawia się w danych)

-ukryte(np.: zbyt duże zatrudnienie, zatrudnienie na pół etatu)

bezrobocie(dobrowolne i przymusowe, frykcyjne, cykliczne i strukturalne):

-dobrowolne-  gdy dana grupa osób nie chce podjąć pracy w wyniku warunków finansowych lub też innych, im tylko wiadomych względów.

-przymusowe - dana osoba chce pracować, aktywnie pracy szuka, ale nie może jej znaleźć. Niewystępowanie tego rodzaju bezrobocia świadczy o istnieniu równowagi na rynku pracy, przy występowaniu przewagi popytu nad podażą siły roboczej .

-frykcyjne- rodzaj bezrobocia charakterystyczny dla każdego społeczeństwa i nie można go wyeliminować.(absolwenci, osoby niepełnosprawne, prace sezonowe itd.)

-cykliczne - jest to bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu globalnego związane z recesją gospodarki.

-strukturalne - jest związane z niedopasowaniem popytu na pracę oraz podaży siły roboczej. Zjawisko to może stanowić wypadkową zmian w popycie konsumentów oraz wprowadzaniu nowych technologii zastępujących pracę ludzi

naturalna stopa bezrobocia - poziom bezrobocia występujący w gospodarce gdy rynek znajduje się w stanie równowagi. Ekonomiści często definiują naturalną stopę bezrobocia jako sumę bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego. Bezrobocie to wiąże się ze zmianami na rynku pracy związanymi z wahaniami aktywnością siły roboczej, likwidowaniem niektórych branż i powstawaniem nowych. Naturalna stopa bezrobocia w gospodarce rynkowej nigdy nie jest równa zero.

skutki bezrobocia:

Ekonomiczne:

Makro:

-wpływa na budżet

-zmniejszenie dochodów z podatków pośrednich i bezpośrednich

-konieczność dofinansowania emerytur

-większe napięcia budżetu

Mikro:

-spada konsumpcja

-pogorszenie sytuacji gospodarczej

-zmniejszają się dochody

prawo Okuna - opisuje zależność zmian produkcji i zatrudnienia w cyklu koniunkturalnym. Zgodnie z tym prawem poziom produkcji w fazie ekspansji rośnie szybciej, a w fazie recesji spada szybciej niż poziom zatrudnienia.

-realny PKB musi wzrastać w tym samym tempie co PKB potencjalny aby nie dopuścić do wzrostu bezrobocia ,

-w pewnym sensie PKB musi utrzymać swoje tempo, aby bezrobocie utrzymało sie na niezmiennym poziomie ,

-chcąc obniżyć stopę bezrobocia realny PKB musi wzrastać szybciej aniżeli PKB potencjalny.

Każdy wzrost bezrobocia w postaci rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnego bezrobocia o 1% powoduje spadek PNB w postaci luki na poziomie 2-3%, jaki można uzyskać w warunkach pełnego zatrudnienia.

polityka przeciwdziałania bezrobociu:

bezrobocie istniejące

-keynesiści

·          Podbudowywanie popytu

·          Polityka podatkowa

·          Deregulacja

·          Przekwalifikowanie/podniesienie kwalifikacji

(łagodzenie bezrobocia)

-zapobieganie przyszłemu bezrobociu

-system kształcenia – dostosowany do potrzeb gospodarki

bezrobocie w Polsce -

10. Polityka makroekonomiczna - opcje i dylematy

cele i narzędzia polityki pienięż...