Wywieranie wpływu społecznego wśród skazanych i tymczasowo aresztowanych przebywających w warunkach izolacji więziennej - Nowacki.pdf

(3439 KB) Pobierz
Microsoft Word - 01.doc
UNIWERSYTET ŚLĄSKI
W KATOWICACH
WYDZIAŁ PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII
Zbigniew Nowacki
ROZPRAWA DOKTORSKA
WYWIERANIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO WŚRÓD SKAZANYCH
I TYMCZASOWO ARESZTOWANYCH PRZEBYWAJĄCYCH
W WARUNKACH IZOLACJI WIĘZIENNEJ
Rozprawa doktorska napisana
pod kierunkiem
Prof. dr hab. Adama Stankowskiego
Katowice 2008
Spis treści
Wstęp ………..…………………………………..….…………………………….… 5
Rozdział pierwszy.
ZAGADNIENIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO W TEORII I PRAKTYCE .... 10
1.1. Zjawisko wpływu społecznego ……………………………...…….…….10
1.2. Podstawowe pojęcia …………………………………...…..…………… 22
Rozdział drugi.
ROZWÓJ MYŚLI PENITENCJARNEJ A POSTĘPOWANIE Z OSOBAMI
POZBAWIONYMI WOLNOŚCI ……………………….……………………… 26
2.1. Prapoczątki myśli penitencjarnej w Europie …..…………………...….. 26
2.2. Osiągnięcia teorii i praktyki penitencjarnej w Stanach Zjednoczonych .. 29
2.3. Stan teorii i praktyki penitencjarnej w Polsce do roku 1795 ……...…… 31
2.4. Rozwój teorii i praktyki penitencjarnej na ziemiach polskich w latach
1795 – 1918 ………………………………………………..………...…. 33
2.5. Inicjatywy podejmowane na rzecz młodocianych na ziemiach polskich
w okresie rozbiorów ……………………………………………...…….. 36
2.6. Myśl penitencjarna a praktyka polskich więzień w latach 1918 -1939 ... 40
2.7. Myśl penitencjarna oraz sposób postępowania z osobami pozbawionymi
wolności po roku 1945 ………………………………………….……. 42
Rozdział trzeci.
CHARAKTERYSTYKA METODOLOGICZNA PRACY ................................ 54
3.1. Przedmiot badań, problemy, hipotezy ..................................................... 54
3.2. Metody, techniki, narzędzia badawcze .................................................... 55
3.3. Zdefiniowanie zmiennych, wskaźników zmiennych ............................... 62
3.4. Przebieg badań ......................................................................................... 65
Rozdział czwarty.
ULEGANIE WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU SKAZANYCH ZE WZGLĘDU NA
CZAS POBYTU W WARUNKACH IZOLACJI WIĘZIENNEJ W
ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH …………………………..……………… 69
4.1. Uleganie wpływowi społecznemu młodocianych wobec grupy własnej
i obcej z uwzględnieniem czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej
…………………………………………………………………………... 69
4.2. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych wobec grupy własnej i obcej
z uwzględnieniem czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej ......... 88
4.3. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających pierwszy
raz w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej .................................... 119
4.4. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających kolejny raz
w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej ..................................... 145
Rozdział piąty.
ULEGANIE
WPŁYWOWI
SPOŁECZNEMU
TYMCZASOWO
ARESZTOWANYCH ZE WZGLĘDU NA CZAS POBYTU W WARUKACH
IZOLACJI WIĘZIENNEJ W ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH …….……. 172
5.1. Uleganie wpływowi społecznemu młodocianych wobec grupy własnej
i obcej z uwzględnieniem czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej
…………………………………………………………….…………… 172
5.2. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych wobec grupy własnej i obcej
z uwzględnieniem czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej ....... 185
5.3. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających pierwszy
raz w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej ..................................... 197
5.4. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających kolejny raz
w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
czasu pobytu w warunkach izolacji więziennej ...................................... 211
Rozdział szósty.
ULEGANIE WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU SKAZANYCH ZE WZGLĘDU NA
UCZESTNICTWO W PROGRAMOWANYM ODDZIAŁYWANIU
W ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH ................................................................. 225
6.1. Uleganie wpływowi społecznemu młodocianych wobec grupy własnej
i obcej z uwzględnieniem uczestnictwa w programowanym oddziaływaniu
…………………………………………………………….…………… 225
6.2. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych wobec grupy własnej i obcej
z uwzględnieniem uczestnictwa w programowanym oddziaływaniu .. 241
6.3. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających pierwszy
raz w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
uczestnictwa w programowanym oddziaływaniu ............................... 267
6.4. Uleganie wpływowi społecznemu dorosłych przebywających kolejny raz
w izolacji więziennej wobec grupy własnej i obcej z uwzględnieniem
uczestnictwa w programowanym oddziaływaniu ................................. 279
PROPOZYCJA AUTORSKIEGO MODELU …………...…………………… 293
WNIOSKI Z BADAŃ ………………………………………..…….…………… 333
BIBLIOGRAFIA …………………………………..……………..…………….. 342
ANEKS (w załączeniu)
W specyficznych warunkach izolacji więziennej oddziaływania ludzkie - wpływ
społeczny - zaznaczają się w sposób szczególny. Dla powodzenia oddziaływań
wychowawczych zasygnalizowane zagadnienia mają charakter kluczowy – ponieważ
wychowanie jest zawsze aktem międzyludzkim. Aktem niezwykle skomplikowanym,
który, zdaniem Janusza Czernego, nie poddaje się unifikacji (J. Czerny, 1997, s. 35).
Jakże często rzeczywistość wychowawcza ukazuje bezradność w obliczu sytuacji, kiedy
sądy ogólne nie znajdują odzwierciedlenia w konkretnych okolicznościach.
Jak pisze J. Czerny: ,, Przedmiotem – czyli desygnatem wychowania jest globalna
suma oddziaływań ludzkich na człowieka w kontekście konkretnych sytuacji
społecznych” (J. Czerny, 1997, s. 28). Używając określenia globalna suma oddziaływań
ludzkich autor dostrzega, że w oddziaływaniu na drugiego człowieka wychowawca
powinien uwzględnić wpływ innych ludzi, jak również mnogość sytuacji społecznych,
które stanowią jego osobiste doświadczenie.
Potrzebę uwzględniania wpływu innych ludzi można rozumieć w różny sposób,
także jako możliwość twórczego wykorzystania wpływu społecznego dla potrzeb
oddziaływań wychowawczych. Potencjalność, a w pewnych sytuacjach wręcz
konieczność racjonalnego wykorzystania wpływu społecznego stanowiła dla mnie
asumpt do zainteresowania się zjawiskiem wpływu społecznego w warunkach izolacji
więziennej. Uważam, że zachodzi potrzeba pogłębionego zbadania tego zjawiska
w warunkach izolacji więziennej. Do takiego stwierdzenia skłania mnie ocena
dotychczasowych osiągnięć oddziaływań resocjalizacyjnych – należy odnotować raczej
brak niż mnogość sukcesów wychowawczych (z taką oceną czytelnik wielokrotnie
spotyka się w literaturze przedmiotu, opinię potwierdza również zjawisko recydywy
penitencjarnej).
Nie ulega wątpliwości, że modyfikacja postaw czy choćby zachowań osób
pozbawionych wolności nie należy do łatwych. Stąd paląca potrzeba potraktowania
zjawiska wpływu społecznego w sposób profesjonalny. Przeprowadzenie badań wśród
osób przebywających w warunkach izolacji więziennej, w zamierzeniu piszącego, ma
przyczynić się do zdobycia wiedzy z zakresu wpływu społecznego w warunkach
izolacji więziennej. I dalej, wykorzystania tej wiedzy w kształtowaniu gotowości do
Zgłoś jeśli naruszono regulamin