psp2_0008.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

LOTNICZY

STR. 35

EKSPLOATACJA NOWOCZESNYCH STATKÓW POWIETRZNYCH str. 4 |

USZKODZENIA TURBINOWYCH SILNIKÓW ODRZUTOWYCH str. 20

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | LUTY 2008 | NR 2 (008)

przegląd

MALBORK

INNE ARMIE

str. | 28

Na współczesnym polu walki dominują

samoloty i śmigłowce, w tym śmigłowce

transportowe. Znajdują się one w wyposażeniu

Sił Powietrznych, Wojsk Lądowych

i Marynarki Wojennej.

Współczesne

śmigłowce transportowe

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

FORUM SIŁ POWIETRZNYCH

ROZPOZNAWANIE

Ogromny postęp w dziedzinie techniki woj-

skowej oraz dążenie do sprostania wymogom

stawianym nowoczesnym siłom powietrznym

stwarzają potrzebę nieustannej modernizacji

lotnictwa bojowego.

SAMOLOTÓW

W systemie szkolenia

sił powietrznych nie

przywiązuje się dużej

wagi do problema-

tyki rozpoznawania

sylwetek środków

napadu powietrznego

(Air Breathing Threat

– ABT).

str. | 18

str. | 13

Samoloty wielozadaniowe

– silna konkurencja

TECHNIKA I EKSPLOATACJA

Uszkodzenia turbinowych

silników odrzutowych

DOŚWIADCZENIA

str. | 35

str. | 20

LOTNICZY MALBORK

Na początku lat 30. ubiegłego wieku przeniesiono

lądowisko dla samolotów z rejonu dzisiejszego

parku miejskiego w Malborku na lotnisko wojsko-

we w Królewie Malborskim, zbudowane na osu-

szonych terenach depresyjnych, otoczone fortyfi-

kacjami i umocnieniami.

SYLWETEK

¢ trendy

Eksploatacja nowoczesnych statków powietrznych,

dr inż. Kazimierz Janusiak ..................................................................4

przegląd

sił powietrznych

¢ SZKOLenIe I beZpIecZeńStwO LOtów

Kontrola polskiej przestrzeni powietrznej w czasie kryzysu

i wojny, mjr dypl. nawig. Robert Kucharski ........................................7

Rozpoznawanie sylwetek samolotów,

kpt. Radosław Ciemięs .....................................................................13

LUTY 2008 | NR 2 (008)

Szanowni

Czytelnicy!

W lutowym

numerze „PSP”

dr inż. Kazimierz

Janusiak porusza

istotny problem obsługi i eksploatacji

nowoczesnych samolotów, jakie są

w wyposażeniu naszych Sił Powietrznych.

Ich użytkowanie wymaga łączenia wiedzy

z wielu dziedzin, wymusza wysokie

kwalifikacje zajmujących się nimi specja-

listów oraz odpowiednie działanie na ziemi

i w powietrzu. Innym problemem eksplo-

atacyjnym poruszanym na łamach „PSP”

są uszkodzenia turbinowych silników

odrzutowych wskutek działania wiru wlo-

towego. Autorzy przedstawiają warunki

powstawania wiru i możliwości ograni-

czania go, co prowadzi do utrzymania

większej sprawności sprzętu. Mjr Robert

Kucharski prezentuje propozycję kontroli

przestrzeni powietrznej w czasie kryzysu

i wojny, obejmującą Połączone Centrum

Koordynacji, System Kontroli i transforma-

cję służby ruchu lotniczego, natomiast

kpt. Radosław Ciemięs porusza zapo-

mniany problem szkolenia z rozpoznawa-

nia sylwetek samolotów, które powinno

obejmować m.in. personel latający. Już

w poprzednim miesiącu ukazał się nowy

dział „Forum Sił Powietrznych” (nie tylko

naszych), w którym każdy może zabrać

głos. W tym numerze mjr Jacek Klatka opi-

suje samoloty wielozadaniowe, wielość ich

typów produkowanych przez różne firmy

oraz ich zakupy przez niektóre państwa.

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek

redaktor prowadzący

¢ FOrUM SIŁ pOwIetrZnycH

Samoloty wielozadaniowe – silna konkurencja,

mjr Jacek Klatka ............................................................................ 18

¢ tecHnIKa I eKSpLOatacja

Uszkodzenia turbinowych silników odrzutowych,

prof. zw. dr hab. inż. Stefan Szczeciński,

dr inż. Włodzimierz Balicki, mgr inż. Paweł Głowacki ....................20

AKTUALNOŚCI ............................................................................... 26

¢ Inne arMIe

Współczesne śmigłowce transportowe,

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka .............................................28

¢ dOŚwIadcZenIa

Lotniczy Malbork, płk rez. dr inż. Henryk Czyżyk ............................35

Model pilota, płk rez. pil. dr Benedykt Sasim ..................................42

¢ pSycHOLOgIa I pedagOgIKa

Kształtowanie postaw żołnierzy – spojrzenie byłych

oficerów (cz. II), płk w st. spocz. dr Antoni Kowalski,

ppłk rez. nawig. dr Roman Szustek .................................................46

Zespół redakcyjny

Dyrektor Redakcji Wojskowej

redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz

tel.: CA MON 845-365, 845-685;

faks: 845-503

Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko

tel.: CA MON 845-685,

e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl

Redaktor prowadzący: dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl

Redaktor merytoryczny: Paulina Glińska,

dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186

Skład i łamanie: Katarzyna Usiądek

Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska,

Katarzyna Kocoń, Aleksandra Ogłoza,

Teresa Wieszczeczyńska

Kolportaż i reklamacje: Bellona SA

(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041

Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00

Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl

Zdjęcie na okładce: Mariusz Adamski –

– Skrzydlata Polska

Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Drukuj Tanio.com

ul. Ludźmierska 29, 34-400 Nowy Targ

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 r.

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,

022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,

2008/02

przegląd sił powietrznych

TRENDY ekonomia użytkownika

Statek powietrzny umożliwia ludziom szybkie przenoszenie się z miejsca

na miejsce.

Eksploatacja

nowoczesnych statków powietrznych

gle udoskonalane. Po-

czątkowo konstruktorzy

dążyli do uzyskania do-

skonałości aerodynamicznej i tech-

nicznej statków, obecnie uwzględ-

niają również czynniki ekono-

miczne oraz walory sprawności

bojowej. Natomiast niezmiennie

od pierwszego lotu statku po-

wietrznego starają się o zapewnie-

nie bezpieczeństwa lotów.

Myślenie eksploatacyjne

Wraz z rozwojem statków po-

wietrznych wyłoniła się nowa

dziedzina wiedzy – eksploatacja

techniczna. Proponuje się zinte-

growanie działań w celu zapew-

nienia tzw. użytkowności statku

powietrznego oraz właściwego

diagnozowania i oceny jego przy-

datności. Złożony proces eksplo-

atacji nowoczesnych samolotów

zmusza personel techniczny i la-

tający do myślenia eksploatacyj-

nego. Nieracjonalne myślenie

w czasie obsługi i użytkowania

statku powietrznego prowadzi do

wzrostu kosztów i niewykonania

zadania, a często nawet do wy-

padku lotniczego. Potwierdzają

to liczne przykłady zaczerpnięte

zarówno z lotnictwa cywilnego,

jak i wojskowego. Myślenie eks-

ploatacyjne to umiejętność wła-

ściwego przewidywania skutków

zagrożenia podczas wykorzysty-

wania aparatu latającego na zie-

mi i w powietrzu.

Eksploatacja techniczna

Współczesny statek powietrz-

ny stanowi złożony obiekt tech-

niczny. Jego eksploatacja wy-

maga łączenia wielu dyscyplin

wiedzy: prakseologii, psycholo-

gii i ergonomii, teorii informacji,

dr inż.

KaZiMiERZ JaNusiaK

4 przegląd sił powietrznych

2008/02

S tatki powietrzne są cią-

logiki matematycznej, teorii ma-

szyn i mechanizmów, diagno-

styki, obsługi technicznej. Sa-

molot jest projektowany tak, by

spełniał misję (funkcję) wynika-

jącą z jego przeznaczenia. Zuży-

wanie się elementów konstrukcji

płatowca i grupy napędowej

w czasie pełnienia tej misji skut-

kuje uszkodzeniami. Te zaś

ograniczają założone osiągi ma-

szyny i w konsekwencji unie-

możliwiają wykonanie zadania.

Niezbędna staje się dokładna

analiza i przywrócenie pożąda-

nego stanu technicznego przez

wysoko wykwalifikowanych spe-

cjalistów obsługi technicznej.

Eksploatacja F-16

Wielozadaniowy samolot F-16

charakteryzują: mała powierzch-

nia odbicia fal elektromagnetycz-

nych, duży zakres osiąganych

prędkości, duża manewrowość,

krótki czas startu (umożliwiają to

zespół napędowy nowej genera-

cji i rozwiązania aerodynamicz-

ne), różnorodne i odporne na

zakłócenia uzbrojenie, pozwala-

jące jednocześnie zwalczać wie-

le celów, wyposażenie awionicz-

ne umożliwiające automatyczne

sterowanie lotem i kierowanie

ogniem (w tym nawigację i łącz-

ność), duże możliwości rażenia

obiektów naziemnych, wyposa-

żenie w nowoczesne komputery

i oprogramowanie.

Eksploatacja tak nowoczesne-

go wyposażenia statku powietrz-

nego wymaga określonego dzia-

łania na ziemi i powietrzu. Z jed-

nej strony chodzi o utrzymanie

niezawodnego stanu techniczne-

go i zapewnienie załodze bezpie-

czeństwa w czasie lotu, natomiast

z drugiej, o zminimalizowanie

kosztów środków materiałowych

i technicznych niezbędnych w cza-

sie eksploatacji. Aby spełnić te

wymagania, należy zaangażować

do obsługi wieloosobowy zespół

wysoko wykwalifikowanych spe-

cjalistów techniki lotniczej – do-

świadczonych przygotowanych

teoretycznie fachowców.

Kryterium ekonomiczności

Statek powietrzny o dobrych

własnościach i właściwościach

może przedstawiać niską wartość

użytkową, jeśli jego eksploatacja

w określonych warunkach będzie

zbyt kosztowna z powodu nie-

kompetencji personelu latającego

i technicznego oraz niewłaściwe-

go myślenia eksploatacyjnego.

Podczas eksploatacji nowocze-

snego sprzętu lotniczego nie moż-

na lekceważyć ekonomicznego

kryterium przydatności i spraw-

ności użytkowej statku powietrz-

nego. Niedocenianie czynników

ekonomicznych może prowadzić

bowiem do błędnych wniosków

w procesie eksploatacji, doty-

czących oceny rzeczywistej

przydatności i sprawności użyt-

kowej danego samolotu w lotnic-

twie sił zbrojnych. Analiza czynni-

ków ekonomicznych determinują-

cych przydatność i wartość eksplo-

atacyjną statku powietrznego jest

stosunkowo trudna. Nie tylko z po-

wodu ich wielości i różnorodności.

Także z powodu ich zmienności,

wynikającej ze złożonych powią-

zań z miejscowymi i ogólnymi wa-

runkami gospodarczymi, społecz-

nymi, a nawet politycznymi.

Rola logistyki i diagnostyki

Statek powietrzny powinien

być eksploatowany z wykorzy-

staniem logistyki wojskowej (łą-

czy ona w spójną całość infor-

matykę, technikę i ekonomikę).

Teoria bez

praktyki

jest bezpłodna,

a praktyka

bez teorii

ślepa.

Podczas

eksploatacji

nowoczesnego

sprzętu

lotniczego

nie można

lekceważyć

ekonomicznego

kryterium

przydatności

i sprawności

użytkowej statku

powietrznego.

2008/02

przegląd sił powietrznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: