Lidia Mańka
KORUPCJA OSÓB PUBLICZNYCH
(aspekt kryminalistyczny)
Praca magisterska
napisana
w Katedrze Kryminalistyki UAM
pod kierunkiem
Prof. dr. hab. H. Kołeckiego
- Poznań 2000 -
Spis treści
Wstęp .....................................................................................................................….... s. 5
1. Podstawowe pojęcia ............................................................................................…. s. 6
1.1. Pojęcie korupcji ............................................................................................…. s. 6
1.1.1. Potoczne i słownikowe pojęcie korupcji ....................................…….… s. 6
1.1.2. Pojęcie korupcji w polskim Kodeksie Karnym ..................................... s. 7
1.1.3. Pojęcie korupcji w międzynarodowych aktach prawnych ...................... s. 9
1.2 Pojęcie faworytyzmu ........................................................................................ s. 9
1.3. Pojęcie nepotyzmu i kumoterstwa .................................................................... s. 10
1.4. Pojęcie „handlu wpływami”.............................................................................. s. 10
1.5. Pojęcie „lobbingu politycznego”........................................................................ s. 10
1.6. Pojęcie korupcji systemowej (układowej).......................................................... s. 11
2. Rodzaje korupcji ..................................................................................................... s. 13
2.1. Korupcja czynna i korupcja bierna .................................................................... s. 13
2.2. Korupcja polityczna ........................................................................................... s. 14
2.3. Korupcja gospodarcza........................................................................................ s. 16
2.4. Korupcja urzędnicza ......................................................................................... s. 18
2.5. Wertykalne poziomy korupcji ............................................ .............................. s. 19
2.6. Inne rodzaje korupcji ........................................................................................ s. 20
3. Źródła korupcji ..................................................................................................... s. 22
3.1. Niedomagania strukturalne i polityczne ........................................................... s. 22
3.2. Chęć zysku .........................................................................…………….......... s. 23
3.3. Wpływ kultury na powstanie zjawiska korupcji ............................................... s. 24
3.4. Współpraca ze światem przestępczym ............................................................. s. 24
3.5. Czynniki determinujące nasilenie i dynamikę korupcji ................................... s. 25
3.6. Mity dotyczące źródeł korupcji ....................................................................... . s. 26
4. Obszary działalności publicznej szczególnie narażone na korupcję .................. s. 28
4.1. Zamówienia publiczne ...................................................................................... s. 28
4.1.1. Charakterystyka zjawiska ....................................................................... s. 29
4.1.2. Zapobieganie .......................................................................................... s. 31
4.2. Koncesje, dotacje, pozwolenia, przydział gruntów .......................................... s. 32
4.2.1. Charakterystyka zjawiska ...................................................................... s. 32
4.2.2. Zapobieganie ........................................................................................... s. 33
4.3. Służba celna ...................................................................................................... s..34
4.3.1. Charakterystyka zjawiska ....................................................................... s. 34
4.3.2. Zapobieganie .......................................................................................... s. 34
4.4. Administracja skarbowa ..................................................................................... s. 35
4.4.1. Charakterystyka zjawiska ......................................................................... s. 35
4.4.2. Zapobieganie ............................................................................................ s. 36
4.5. Obsada stanowisk .............................................................................................. s. 36
4.5.1. Charakterystyka zjawiska ......................................................................... s. 36
4.5.2. Zapobieganie ............................................................................................. s. 37
4.6. Kontrola i nadzór ............................................................................................... s. 37
4.6.1. Charakterystyka zjawiska ........................................................................ s. 38
4.6.2. Zapobieganie ............................................................................................ s. 38
4.7. Korupcja w wymiarze sprawiedliwości i organach ścigania ............................ s. 39
4.8. Inne obszary działalności publicznej narażone na korupcję .............................. s. 40
4.8.1. Charakterystyka zjawisk ......................................................................... s. 40
4.8.2. Zapobieganie ............................................................................................ s. 41
5. Mechanizmy działań korupcyjnych ...................................................................... s. 42
5.1. Sposoby wymuszania łapówek przez osoby publiczne………………….......... s. 42
5.2. Wymuszenie poddania się korupcji ................................................................... s. 43
5.3. Rodzaje (postaci) korzyści świadczonych osobom publicznym ...........……... s. 43
5.4. Rodzaje świadczeń uzyskiwanych przez łapówkodawców dzięki łapówkom ... s. 45
5.5. Formy świadczeń łapówkobiorcy na rzecz łapówkodawcy ............................... s. 46
6. Sposoby i okoliczności ujawniania aktów korupcji .............................................. s. 47
6.1. Działania odpowiednich organów ..................................................................... s. 47
6.1.1. Działalność organów ścigania ................................................................. s. 47
6.1.2. Działalność niezależnych agencji oraz komisji antykorupcyjnych ........ s. 48
6.1.3. Działalność rzecznika praw obywatelskich ............................................. s. 48
6.2. Działalność grup politycznych ........................................................................... s. 49
6.3. Działalność dziennikarska ................................................................................. s. 49
6.4. Działalność instytucji międzynarodowych ........................................................ s. 50
6.5. Inne sposoby i okoliczności ujawniania afer korupcyjnych .............................. s. 51
6.5.1. „Przypadkowe” odkrycia korupcji ........................................................... s. 51
6.5.2. „Rozgrywki” pomiędzy osobistościami publicznymi .............................. s. 51
6.5.3. Ujawnianie korupcji po odejściu osób winnych od władzy ..................... s. 51
7. Problem korupcji na świecie .................................................................................. s. 53
7.1. Korupcja w krajach rozwijających się ..................................................…......... s. 53
7.1.1. Administracja ........................................................................................... s. 54
7.1.2. Sądownictwo ........................................................................................... s. 54
7.2. Korupcja w krajach przechodzących przeobrażenia ustrojowe ........................ s. 55
7.3. Korupcja w krajach wysoko rozwiniętych ....................................................... s. 55
7.4. Korupcja w organizacjach międzynarodowych ................................................ s. 59
7.5. Wskaźniki korupcji ......................................................................................... s. 60
7.5.1. Wskaźnik łapówkarstwa ....................................................................... s. 60
7.5.2. Wskaźnik postrzeganej korupcji ........................................................... s. 62
8. Generalne zasady przeciwdziałania korupcji ..................................................... s. 64
Wnioski ....................................................................................................................... s. 66
Spis tabel .................................................................................................................... s. 68
Bibliografia ................................................................................................................. s. 69
...
polifonia1983