wpływ nastrojów na wybory.doc

Numer: 48/2003 (1096)

Karl Rove to najbardziej wpływowa postać w historii USA, która nie została wybrana w wolnych wyborach Nikt nie traktuje spotkania z prezydentem poważnie, jeśli nie przyjdzie na nie Karl Rove" - mówi pragnący zachować anonimowość przedstawiciel amerykańskiej administracji. Doradca George'a W. Busha stał się szarą eminencją w Waszyngtonie. "Mózg Busha" - ten przydomek nadany Rove'owi przez amerykańskie media najlepiej mówi, jak silny jest jego wpływ na prezydenta supermocarstwa.

Rove doczekał się dwóch biografii. "Karl Rove to najprawdopodobniej najbardziej wpływowa osoba w historii USA, która nie została wybrana w wolnych wyborach" - napisali w książce o nim James Moore i Wayne Slater. W Białym Domu nadano mu tytuł "starszego doradcy", bez wyszczególnienia zakresu obowiązków. Rove wpływa właściwie na wszystkie decyzje prezydenta - od wojny w Iraku po kontrowersyjną reformę systemu ceł na stal.

REKLAMA

Arcymistrz politycznych szachów
Niezwykłą pozycję w amerykańskiej polityce Rove zawdzięcza sukcesom w organizowaniu kampanii wyborczych. Dzięki radom Rove'a Bush junior jako pierwszy prezydent USA od czasu Franklina Roosevelta poprowadził swą partię do zwycięstwa w wyborach uzupełniających do Kongresu. Ten sukces stał się możliwy, bo prezydent - w przeciwieństwie do swych poprzedników - mocno zaangażował się w kampanię wyborczą. Popularność, którą zdobył dzięki udanej batalii w Afganistanie, wpłynęła na wynik wyborów. Nie byłoby jednak tego zwycięstwa, gdyby nie strategia Rove'a.
Jego geniusz ujawnił się wcześniej w czasie kampanii prezydenckiej w 2000 r. Przekonał Busha, aby postarał się przeciągnąć na swą stronę "kolorowych" mieszkańców USA. Skutecznie - głos na George'a juniora oddał co trzeci hiszpańskojęzyczny mieszkaniec kraju. Majstersztykiem było wytypowanie do objęcia kluczowych stanowisk w Białym Domu Condoleezzy Rice oraz Colina Powella. Zdobyte w ten sposób poparcie czarnoskórego elektoratu wyniosło Busha na fotel prezydencki.
Rove ma niezwykłe wyczucie nastrojów społecznych w USA i jak nikt inny potrafi się do nich dostroić. "Karl Rove to Bobby Fischer polityki. Przewiduje rozwój zdarzeń 20 ruchów do przodu" - powiedział Mark McKinnon, były konsultant demokratów.

Zwierzę polityczne
"Rove jest zwierzęciem politycznym. Angażuje się w politykę, jakby to był krwawy sport" - twierdzą Moore i Slater. Rove'a cechuje brak skrupułów. Jest gotów wykorzystać każdy sposób, by zdyskontować słabości przeciwnika. Gdy Bush rywalizował z McCainem o nominację prezydencką z ramienia republikanów w 2000 r., Rove nie omieszkał rozpuścić pogłosek, że McCain ma nieślubne dziecko z Murzynką. Od czasu zamachów z 11 września za radą superdoradcy prezydent właściwie każdą decyzję uzasadnia groźbą ataku terrorystycznego. "Bush wykorzystywał zamachy z 11 września, broniąc własnej polityki w dziedzinie energetyki, sposobu finansowania kampanii wyborczych, obniżki podatków, bezrobocia, deficytu budżetowego, wojny w Afganistanie, a także liczby amerykańskich ofiar w Iraku" - wyliczył dziennik "Washington Post".
Problem w tym, że argument zagrożenia terrorystycznego przestaje mieć taką moc jak wcześniej, podczas gdy Rove staje bodaj przed największym wyzwaniem. Musi stworzyć skuteczną strategię, która zapewni Bushowi zwycięstwo w wyborach prezydenckich w 2004 r. Do niedawna wydawało się to dziecinnie łatwe. Na fali sukcesów wojennych prezydent bił w USA rekordy popularności. Ostatnio jednak jego notowania spadają, a na horyzoncie pojawili się poważni przeciwnicy z Partii Demokratycznej: Wesley Clark bądź - kto wie - Hillary Clinton. Co tym razem wymyśli Rove?
 

Autor: Agaton Koziński

Numer: 48/2003 (1096)

Karl Rove to najbardziej wpływowa postać w historii USA, która nie została wybrana w wolnych wyborach Nikt nie traktuje spotkania z prezydentem poważnie, jeśli nie przyjdzie na nie Karl Rove" - mówi pragnący zachować anonimowość przedstawiciel amerykańskiej administracji. Doradca George'a W. Busha stał się szarą eminencją w Waszyngtonie. "Mózg Busha" - ten przydomek nadany Rove'owi przez amerykańskie media najlepiej mówi, jak silny jest jego wpływ na prezydenta supermocarstwa.

Autor: Agaton Koziński

W chwili zakończenia wojny granice Polski nie były ustalone; Rząd Tymczasowy był uznawany jedynie przez ZSRR i Czechosłowację. W wyniku konferencji moskiewskiej 28 VI 1945 powstał koalicyjny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN), który 29 VI został uznany przez Francję i Szwecję, 5 VII przez Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, później przez inne państwa. Rząd i prezydent RP na uchodźstwie złożyli państwom alianckim protesty, stwierdzając, że Polska została pozbawiona niepodległości i oddana pod panowanie obcego mocarstwa. Jednocześnie w Moskwie odbył się proces szesnastu, w którym fałszywe zarzuty postawione przywódcom Polskiego Państwa Podziemnego miały skompromitować władze RP na uchodźstwie. W kraju konspiracyjna Rada Jedności Narodowej podjęła 1 VII decyzję o samorozwiązaniu, ogłaszając odezwę Do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych oraz Testament Polski Walczącej; została zlikwidowana Delegatura Rządu RP na Kraj, a 6 VIII płk J. Rzepecki rozwiązał Delegaturę Sił Zbrojnych. Utworzenie TRJN umożliwiało uregulowanie granic Polski; na konferencji poczdamskiej (17 VII-2 VIII 1945) Józef Stalin, Harry Truman i C. Attlee wyrazili zgodę na przejęcie przez administrację polską byłych obszarów niemieckich na wschód od linii biegnącej od Morza Bałtyckiego, wzdłuż Odry do ujścia Nysy Łużyckiej, dalej Nysą Łużycką do granicy Czechosłowacji, a także części Prus Wschodnich i obszaru byłego Wolnego Miasta Gdańska; ostateczna delimitacja granicy miała nastąpić w traktacie pokojowym z Niemcami. Granica wschodnia Polski została ustalona w umowie między TRJN i rządem ZSRR, podpisanej 16 VIII 1945 w Moskwie. Terytorium Polski w nowych granicach zmniejszyło się o 78 tys km kwadratowych . Następstwem zmiany granic były masowe przesiedlenia oparte na zasadzie etnicznej; z dawnych województw wschodnich RP włączonych XI 1939 do ZSRR przesiedliło się 1945-47 do Polski prawie 1,2 mln Polaków i 55 tys.Żydów; z Polski wyjechało 481 tys. Ukraińców i 36 tys. Białorusinów - obywateli polskich. Z ziem przyłączonych do Polski na północy i zachodzie do 1947 wysiedlono ok. 4 mln Niemców, w tym 3 mln na mocy uchwały Międzysojuszniczej Rady Kontroli z 20 XI 1945. W następstwie przesiedleń1945-47 oraz emigracji Żydów Polska stała się państwem niemal całkowicie jednonarodowym. Państwo polskie w rozumieniu prawa międzynarodowego było pozbawione niezawisłości, sowieci ingerowali w sprawy wewnętrzne i politykę zagraniczną; na jego terytorium stacjonowało ok.0,5 mln żołnierzy Armii Czerwonej. Powstanie TRJN nie złamało hegemonii komunistów, którzy zachowali główne instrumenty represji. Terror skierowali przede wszystkim przeciwko konspiracji, która jesienią 1945 obejmowała łącznie ok. 80 tys. ludzi. W obławach i pacyfikacjach przeciwko oddziałom partyzanckim uczestniczyły jednostki NKWD. Ogłoszona 2 VIII 1945 ograniczona amnestia nie doprowadziła do likwidacji podziemia. Represje stosowano nie tylko wobec osób działających w konspiracji; Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (utworzona XI 1945) skazywała obwinionych o spekulację i przestępstwa gospodarcze na obozy pracy przymusowej; Urząd Bezpieczeństwa aresztował organizatorów strajków i chłopów, którzy nie oddali świadczeń rzeczowych. Dążąc do utrzymania monopolu władzy komuniści zwalczali działalność niezależnych od nich sił politycznych: Polskiego Stronnictwa Ludowego (formalnie wchodzącego w skład rządu), części PPS, SP. Po odrzuceniu przez PSL (II1946) propozycji utworzenia przez wszystkie partie polityczne wspólnego bloku wyborczego, wzmógł się nacisk propagandowy i represje wobec stronnictwa. Wybory parlamentarne zostały odłożone, natomiast 30 VI 1946 przeprowadzono referendum (pytania dotyczyły zniesienia senatu, dokonanych zmian ustroju gospodarczego, zachodnich granic Polski), którego wyniki sfałszowano. W okresie poprzedzającym wybory do sejmu (19 I 1947) nasilił się terror wobec opozycji i społeczeństwa. Wybory odbywały się w warunkach bezpośredniego zastraszenia; w 10 z 52 okręgów wyborczych unieważniono listy PSL; wyniki wyborów zostały sfałszowane. 5 II 1947 Sejm wybrał Bolesława Bieruta na prezydenta RP, 8 II powołał rząd z J.Cyrankiewiczem jako premierem, 19 II uchwalił małą konstytucję (formalnie potwierdziła zasadnicze przekształcenia ustroju państwa i gospodarki, ustanowiła instytucję Rady Państwa łączącej uprawnienia władzy ustawodawczej i wykonawczej, przyznała rządowi uprawnienia do wydawania dekretów), a 22 II uchwalił amnestię. Wyeliminowane z rządu PSL, poddane represjom, zamierało; X 1947 zagrożony aresztowaniem Mikołajczyk wyjechał nielegalnie z kraju; konspiracja zbrojna wygasała, a podziemie polityczne nastawiło się na długotrwałą walkę o przetrwanie i zachowanie narodowych dążeń do niepodległości. Państwowe instytucje represji były nadal rozbudowywane; wzrosła liczba represjonowanych, odbywały się procesy polityczne, m.in. procesy WiN; kontynuowano obławy i pacyfikacje. Trwała przebudowa gospodarki narodowej; 1944-46 przeprowadzono wywłaszczenie ziemiaństwa i parcelację majątków ziemskich oraz akcję osadniczą na ziemiach przyłączonych do Polski. Władze państwowe przejmowały duże, prywatne zakłady przemysłowe (3 I 1946 ustawa o nacjonalizacji przemysłu); 1947 przystąpiły do eliminacji handlu prywatnego i spółdzielczego, rozbudowy handlu państwowego (tzw. bitwa o handel); dążyły do pełnej etatyzacji gospodarki, wyeliminowania wolnego rynku i ustanowienia gospodarki sterowanej centralnie. W 1945-47 osiągnięto duże tempo odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych;1947 został przekroczony dochód narodowy na jednego mieszkańca z 1938 i odtworzony przedwojenny poziom konsumpcji. W VII 1947 pod naciskiem ZSRR Polska odrzuciła amerykański plan pomocy w odbudowie ze zniszczeń wojennych państw europejskich (plan Marshalla), ale 1948 sytuacja gospodarcza i warunki życia ludności uległy poprawie. Państwo zwiększyło zakres kontroli, a PPR presję polityczną i ideologiczną w kulturze, nauce i oświacie; narastały ataki na Kościół katolicki, który zachował niezależność i znaczną swobodę działania, mimo jednostronnego zerwania konkordatu przez TRJN (IX 1945) i ograniczenia miejsca związków wyznaniowych w życiu publicznym. Pogłębiający się podział świata na 2 wrogie bloki polityczno-wojskowe przyspieszył proces tworzenia ideologicznych państw totalitarnych w Europie środkowej według modelu sowieckiego. Konflikt w sprawie przygotowywanego połączenia PPR i PPS spowodował oskarżenie Gomułki o odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne i usunięcie go IX 1948 ze stanowiska sekretarza generalnego KC PPR; jego następcą został Bierut, który XII 1948 objął stanowisko przewodniczącego KCPZPR (PZPR), utworzonej w wyniku nierównoprawnego połączenia PPR i PPS. System partyjny upodobnił się do sowieckiego modelu monopartyjnego; SD i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL), zostały całkowicie podporządkowane partii komunistycznej. PZPR kontrolowała obsadzanie stanowisk kierowniczych na wszystkich szczeblach władz państwowych, administracji lokalnej i gospodarczej; pełnią władzy w Polsce dysponowała faktycznie grupa kilkunastu osób będących członkami Biura Politycznego KC PZPR i jednocześnie zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Od 1948 rosła zależność Polski od ZSRR; prowadzono sowietyzację wszystkich dziedzin życia społecznego; XI 1949 marszałek Związku Radzieckiego Konstanty Rokossowski został mianowany marszałkiem Polski i ministrem obronynarodowej; większość stanowisk dowódczych objęli oficerowie sowieccy; Wojsko Polskie faktycznie podlegało bezpośrednio Sztabowi Generalnemu Armii Radzieckiej w Moskwie. W gospodarce instrumentem ścisłego powiązania państw w ramach bloku sowieckiego miała być powołana 1949 Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej; większą rolę w podporządkowaniu gospodarki polskiej ZSRR odgrywały umowy dwustronne. W 1. połowie lat50. zgodnie z tezą Józefa Stalina o zaostrzaniu się walki klasowej, władze państwowe nasilały terror; dziesiątki tysięcy ludzi zostało aresztowanych za naruszenie dyscypliny pracy, nieoddanie dostaw obowiązkowych; uwięziono wielu żołnierzy AK oraz osoby oskarżone o działalność konspiracyjną i współpracę z podziemiem niepodległościowym; stosowano przestępcze metody śledcze; pokazowe procesy były instrumentem w walce z Kościołem katolickim, a kulminacją represji było aresztowanie 25 IX 1953 prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. W wojsku i PZPR poszukiwano wrogich spisków; 1951 odbył się pokazowy proces generałów, będący przygotowaniem do oskarżenia Gomułki i jego procesu. Od 1949 drastycznie ograniczano rolę sejmu i rozszerzano uprawnienia oraz zakres działania rządu; III 1950 ustanowiono rady narodowe jako organy jednolitej władzy państwowej i ostatecznie zlikwidowano samorząd terytorialny. Reforma ustroju sądów powszechnych (VII 1950) oraz nowelizacja prawa procesowego cywilnego i karnego stanowiła całkowite zerwanie z dotychczas istniejącym systemem organizacji sądownictwa i normami porządku prawnego. Konstytucja uchwalona przez sejm 22 VII 1952 oparta była na konstytucji ZSRR; deklaratywnie odwoływała się do zasady ludowładztwa; w rzeczywistości była fundamentem prawnym państwa totalnego regulującego wszystkie dziedziny życia społecznego; wprowadziła też nową nazwę państwa: Polska Rzeczpospolita Ludowa. Radykalna przebudowa gospodarki zapoczątkowana 1949 miała spowodować jej modernizację i zmniejszenie dystansu do państw wysoko rozwiniętych; z ZSRR przeniesiono model rozwoju gospodarczego - jego podstawą była rozbudowa przemysłu, a przede wszystkim bazy surowcowej i produkcji półfabrykatów oraz podstawowych środków wytwórczych; realizacja szerokiego i jednostronnego programu industralizacji spowodowała niezrównoważenie gospodarki narodowej, które zaostrzyło przesunięcie 1951 znacznych środków na zbrojenia. W X 1949 rozpoczęto forsowną kolektywizację połączoną zakcjami wymierzonymi w zamożnych rolników; polityka kierownictwa PZPR wahała się między dążeniem do likwidacji indywidualnej własności na wsi, a obawą przed całkowitą ruiną rolnictwa i koniecznością masowego terroru fizycznego, jaki towarzyszył kolektywizacji w ZSRR. Władze państwowe, dążąc do ograniczenia siły nabywczej ludności i ograniczenia inflacji, X 1950 dokonały wymiany waluty; innym zabiegiem drenażowym była Narodowa Pożyczka Rozwoju Sił Polski (VI 1951). Narastające dysproporcje i napięcia gospodarcze oraz niezadowolenie społeczne zmusiły 1954 władze państwowe do modyfikacji polityki gospodarczej (zmniejszenie udziału akumulacji w dochodzie narodowym, zwolnienie tempa inwestycji, rozwój produkcji artykułów konsumpcyjnych), która nie przyniosła jednak istotnej poprawy poziomu życia ludności. Po śmierci Stalina (5 III 1953) trwająca w ZSRR walka o władzę oraz stopniowe odprężenie w stosunkach międzynarodowych przyczyniły się do narastania kryzysu w PZPR i ujawniania tłumionych dotychczas aspiracj ispołeczeństwa polskiego; XII 1954 zlikwidowano Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, zwolniono z więzienia Gomułkę, odesłano do ZSRR część oficerów sowieckich pełniących służbę w WP. W kręgu intelektualistów partyjnych i wśród części młodzieży narastały postawy krytyczne. Kryzys pogłębiły informacje o przebiegu XX Zjazdu KPZR (14-25 II 1956) i śmierć Bieruta (12 III 1956). Ostrożne poczynania kierownictwa PZPR - m.in. zwolnienie w wyniku amnestii (27 IV) więźniów politycznych, zmiany personalne w Biurze Politycznym KC PZPR irządzie - nie złagodziły rosnących w społeczeństwie napięć. Wystąpienie robotników w Poznaniu (28 VI 1956) przerodziło się w powszechną rewoltę pod hasłami ekonomicznymi i narodowymi (poznański czerwiec 1956). Wrzenie ogarniało cały kraj, w PZPR nasiliła się walka między różnymi orientacjami ideowopolitycznymi; 19-21 X nastąpiło przesilenie, sowieci zaakceptowali zmiany w kierownictwie PZPR i wybór Gomułki na stanowisko I sekretarza KC PZPR (październikowe przesilenie 1956).Podczas wizyty Gomułki w Moskwie (XI 1956) podpisano deklarację o uregulowaniu wzajemnych stosunków i wzmacnianiu sojuszu. Nadzieje społeczeństwa związane z Gomułką pozwoliły na wygaszenie nastrojów; zmiany popaździernikowe prowadziły do zliberalizowania systemu władzy totalnej oraz modyfikacji mechanizmów zależności od ZSRR bez naruszania ich podstaw; zaprzestano wszechogarniającego terroru i mechanicznego przenoszenia wzorów sowieckich. Marszałek Konstatnty Rokossowski i większość oficerów sowieckich opuściła Polskę; zwiększono zakres samodzielności ZSL i SD. Po uwolnieniu prymasa Stefana Wyszyńskiego (28 X) poprawiły się stosunki państwa z Kościołem katolickim. Komuniści odstąpili od przymusowej kolektywizacji rolnictwa, ale nie zrezygnowali ze stopniowej przebudowy stosunków rolnych. Poprawiły się materialne warunki życia społeczeństwa i zmniejszył ideologiczny nacisk w sferze kultury. W 1957 zaczął się częściowy odwrót od reform; nasiliły się represje paraliżujące aktywność społeczną i działalność opozycyjną; X 1957 zamknięto tygodnik Po prostu; zlikwidowano samorząd robotniczy. Władze PZPR i cenzura zwiększały nacisk na prasę i środowiska opiniotwórcze; 1962 zamknięto Klub Krzywego Koła. Nasilały się ataki na duchowieństwo prowadzące do wznowienia otwartego konfliktu między państwem i Kościołem katolickim; 1958 władze ograniczyły nauczanie religii w szkołach i przystąpiły do ostrych szykan w związku z rozpoczętą VIII 1957 Wielką Nowenną Tysiąclecia i peregrynacją kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Model ekonomiczny gospodarki pozostał niezmieniony; zachowano system centralnego planowania i sterowania oraz dyrektywnego zarządzania; nie uległy zmianie cele i strategia rozwoju gospodarczego. W 1958 roku ponownie nastąpił wzrost udziału akumulacji i inwestycji w podziale dochodu narodowego, zachowano priorytet rozbudowy bazy surowcowej i paliwowo-energetycznej realizowany kosztem ograniczeń inwestycji w przemyśle artykułów konsumpcyjnych, budownictwie mieszkaniowym, rolnictwie. System gospodarowania stawał się coraz bardziej niesprawny, spadało tempo wzrostu konsumpcji i pogarszało zaopatrzenie rynku w towary. Brak perspektyw i niezaspokojone aspiracje powodowały rosnące niezadowolenie w społeczeństwie. Przedstawiciele środowiska intelektualistów protestowali przeciwko cenzurze i zmianom polityki kulturalnej zagrażającej kulturze narodowej (list 34); formowały się kontestujące grupy uczniów i studentów. W PZPR różne koterie walczyły o władzę i wpływ na politykę państwa; dużą rolę odgrywała grupa skupiona wokół gen. M. Moczara (od 1964 ministra spraw wewnętrznych), która posługiwała się hasłami narodowymi, populistycznymi i skrycie antysemickimi. Po wojnie izraelsko-arabskiej (VI 1967), i zerwaniu stosunków dyplomatycznych z Izraelem przez państwa Układu Warszawskiego, rozpętano antysyjonistyczną kampanię przeciwko osobom pochodzenia żydowskiego. Odbiciem atmosfery politycznej na przełomie 1967/68 była reakcja publiczności warszawskiej na przedstawieniach " Dziadów " A. Mickiewicza w Teatrze Narodowym, demonstracje opozycyjnych studentów przeciwko zdjęciu sztuki ze sceny, zaangażowanie środowiska literackiego w obronę tradycji narodowych i swobód demokratycznych. Wiec na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego (8 III 1968) w obronie studentów usuniętych z uczelni - rozpędzony przez siły porządkowe - zapoczątkował strajki na większości wyższych uczelni w kraju (marcowe wydarzenia w Polsce1968); represjom i aresztowaniom towarzyszyła nagonka antysemicka; dokonano zmian personalnych w najwyższych organach władz państwowych i PZPR. Udział wojsk polskich w interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji (VIII 1968) był potwierdzeniem ograniczonej suwerenności państw bloku sowieckiego. Podpisanie układu między PRL i RFN ( 7 XII1970 ), w którym została uznana polska granica zachodnia, nie miało wpływu na nastroje społeczne. Wybuch społecznego niezadowolenia nastąpił po ogłoszeniu 13 XII 1970 podwyżki cen żywności (grudniowy bunt robotniczy na Wybrzeżu 1970); demonstracje robotników na Wybrzeżu zostały stłumione przez MO i wojsko (zginęło kilkadziesiąt osób). Rozszerzanie się strajków na inne regiony kraju i groźba strajku powszechnego wymusiły zmiany w kierownictwie PZPR; stanowisko I sekretarza KC PZPR objął Edward Gierek . Ponowny strajk w Szczecinie (I 1971) i strajk w Łodzi (II 1971) zmusiły władze do cofnięcia podwyżki cen. Od 1971 pod presją społeczeństwa następowała stopniowa liberalizacja życia kraju i rozszerzanie współpracy z państwami Europy Zachodniej; zmodyfikowano politykę społeczno-gospodarczą, uwzględniając potrzebę poprawy warunków życia ludności; modernizację gospodarki realizowano wykorzystując kredyty i licencje zagraniczne; podjęto program szeroko zakrojonych inwestycji; wzrosła konsumpcja i zatrudnienie; rolnictwo zmniejszyło niedobór artykułów żywnościowych. Jednocześnie kierownictwo PZPR dążyło do centralizacji instytucji władzy i zachowania hegemonii we wszystkich sferach życia publicznego; zmieniono podział administracyjny kraju (1972 - zlikwidowano gromady i utworzono gminy, a 1975 - zlikwidowano powiaty i utworzono 49 małych województw). Mimo protestów społecznych, 10 II 1976 sejm uchwalił poprawki do konstytucji, które określały PRL jako państwo socjalistyczne, a PZPR jako przewodnią siłę polityczną społeczeństwa oraz gwarantowały umacnianie przyjaźni i współpracy z ZSRR. W połowie lat 70. załamało się tempo rozwoju gospodarki; wystąpiły dysproporcje spowodowane nadmiernymi inwestycjami i marnotrawstwem środków, lawinowo rosło zadłużenie zagraniczne oraz deficyt budżetowy, narastała inflacja. Niezaspokojone aspiracje konsumpcyjne zderzały się z propagandą sukcesu i wzmacniały niezadowolenie całego społeczeństwa. Podwyżka cen (24 VI 1976) wywołała strajki i demonstracje, gł. w Radomiu i Ursusie (czerwcowy protest robotniczy 1976); w obronie represjonowanych robotników wystąpił Kościół katolicki i środowiska opozycyjne; VII 1976 powstał Komitet Obrony Robotników (KOR), który prowadził akcję pomocy materialnej i prawnej. Rozpoczęło się formowanie zorganizowanej opozycji demokratycznej; III 1977 inne środowiska powołały Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO); stopniowo działalność opozycyjna docierała do kolejnych środowisk i rozszerzała formy działania (prasa, wydawnictwa podziemne, ulotki, spotkania, demonstracje). Duży wpływ na nastroje społeczne wywarł wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża (16 X 1978) oraz pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (1-19 VI 1979). Narastające zagrożenia ekonomiczne i rosnący opór społeczny nie spowodowały aktywnej reakcji kierownictwa PZPR. Bezpośrednią przyczyną ogólnonarodowej rewolty stała się podwyżka cen mięsa (1 VII 1980), po której nastąpiła fala strajków. Strajk w Stoczni Gdańskiej, rozpoczęty 14 VIII 1980 i kierowany przez Lecha Wałęsę, rozprzestrzenił się na wszystkie przedsiębiorstwa Trójmiasta, następnie całego kraju; strajkujących wspomagali opozycyjni intelektualiści i działacze opozycji demokratycznej. Przedstawiciele władz państwowych podpisali porozumienia społeczne z Międzyzakładowymi Komitetami Strajkowymi - 30VIII w Szczecinie, 31 VIII w Gdańsku i 3 IX w Jastrzębiu-Zdroju - w których uznano większość żądań, w tym prawo do tworzenia niezależnych, samorządnych związków zawodowych. Później komitety strajkowe przekształciły się w Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność. Nowe kierownictwo PZPR (na stanowisko I sekretarza KC wybrany S. Kania), wywołując konflikty, zradykalizowało NSZZ Solidarność, który przekształcił się w ogólnonarodowy ruch antytotalitarny i niepodległościowy, skupiający ludzi różnych orientacji politycznych i ideologicznych (Solidarność), samoograniczający się ze względu na zagrożenie interwencją zbrojną ZSRR. PZPR broniła podstaw systemu społeczno-politycznego, oscylując między dążeniem do kompromisu a nieustępliwością i prowokowaniem konfliktów; wpływ na działania władz miały bezpośrednie naciski sowieckie i poparcie udzielane przez ZSRR zwolennikom twardej polityki wobec Solidarności. W X 1981 gen. Wojciech Jaruzelski został wybrany na I sekretarza KCPZPR, zachowując stanowiska premiera i ministra obrony narodowej. Polityka komunistów i pogłębiające się załamanie gospodarki powodowały rosnące niezadowolenie i zmęczenie społeczeństwa oraz wzrost radykalnych nastrojów wśród działaczy Solidarności. W obliczu zagrożenia systemu władzy, licząc się z możliwością interwencji ZSRR, kierownictwo PZPR podjęło przygotowania i 13 XII 1981 wprowadziło stan wojenny w Polsce. W okresie jego obowiązywania ok.10 tys. osób internowano; strajki stłumiono przy użyciu jednostek specjalnych MO i wojska. Mimorepresji i rygorów stanu wojennego (zawieszonego 13 XII 1982, zniesionego 22 VII 1983), opór społeczny nie wygasł; powstało podziemne życie społeczno-polityczne, kształtowało się niezależne społeczeństwo; głoszona przez władze normalizacja była powierzchowna, a próby reform ekonomicznych nie zahamowały kryzysu gospodarczego. Trudności gospodarcze, nastroje społeczne i siła opozycji skłoniły władze państwowe do wprowadzania stopniowej liberalizacji systemu politycznego; na politykę PZPR znaczny wpływ wywarły zmiany w ZSRR; kolejne strajki wwiosną i latem 1988 zmusiły kierownictwo PZPR i władze państwowe do szukania kompromisu z opozycją. 6 II 1989 rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu z udziałem głównych działaczy Solidarności i liderów opozycji demokratycznej, zakończone 5 IV 1989; przyjęte postanowienia (legalizacja NSZZ Solidarność, wolne wybory do senatu i częściowo wolne do sejmu) oznaczały złamanie monopolu władzy PZPR i otworzyły drogę do obalenia systemu. W VI 1989 w wyborach do parlamentu PZPR i podporządkowane jej ugrupowania polityczne poniosły klęskę, jednak zgodnie z porozumieniami Okrągłego Stołu otrzymały 65% mandatów w sejmie; VII 1989 prezydentem został Wojciech Jaruzelski; w sierpniu sejm powołał rząd z pierwszym po 1945 niekomunistycznym premierem - Tadeuszem Mazowieckim - na czele, wktórym niektóre kluczowe ministerstwa (obrony narodowej, spraw wewnętrznych) zachowała PZPR;w grudniu sejm przywrócił nazwę państwa: Rzeczpospolita Polska; rząd Tadeusza Mazowieckiego rozpoczął reorientację polskiej polityki zagranicznej, nawiązując bliższe kontakty polityczne z Zachodem; 1990 podpisano z Niemcami traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy. Od początku 1990 rząd ten realizował program zasadniczych przemian gospodarczych i społecznych (plan wicepremiera Leszka Balcerowicza), kontynuowany później przez rządy premierów: Jana Krzysztofa Bieleckiego, Jana Olszewskiego i Hanny Suchockiej; nowa polityka ekonomiczna doprowadziła do obniżenia inflacji (z kilkuset do kilkudziesięciu procent rocznie), stabilizacji pieniądza oraz zmian strukturalnych i własnościowych w gospodarce; jednocześnie wystąpił spadek dochodu narodowego, bezrobocie, obniżenie poziomu dochodów większości społeczeństwa i deficyt budżetu państwa. Dokonał się ostateczny rozpad totalnego systemu politycznego (XI 1989 ZSL przekształciło się w Polskie Stronnictwo Ludowe Odrodzenie, a V 1990 współtworzyło Polskie Stronnictwo Ludowe; I 1990 rozwiązała się PZPR, z której wyłoniła się Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej). Proces formowania się pluralistycznego i demokratycznego systemu politycznego rozpoczął się gł. w wyniku podziałów i rozłamów w Solidarności i ruchu komitetów obywatelskich - powstało kilkadziesiąt partii politycznych reprezentujących różne orientacje ideowopolityczne; na wiosnę1990 nastąpił najpoważniejszy rozłam w Komitecie Obywatelskim przy przewodniczącym NSZZ Solidarność i Obywatelskim Klubie Parlamentarnym, powstały rywalizujące ze sobą i mające dużywpływ na przemiany w Polsce ugrupowania polityczne: Porozumienie Centrum, popierające wybór Lecha Wałęsy na prezydenta RP i dokonanie szybkich zmian ustrojowych i politycznych, oraz Ruch Obywatelski-Akcja Demokratyczna, który XII 1990 współtworzył Unię Demokratyczną (1994 po połączeniu z KLD - Unia Wolności), popierający ewolucyjną politykę rządu Tadeusza Mazowieckiego; powstały również: Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (X 1989), Unia Pracy (VI 1992), Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (VI 1993). Postępowała gruntowna przebudowa ustroju państwa i weryfikacja instytucji władzy w kolejnych demokratycznych wyborach: do samorządów lokalnych (IV 1990 i VI1994), dwukrotnie prezydenckich (XII 1990 - prezydentem RP wybrany Lech Wałęsa, XI 1995 - Aleksander Kwaśniewski) i parlamentarnych (X 1991 i IX 1993). W życiu społeczno-politycznym trwały spory dotyczące zakresu i tempa zmian własnościowych w gospodarce, przekształceń sektora państwowego, reformy ubezpieczeń społecznych i oświaty, udziału Kościoła katolickiego w życiu publicznym, dekomunizacji i lustracji. Państwo polskie odzyskiwało suwerenną pozycję w stosunkach międzynarodowych - 1991 zakończyły działalność RWPG i Układ Warszawski, IX 1993 z Polski wycofały się ostatnie oddziały armii rosyjskiej. We IX 1993 po kilkuletnim sprawowaniu władzy państwowej przez ugrupowania wywodzące się z Solidarności większość w parlamencie uzyskały: PSL i Sojusz Lewicy Demokratycznej; utworzyły one rząd (premierem W. Pawlak), a III 1995 dokonały jego rekonstrukcji (premierem Józefem Oleksym); kontynuowały politykę ewolucyjnych przekształceń społeczno-gospodarczych w warunkach wzrostu gospodarczego. W 1994-95 próby zawarcia trwałego porozumienia przez ugrupowania wywodzące się z Solidarności nie przyniosły powodzenia; środowiska skupione wokół Olszewskiego powołały Ruch Odbudowy Polski. W XII 1995 rozpoczął się kryzys polityczny w związku z oskarżeniem Oleksego o współpracę z wywiadem ZSRR i Rosji; I 1996 premier złożył dymisję, nastąpiła kolejna rekonstrukcja rządu (premierem W. Cimoszewicz); 18 II 1996 odbyło się referendum dotyczące powszechnego uwłaszczenia obywateli (nadania indywidualnych praw własności do majątku narodowego wszystkim obywatelom); ze względu na zbyt mały odsetek głosujących referendum nie miało mocy wiążącej. W następnych miesiącach rozpoczął się proces tworzenia bloku wyborczego Akcja Wyborcza Solidarność (AWS); 2 IV 1997 Zgromadzenie Narodowe uchwaliło nową Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, przyjętą przez obywateli w referendum 25 V 1997, w którym wzięło udział 42,9% uprawnionych do głosowania (52,1% głosów za). Konstytucja weszła w życie 17 X 1997 po uznaniu ważności referendum przez Trybunał Konstytucyjny. W wyborach 21 IX 1997 zwycięstwo odniosła AWS (33,8% głosów), która następnie wraz z Unią Wolności sformowała rząd pod przewodnictwem Jerzego Buzka.. Niestety koalicja AWS - UW długo nie przetrwała - Unia Wolności wystąpiła z kolalicji , a Akcja Wyborcza Solidarność utworzyła rząd mniejszościowy. W wyborach prezydenckich - 08.10.2000 ( trzecich po upadku komunizmu ) w pierwszej turze zwyciężył Aleksander Kwaśniewski .
_______________________________
 
Nindza nie może być mientka:)

• dr hab. Piotr Francuz: Wpływ mediów na przebieg i wyniki politycznych kampanii wyborczych

Na pytanie, czy media wpływają na przebieg i wyniki kampanii wyborczych? – odpowiedź jest tylko jedna – „wpływają” – i w zasadzie tę odpowiedź można przyjąć bez cienia wątpliwości. Już samo medium jest przekazem, jak z górą czterdzieści lat temu dowodził Marshall McLuhan, zaś licznych przykładów potwierdzających tę zasadę dostarczył m.in. Umberto Eco w Nieobecnej strukturze[1]. Media zawsze nadają specyficzne znaczenie każdemu wydarzeniu, o którym informują. W tym sensie ograniczają odbiorcę do zaproponowanej interpretacji i kształtują jego wizję świata.

Ale odpowiedź na pytanie o przewidywany zakres tego wpływu, nie jest już taka oczywista. Zwłaszcza, jeśli mówimy o tak skomplikowanych procesach psychospołecznych, jak te, które są aktywizowane podczas kampanii wyborczych. Dotykamy bowiem wówczas nie tylko problematyki zmiany postaw wyborców, ale przede wszystkim zmiany ich zachowania. A te najczęściej bywają trudne do przewidzenia. Politycy dobrze o tym wiedzą. Z tym problemem borykają się również biznesmeni, księża i psychoterapeuci. I choć różnią ich profesje, łączy jeden cel: próbują przekonać ludzi do zrobienia czegoś, co sami uważają za wartościowe.

Rozważania na temat roli mediów podczas politycznych kampanii wyborczych rozpocznę od przedstawienia najważniejszych podejść teoretycznych do tego zagadnienia[2].

Jeden z najstarszych poglądów na temat wpływu mediów na swoich odbiorców pochodzi z lat 50. i 60. ubiegłego stulecia. Został on wyłożony w ramach teorii tzw. magicznego pocisku lub inaczej, teorii bezpośrednich wpływów. „Magiczny pocisk” to perswazyjny komunikat medialny wystrzelony przez kandydata określonej partii politycznej w kierunku wyborców. Jego siła rażenia jest niekwestionowana, bowiem u podłoża tej teorii kryje się głęboka wiara w niemal nieograniczony wpływ mediów na psychikę i zachowania odbiorców. Oczywiście pod warunkiem, że forma i zawartość komunikatu, a także czas jego emisji są właściwie do nich dopasowane. Krótko mówiąc celny strzał i… mamy władzę. Jedynym problemem, z którym do dzisiaj nie poradzili sobie wyznawcy tej koncepcji jest sens wyrażenia „właściwie dopasowane”, ale to szczegół. I tak całkiem spora grupa intuicjonistów medialnych wywodzących się z tego kręgu intelektualnego, zdołała zbić niezłą fortunę na doradztwie różnym sztabom wyborczym, nawiasem mówiąc, z prawdopodobieństwem sukcesu nie przekraczającym wyniku losowego, czyli około 0,5.

Niektóre kłopoty związane z aplikacją teorii bezpośredniego wpływu usiłowano rozwiązywać na gruncie teorii ograniczonych wpływów i jej szczególnego przypadku, czyli modelu rezonansu. Przede wszystkim, nie bez zdziwienia dostrzeżono, że potencjalny wyborca nie jest maszyną do głosowania, która za dwudziestopięciocentówkę wypluwa puszkę coca coli. Okazało się, że jest osobiście zaangażowany w proces podejmowania decyzji. I to nie tylko, co do tego czy wypluć taką, czy inną puszkę, ale również i co do tego, czy cokolwiek wypluć. Innymi słowy jest aktywny i to nie tylko w perspektywie długofalowej, ale niejako na bieżąco rezonuje z aktualnymi informacjami płynącymi z giełdy wyborczej.

Zauważono również, że z każdym rokiem potencjalny wyborca ma coraz większy dostęp do informacji pochodzących z różnych mediów. A ponieważ każde środowisko dziennikarskie nieco inaczej relacjonuje te same wydarzenia, więc siłą rzeczy podczas kampanii wyborca znajduje się dosłownie w centrum chaosu informacyjnego, który z dnia na dzień zmienia swoją konfigurację.

Dostrzeżono ponadto, że media, a zwłaszcza telewizja, nie mogą radykalnie zmieniać postaw wyborców (jak głosili medialni szamani), lecz co najwyżej mogą je nieco modyfikować, albo zaledwie wzmacniać i tak już żywione przez nich przekonania. Ostatecznie, na podstawie tych obserwacji stwierdzono, iż powodzenie kampanii wyborczej jest raczej funkcją znalezienia dobrego patentu na dopasowanie się do medialnej wrzawy wyborczej (tzn. raczej współbrzmienie z nią) niż za wszelką cenę forsowania własnych pomysłów na naprawę świata. A zatem teoria rezonansu w mniejszym stopniu akcentowała, zapośredniczony przez medium, związek wyborcy z konkretnym kandydatem politycznym, a w większym, jego relację z całą kampanią wyborczą prowadzoną przez partię polityczną, której przedstawicielem był ten kandydat.

Pomimo wyraźnego progresu, jaki teoria rezonansu wniosła do intelektualnego opanowania rozlicznych zależności zachodzących między promowanym kandydatem a wyborcami, nie pozwalała ona przewidzieć wielu efektów, które poza czyjąkolwiek kontrolą zawsze towarzyszyły kampaniom wyborczym. Rosnąca liczba partii politycznych zaangażowanych w wybory, wielość idei i interesów, a także rozwarstwienie społeczne i stale rosnąca w siłę liczba komercyjnych centrów medialnych spowodowały, że lista potencjalnych i aktualnych czynników determinujących ostateczną decyzję wyborcy przestała być możliwa do uchwycenia. Pozostało już tylko myślenie w kategoriach strategii prowadzenia kampanii wyborczej.

Rozumienie kampanii wyborczej jako strategii, musi uwzględniać wszystkie okoliczności skutecznego współzawodnictwa. Jeśli tego wymagają przewidywane losy kampanii, strategicznie użyteczne może być nawet bezpośrednie i nie koniecznie najczystsze zaatakowanie przeciwnika politycznego poniżej pasa. Zgodnie z tą koncepcją, kompania wyborcza to rodzaj wojny, której stawką jest zdobycie przychylności wyborców. A poza tym niewiele już się liczy. Jak zauważa Ralph Negrine[3], w kampanii prowadzonej strategicznie media odgrywają kluczową rolę zaś ich wpływ na jej przebieg jest rzeczywiście ogromny, choć bynajmniej nie na zasadzie tajemniczych pocisków informacyjnych. Jakkolwiek w wielu sytuacjach, dominujący wpływ na przebieg kampanii mają politycy, np. kreując pewne wydarzenia, to niezależnie od tego ostateczny kształt przekazu i opinie w nim wyrażone są przejawem aktywności ludzi związanych z mediami.

...