Metody doskonalenia hodowli gołębi pocztowych.pdf

Metody doskonalenia hodowli gołębi pocztowych

Część 1. Wprowadzenie do genetyki – prawa dziedziczenia.

Wprowadzenie,

Genetyka, jej prawa to obszar nauki ciągle odkrywany. W badaniach nad genetyką stosuje się

wyrafinowane metody matematyki wyższej, biochemii molekularnej, mikroskopii itp..

Stosowane słownictwo jest skomplikowane, trudne a wręcz niemożliwe do zrozumienia dla

przeciętnego hodowcy. Postaram się w bardzo prosty, obrazowy sposób przedstawić genetykę

przyjazną dla potrzeb przeciętnego hodowcy hobbysty. Chcę przybliżyć hodowcom

strukturalne, logiczne podejście do hodowli i celów hodowli.

Plan publikacji

- Wprowadzenie do podstawowych pojęć występujących w genetyce

- Charakterystyczne cechy przekazu

- Znaczenie obserwacji i spostrzegania istotnych cech dziedziczenia

- Zmienność-zróżnicowanie naszych głębi. Wpływ dziedziczenia i środowiska na

kształtowanie naszej hodowli.

- Defekty dziedziczenia oraz wady i choroby dziedziczne.

- Strukturalne podejście hodowcy jako metoda ograniczenia ryzyka w hodowli

Powrócę do wątku zrozumienia „genetyki”. Istnieje podobieństwo rodziców i potomków a

także podobieństwo występuje między krewnymi, podobieństwo do wujów, ciotek czy

kuzynów. Zjawisko te dało podstawę do stworzenia i wykorzystywania w praktyce teorii

dziedziczenia.Podstawą tej teorii jest niezaprzeczalny fakt, że

istnieje zdolność przekazywania na drodze biologicznej cech rodziców na potomków.

W hodowli zwierząt zostało to wykorzystane do celów selekcyjnych. Stosuje się przy tym bardzo

prostą zasadę

„ lepszy rodzi zawsze lepszego „

Do reprodukcji kolejnego pokolenia wybiera się rodziców odznaczających się najlepiej wyrażonymi

cechami określonymi przez hodowcę. Ta świadoma działalność selekcyjna w wielu przypadkach

okazuje się w swych skutkach nadzwyczaj owocna. Postaram się szerzej wyjaśnić to przy omawianiu

metod hodowlanych.

Spróbujmy zadać sobie pytanie. Czy potrzeba być naukowcem, specjalistą od genetyki, aby

na poziomie hobby poruszać się w tym obszarze? Czy aby wszystko powinniśmy wiedzieć?

W wielu przypadkach naszego sportu selekcja jako jeden z obszarów genetyki, prowadzona

jest z woli samego hodowcy oraz dokonywana jest w sposób naturalny w czasie lotów. To w

czasie lotów często osobniki słabe giną, nie powracają do macierzystego gołębnika lub nie

osiągają wymaganej ilości konkursów w ustalonym przez hodowcę okresie np. w ciągu

dwóch lat.

Krótkie wprowadzenie do podstawowych pojęć określających prawa

dziedziczenia.

Informacja genetyczna. Określa się ją jako mechanizmy za pomocą których narzucany jest

potomkowi określony plan rozwoju prowadzący w efekcie końcowym do wykształtowania organizmu

najbardziej podobnego do jednego z swoich rodziców. Mówiąc prościej, rodzice wyposażają swego

potomka w pewna sumę informacji, które sterują rozwojem i reakcjami organizmu nowego potomka..

Komórka stanowi podstawową jednostkę struktury istoty żywej. Każda komórka ciała naszych gołębi (

z wyjątkiem komórek rozrodczych) ma po 31 par chromosomów.( Niektóre publikacje podają 40 par

chromosomów) Chromosomy jak również geny występują w komórkach parami. W gruczołach

płciowych dojrzałych gołębi odbywają się szczególnego rodzaju podziały, w wyniku, których powstają

komórki płciowe . Komórki żeńskiej (jaja) i komórki męskiej (plemnika) znajdującego się w spermie.

Jedynie w komórkach płciowych(rozrodczych) chromosomy występują pojedynczo jako zaczątek

nowej pary.

Podział chromosomów do komórek rozrodczych jako zaczątek nowego życia jest losowy.

Sprawiedliwie, w każdej z tych par jeden chromoson pochodzi od ojca, drugi od matki naszego

gołębia.

W czasie podziału i zapłodnienia komórki chromosomy można oglądać pod mikroskopem

elektronowym. Wówczas widać je jak są podzielone na dwie połówki połączone włóknami wrzeciona

podziałowego. Wyglądem czasami przypominają literę X lub Y . Dla wielu gatunków na postawie

wielkości chromosomów, ich kształtu, charakterystycznych cech rozpoznawczych opracowano obraz

chromosomowy, mapę chromosomów. Tak obrazowo przedstawione informacje pozwalają na bardzo

wnikliwe poznanie cech dla danego gatunku. W każdym chromosomie znajdują się cząsteczki DNA .

Co on oznacza? . , DNA – jest charakterem substancji dziedzicznej. Wyjaśniając obrazowo to

cząsteczka tej substancji, stanowi ogromnej długości nić, która w połączeniu z drugą cząsteczką

tworzy podwójnie skręconą spiralną formę o charakterze biegunowym. Każda cząsteczka DNA składa

się z kolejno czterech rodzajów jednostek (nukleotydów). Wzajemna wobec siebie kolejność ich

ułożenia stanowi zapis informacji genetycznej , którego cząsteczki nazywane są genami . W wielkim

uproszczeniu można powiedzieć, że jeden gen to zapis informacji odpowiedzialny za sterowanie,

syntezę i budowę komórki

Płeć gołębi określona jest chromosomami typu X lub Y . Odwrotnie, niż u ludzi gołąb samiec posiada

dwa chromosony ( X,X). Samica ze względu na swój jeden pusty chromoson Y ( X,Y ), oddziaływuje

inaczej na swego potomka. Może ona przekazywać chromoson X tylko na syna, nie na córkę .

Posiada też inne specyficzne cechy określone przez swoją płeć. Cechy te odpowiedzialne są za

rozpoczęcie budowy jajka, zawartość substancji odżywczych, jego ukrwienie, jego rozwój, a w

ostateczności za zdrowie przyszłego potomka.

Jak praktycznie można wyjaśnić i wytłumaczyć oddziaływanie genów oraz prawa dziedziczenia na

naszą hodowlę?.

Gameta jest to komórka posiadająca tylko jeden chromosom płciowy męski lub żeński. W czasie

zapłodnienia podstawową formą, która określa przekaz genetyczny jest Zygota - komórka, która

powstała z zespolenia się dwóch gamet w procesie zapłodnienia .Mówiąc prościej jest to zaczątek

nowego organizmu potomka. Przekazywane charakterystyki dziedziczenia określone są przez

poszczególne pary genów. Podzielone są one na grupy jakościowe oraz wydajnościowe. W

przypadku, kiedy podczas zapłodnienia obie gamety wnoszą taki sam gen danej cechy to powstaje

Homozygota – komórka, która zawiera dwa jednakowe geny np. czerwony kolor upierzenie od ojca i

czerwony kolor upierzenie od matki.

W przypadku, kiedy podczas zapłodnienia obie gamety wnoszą różniące się od

siebie geny to powstaje

Heterozygota - komórka, która zawiera dwa różne geny np. czerwony kolor upierzenia od ojca i kolor

czarny lub niebieski upierzenie od matki lub odwrotnie.

Dominowanie – jest to zjawisko dziedziczenia,które jakoby maskuje lub zakrywa jeden gen przez drugi

( przeciwstawność). Mówiąc prościej, potomkowie – mieszańcy pokolenia pierwszego

F1 są podobni określoną cechą tylko do jednego z rodziców pomimo

niezaprzeczalnego faktu, że odziedziczyli geny tej cechy od obydwu rodziców .

Recesywność - jest to zjawisko dziedziczenia, które określa gen zamaskowany, ustępujący w stosunku

do genu dominującego.

Wszystkie cechy oraz charakterystyki dziedziczenia mają bardzo ścisłą

zależność pomiędzy dominowaniem a recesywnością.

Wyraźne znaczniki tej zależności często wykorzystujmy do prowadzenia selekcji hodowli

gołębi. W historii naszego sportu można znaleźć wiele dowodów praktycznego

wykorzystywania dominowania i recesywności w uszlachetnianiu hodowli gołębi.

Jako klasyczny tego przykład może posłużyć stworzenie rasy gołębie Meuemans (recesywny,

czerwony kolor upierzenia). Inny przykład wykorzystania w/w zasady to „ Simply Red „

.Gołąb, super lotnik pochodzący z hodowli Klessens de Lepper z Eidhoven został

odtworzony do prostej linii przodków tj. podstawowej pary „Meuemans” ( Oude van Den

Bosch 26/67 x Blauve Janssen Daivin 23/66 ) w wyniku logicznych kojarzeń gołębi rasy

Meuemans z linii Kadet i Prins

Zasadę dominowania lub recesywności praktycznie można wykorzystać w określaniu

płci młodych gołębi lub ocenie czystości genetycznej rodziców. Wykorzystuje się tu znany

fakt, że kolor upierzenia jako cecha dziedziczna nierozłącznie związany jest z parą

chromosomów odpowiedzialnych za płeć.

Każdy żywy organizm składa się z bardzo wielu charakterystycznych cech przekazu

genetycznego. Nie wszystkie cechy są wyraziste i jednoznacznie określone. Jedne z cech

połączone są z płcią gołębia i łatwiej je rozpoznać inne znów mogą występować jako cechy

sprzężone, występować samodzielnie lub występują wzajemnie połączone. Na poziomie

naszego hobby to hodowca powinien przeanalizować i wybrać te cechy, które według niego

są istotne do uszlachetniania jego hodowli.

Aby uzyskać minimum potrzebnych informacji należy być dobrym obserwatorem

Zestawienie współzależności niektórych dominujących i recesywnych cech przekazu

genetycznego

 Dla koloru oka cechą bazową jest kolor oka gołębia skalnego (żółty - czerwony jak flaga Belgii

),cechą dominującą jest kolor żółty a cechą recesywną białe oko. W praktyce przestrzega się

zasady, że nigdy nie łączy się razem gołębi o białym ( szklanym) oku. Zasada ta nie dotyczy

gołębi czystej krwi Janssen.

 Dla koloru upierzenia cechą bazową jest kolor niebieski ( kolor upierzenia gołębia

skalnego),cechą dominującą jest kolor czarny upierzenia a cechą recesywną kolor czekoladowy

upierzenia

 Dla charakterystyki znaków szczególnych upierzenia cechą bazową są dwa pasy na skrzydle,

cechą dominującą jest nakrapiany,a cechą recesywną „ marmurkowy czy rozszczepiony”

Prawidłowe zrozumienie wzajemnej relacji między cechami dominującymi a cechami recesywnymi

staje się istotnym kluczem do logicznego sterowania selekcją

Dziedziczenie cech sprzężonych lub wzajemnie połączonych charakterystyk

Drugie prawo Mendla określa niezależność w dziedziczeniu cech. Podczas szczegółowych

obserwacji naszych gołębi może ono wywołać wiele wątpliwości, co do jego słuszności. Ale

czy rzeczywiście?

Biorąc jednak pod uwagę fakt, że tylko chromosomy biorą udział w podziale, a geny

stanowią jakoby ich pakiety przekazu dziedziczenia to nie mogą ulegać niezależnej segregacji

i będą wraz ze swoim nosicielem przechodzić do jednej komórki płciowej . Wzajemne

oddziaływanie tych cech w języku angielskim określa się jako zjawisko „linked

charakterystics ”.

Popatrzmy praktycznie na nasze podwórko. Przyjrzyjmy się osobiście znanym nam

hodowcom, którzy osiągnęli utwierdzony mistrzowski poziom. Przeważnie są to hodowcy od

kilku pokoleń wnikliwie obserwujący swoje gołębie. W rozmowach z nimi można

wywnioskować, że pewne cechy dziedziczenia są bardzo charakterystyczne i czasami

występują jednocześnie. Często w praktyce określa się je jako zbiór istotnych cech dobrego

lotnika np. dobrze leży w rękach- jest wyważony, ma elastyczne skrzydło, ma mocny szkielet,

jest szeroki w klatce piersiowej, jest lekki itp. Cechy te różnią się znacznie u gołębi z

predyspozycją na krótkie (sprint) czy długie loty.

Inny interesujący przykład dziedziczenia cech to znak oka. .

W wielu katalogach czy publikacjach podkreśla się znaczenie znaków oka jako wyznacznika jakości

gołębi. Ale czy wskaźnikiem tym możemy oceniać wartość wszystkich gołębi?

W historii hodowli gołębi pocztowych opublikowano wiele teorii oka, jego wpływu na

wartość lotową i hodowlaną. Przytoczę tu słynną i modną w latach sześćdziesiątych i

siedemdziesiątych teorię Bishopa ( wpływu koloru oka). Niejednokrotnie jesteśmy świadkami

scen z kaset wideo lub z corocznych wystaw gołębi, na których to widać specyficzny rytuał.

Wielu hodowców za pomocą lupy usiłuje w oku gołębia dostrzec coś interesującego.

Przytoczę sobie też inne pochodzące od mistrzów, znanych hodowców opinie w temacie

znaku oka. Hodowcy ci nie zawsze niejednoznaczne wypowiadających swoje zdanie, co do

tego wyznacznika, podkreślając, że gołębie muszą latać bez względu na oko.

Analizując jednak dokładniej ich wypowiedzi to możemy wywnioskować, że lubią na przykład gołębie z

małą źrenicą oka lub z wyraźnym soczystym jego ubarwieniem. Niejednokrotnie używają obrazowych

określeń np.” cenię gołębie o inteligentnym spojrzeniem”. Nie tolerują łączenia razem gołębi o

szklanym oku .

Wielu hodowców przy budowie własnych rodzin, linii, szczepów gołębi stosuje z

powodzeniem zasadę, że

„każda rodzina gołębi posiada swoje charakterystyczne wyznaczniki, znaki szczególne.”

Aby podkreślić znaczenie obserwacji i spostrzegania istotnych cech w uszlachetnianiu naszej

hodowli, pozwolę sobie na opisanie pewnej formy klasyfikacji dotyczącej „szczególnych

znaków oka”.

Na wstępie moich rozważań przedstawiam przykładowe zdjęcia z katalogu „G.Petersa „

Olieman”, hodowcy z Holandii ( super mistrzowska hodowla), który posiada wiele

wspaniałych i znanych na całym świecie linii gołębi. Dla potwierdzenia tego przytoczę tu

linię „ Olieman „linię „ 073 „.czy „019”

Udowodnione jest, że gołębie G. Perersa dziedzicznie przekazują wiele cech istotnych

w naszym sporcie. Wyznacznikiem tych cech są wyniki lotowe, jakość upierzenia oraz piękna

budowa.

Zawsze one wyróżniają się pośród innych gołębi. Były, są i na pewno będą one uczestnikami

Światowych Olimpiad. Potomkowie przytoczonych linii zdobyli i zdobywają czołowe,

prestiżowe nagrody w lotowym współzawodnictwie na całym świecie ( także w Polsce). Jest

ważne, że te istotne cechy są dominujące i są przekazywane na wiele pokoleń. Są to linie

gołębi sprawdzonych przez wielu hodowców.

Oczy super gołębi „ Last son 019„ „King „” 073” . Zdjęcia z katalogu

Uwaga !

Przytoczony poniżej sposób podejścia do oceny znaku oka jako wyznacznika jakości gołębi należy

traktować tylko jako przykład. Jako jedno z narzędzi strukturalnego podejścia pomagającego hodowcy

w obserwacji znaków szczególnych.

Powiązanie znaków oka z charakterystyką lotności i wartością hodowlana gołębi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: