Rej - zywot czlowieka poczciwego.pdf - Lektury - prosze

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Mikołaj Rej

Żywot człowieka

poczciwego

Tower Press 2000

Jaśnie Wielmożnym Panom, panom hrabiom z Gór-

ki, panu Łukaszowi, wojewodzie poznańskiemu i sta-

roście buskiemu, panu Andrzejowi, staroście gnieź-

nieńskiemu i wałeckiemu, panu Stanisławowi, staro-

ście kolskiemu, pilskiemu i moszyńskiemu etc., pa-

nom swym zawżdy miłościwym i łaskawym.

Acz nietajna jest nie tylko w Polszcze, ale i u inszych postronnych narodów starożytna

zacność domów i narodów W.W., nietajne też są u wszech ludzi zacne, sławne, a po-

czciwe sprawy i obyczaje W.W., które jeszcze od młodości W.W. nie tylko iż sławnie

objaśnione były, ale by je byli sobie mogli brać na kstałt a na ćwiczenie nie tylko ludzie

młodzi, ale pewnie i dobrym baczeniem ozdobieni. A tego mi, zda mi się, za pochlebstwo

żaden słusznie przyczyść nie będzie mógł, gdyż mię z tego dobrze wyświadszyć mogą ci,

co się temu lepiej, niżli ja, przypatrzyli, i głośno o tym mówią i powiadają - ale acz ona

sława przod-ków W.W. i także i terazejsza zacnych stanów W.W. sławnie trwa i długo

trwać musi, lecz jako mądrzy powiadają, iż się czasy zawżdy mienić muszą, a my też

pewnie z nimi także się mienić musimy, a co nie bywa dla ludzkiej dłuższej pamięci pi-

smem podparto, wszytko z odmiennością czasów snadnie z pamięci ludzkiej może być

odniesiono - a iż ty książki, które właśnie może zwać źwierciadłem człowieka poczciwe-

go, gdyż we źwierciedle, gdzie brudno, a gdzie krzywo, może wszytko upatrzyć, a upa-

trzywszy, poprawić, teraz nowo są na świat wydane: nie zdało mi się, aby miały być

słuszniej komu przypisane a przywłaszczone nad zacny stan W.W., które Pan Bóg i za-

cnością, i dostojeństwy, i poczciwymi sprawami i sławnymi żywoty ozdobić raczył, iż

czego kto sobie nie doczcie w książkach, niech się ostatka dopatrzy na uczciwych spra-

wach a zwyczajoch W.W., a k temu niech będzie długa pamięć, po społu i z książkami

W.W., na świecie odmiennym. Acz tak rozumiem: jako każda rzecz na świecie, także i ty

książki sędziego i podsędka o sobie mieć muszą, a nie każdemu się podobać będą, ale

gdyż nie z żadnego ugonku ani pożytku, ani z żadnej niepotrzebnej sławy są na świat

wydane, tylko z szczyrej życzliwości braciej swej a narodowi polskiemu, niechże, wierę,

dobry brat rozumie a szacuje, jako raczy; boć też to zaprawdę drudzy nie z żadnej za-

zdrości czynią, jedno, iż by to rad w sobie ukazał, iż by to lepiej umiał, kiedy by chciał.

A wszakoż jeśliby mu się co nie zdało, awo ja pożyczę piórka, a papir też snadnie: nie-

chże sobie poprawi albo z nowu napisze, jako mu się nalepiej będzie zdało. A jakom wi-

dział na jednym zacnym domie ty wirszyki napisane:

Sobiem k woli budował: szacuj, jako raczysz,

A na swym więc poprawisz, co nie k myśli baczysz -

także ja też tego każdemu snadnie dopuszczam. A też pczoła nie tak szkodliwie ukąsi, ja-

ko sirszeń. Pczołam tedy o tym ja bęczeć dopuszczam. Bo poczciwy człowiek, równie

jako sirszeń, na swym poczciwym przestawa, a nie bierze nigdy miodu z cudzego gniaz-

da i nie kąsa, aż go rozdraźnią. Tylko proszę moich Miłościwych Panów, aby to ode mnie

W.W., jako od życzliwego sławy i długiej pamięci W.W. wdzięcznie przyjęto było. Quia

aurum et argentum non sunt mihi, quod habeo, hoc vobis do, a przy tym i sam siebie tak,

jakom z dawna zwykł, jako on Eschines, który gdy Sokratesowi dyscypułowie upominki

dawali, powiedział iż: „Nie mam ci co inszego dać, aleć dawam sam siebie.” Jako to So-

krates wdzięcznie od niego przyjął a prawie go sobie jako za syna wziął, to tam o tym hi-

storyja świadszy. Przy tym daj, Panie Boże, W.W, długie a szczęśliwe przy dobrym

zdrowiu panowanie.

Data z Kosowa, dzień świętego Jana Krzciciela,

roku 1567.

Życzliwy iście na wszem

służebnik W.W.

Proemium, to jest krótki wywód,

co ty księgi w sobie zamykają

Starzy oni filozofowie zacni pogańscy, nie wiedząc nic ani o Bogu, ani o wolej bożej, ani

o zakonie Jego, tylko się tak przyrodzonymi cnotami sprawując, kto czytał ich sprawy,

może się iście podziwować, pomyśliwszy sobie, co to byli za ludzie, a jako cnotliwych,

pobożnych a poczciwych obyczajów i używali, i w nich się zachowywali. Ale iż świat

jako jest odmienny i z dziwnymi sprawami swymi, to już jawnie a prawie na oko widzi-

my, że za odmiennością czasów jego i dziwniejszy ludzie nastawają, i dziwnie się mie-

szają z obyczajmi swymi. A ma li się prawda rzec, za łaską bożą, acz i prawa Pańskie, i

prawa wedle biegu świata tego słusznie postanowione a znacznie objaśnione mamy,

przedsię co dalej, to w gorsze a w zawikłańsze się sprawy i wdawamy, i bezpiecznie ich

używamy, a trudno się już ty koła leda jako zahamować mają; a to nam wszytko rozumki

nasze nowo wymyślne, omylne postawki, pycha a słówka przekęsowane czynią. Czego

nie tak przodkowie naszy używali, co się i z starego pisma ich ukazuje, iż po prostu mó-

wili, ale statecznie przy tym, co ich poczciwemu stanowi należało, i stali, i mocno tego

używali. A iż wszyscy narodowie języki swymi sprawy, cnoty i poczciwe obyczaje dla

pohamowania swowolnego przyrodzenia ludzkiego i pisali, i na piśmiech potomkom

swym zostawiali, jednochmy my, Polacy, w swym języku prawie zadrzemali, a mało pi-

sma mamy, które by nas wżdy też czasem pohamować mogło, jako bychmy wżdy w roz-

tropnej słuszności spraw, zwyczajów i postępków swych poczciwie używać mogli. Bo

jako inszy narodowie o nas, o Polakoch, piszą, iż trudno ma być który naród tak z przy-

rodzenia do każdego obaczenia tak przykłonny, jako jest naród nasz polski, na którąkol-

wiek stronę staranie a ćwiczenie swe będzie obrócić chciał. A gdyż o to nic nie dbają ci,

które Pan Bóg i naukami ozdobić i ubłogosławić raczył, aby pisaniem swym albo roz-

ważnym upominaniem swym ludzi przestrzegali z ich powinności, tedy wżdy niech ka-

mienie woła. Tedy mi się z tej przyczyny zdało, acz prostakowi a nieuczonemu, przypa-

trując się sprawom a obyczajom ludzkim, nasłuchawając się też częstokroć, co poczciwi

między sobą ganią, a przy czym też słusznie przestawają, a co słusznie pochwalono i po-

Rej - zywot czlowieka poczciwego.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: