Andersen Hans Chrystian - Niegodna kobieta.pdf

(69 KB) Pobierz
4197786 UNPDF
Hans Christian Andersen
Niegodna kobieta
Burmistrz stał przy otwartym oknie; miał na sobie
koszulę z koronkowymi mankietami, szpilkę wpiętą do
żabotu, był niezwykle starannie ogolony, sam się zawsze
golił, zaciął się wprawdzie trochę, ale przykleił w tym miejscu
skrawek gazety.
- Słuchaj no, mały! - zawołał.
A ten mały to był syn praczki; właśnie tamtędy
przechodził i z szacunkiem zdjął czapkę; daszek czapki był
złamany tak specjalnie, że można ją było schować do
kieszeni. W ubogim, ale czystym i niezwykle porządnie
wylatanym ubraniu, w ciężkich, drewnianych buciskach stał
przed burmistrzem, pełen szacunku, jak przed samym
królem.
- Jesteś dobrym chłopcem - powiedział burmistrz - jesteś
grzecznym chłopcem. Twoja matka pierze bieliznę w
strumieniu, a ty zanosisz jej to, co masz tam w kieszeni.
Trudna sprawa z twoją matką. Ile tam tego masz?
- Pół miarki - odpowiedział chłopiec przerażonym i
cichym głosem.
- A dzisiaj rano zaniosłeś jej również tyle? - pytał dalej.
- Nie, to wczoraj - odpowiedział chłopiec.
- Dwie pół miarki tworzą całą miarkę. To niegodna
kobieta! Niełatwe są stosunki z ludźmi tego pokroju. Powiedz
twojej matce, niech się wstydzi! Ty przynajmniej nie bądź
pijakiem, ale na pewno też nim zostaniesz. Biedne dziecko!
No, idź już sobie.
I chłopiec poszedł. Czapkę trzymał w ręku, wiatr
powiewał jego jasnymi włosami, które długimi pasmami
podnosiły się do góry. Skręcił na rogu w małą uliczkę
prowadzącą do strumyka, gdzie jego matka stała na desce
nad wodą i z wysiłkiem tłukła bieliznę kijanką. Woda rwała
mocno, gdyż otworzono śluzę młyna, prąd porwał
prześcieradło i o mało co nie uniósł kładki, na której stała
praczka; musiała opierać się mocno, żeby nie spaść.
- O mało co nie zabrała mnie woda - powiedziała. -
Dobrze, że jesteś, muszę podtrzymać swe siły. Tak tu zimno
w wodzie, stoję tu już sześć godzin. Masz co dla mnie? -
Chłopiec wyjął butelkę; matka przyłożyła ją do ust i
pociągnęła jeden łyk.
- O, jakie to dobre! Jak grzeje. To jest to samo co ciepła
strawa, a kosztuje taniej. Pij, mój chłopcze! Jesteś taki
blady, marzniesz w lekkim ubraniu. Przecież już jesień. Brr,
jaka zimna woda! Byle nie zachorować! Ale nie zachoruję!
Daj mi jeszcze łyk i ty także wypij, ale tylko kropelkę, nie
powinieneś się przyzwyczajać, moje biedne, wynędzniałe
dziecko.
Skierowała się za groblę, gdzie stał chłopiec, i stanęła na
suchej ziemi;woda spływała ze słomianej maty, którą była
przewiązana w pasie, woda spływała z jej spódnicy!
- Haruję i męczę się, aż mi krew prawie wytryska spod
paznokci.
Ale to wszystko jedno, obym tylko mogła cię uczciwie
wykierować na ludzi, moje drogie dziecko!
W tej samej chwili ukazała się trochę starsza kobieta,
ubogo ubrana, kulała na jedną nogę, a nad jednym jej okiem
zwieszał się wielki, przyprawiony pukiel włosów, który miał
zasłonić bielmo, ale tylko zwracał na nie uwagę.
Była to przyjaciółka praczki, "kulawa Maren z
kosmykiem", jak ją nazywały sąsiadki.
- Biedna, jak harujesz i męczysz się stojąc w zimnej
wodzie! Naprawdę trzeba ci rozgrzewki, a złe języki obgadują
cię przez parę kropelek! - i powtórzyła praczce wszystko, co
mówił burmistrz do chłopca. Maren słyszała jego słowa i
gniewało ją, że nagadał tak dziecku o własnej matce, i to z
powodu tych paru kropel, podczas gdy sam wydawał wielki
obiad z winem, które pito butelkami.
- Wyborne wina, mocne wina! I trochę więcej, niż trzeba,
by ugasić pragnienie. Ale tego nie nazywa się pijaństwem.
To są godni ludzie, a ty jesteś niegodna.
- Tak do ciebie mówił, dziecko? - spytała matka i jej
wargi zadrżały lekko. - Masz niegodną matkę. Może ma
rację. Ale dziecku nie powinien był tego mówić. Tak, w tym
domu już niejedno mnie spotkało.
- Służyłaś przecież u nich, kiedy rodzice burmistrza
jeszcze żyli i mieszkali w tym domu; to już wiele lat temu.
Od tego czasu zjedzono już wiele garnców soli, można po
nich mieć pragnienie. - Maren zaśmiała się. - Dziś burmistrz
wydaje wielki obiad, miano go wprawdzie odwołać, ale już
było za późno, jedzenie już przygotowane. Słyszałam to od
stajennego chłopca. Przed godziną przyszedł list, że młodszy
brat burmistrza umarł w Kopenhadze.
- Umarł! - zawołała praczka i zbladła jak trup.
- Cóż to? Bierzesz to tak bardzo do serca? - zapytała
kobieta. - Aha, znałaś go przecież z czasów, gdy u nich
służyłaś.
- Umarł! Był to najlepszy, najszlachetniejszy człowiek.
Bóg nie ma wielu takich jak on u siebie. - I łzy spłynęły po
jej policzkach. - Mój Boże, wszystko mi się kręci przed
oczyma, to dlatego, że wypiłam całą butelkę. To mi szkodzi.
Tak mi niedobrze! - i chwyciła się mocno za deskę.
- Mój Boże, źle z tobą, kobieto! - powiedziała Maren. -
Opanuj się, to przejdzie; nie! jesteś, zdaje się, naprawdę
chora. Najlepiej będzie, jeśli cię odprowadzę do domu.
- A bielizna?
- Zajmę się tym. Chodź, daj mi ramię; chłopiec może tu
zostać i uważać, aż ja wrócę i dokończę prania; już niewiele
zostało.
Praczka ledwie trzymała się na nogach.
- Za długo stałam w zimnej wodzie; od rana nic nie
jadłam i nic nie piłam. Mam gorączkę! Ach, Boże pomóż mi
wrócić do domu. Moje biedne dziecko! - I płakała.
Chłopiec też płakał siedząc sam nad brzegiem wody nad
mokrą bielizną. Obie kobiety szły bardzo powoli, praczka
zachwiała się na rogu, szły ulicą obok domu burmistrza i
właśnie w tym miejscu praczka upadła na bruk. Nadbiegli
ludzie.
Kulawa Maren wbiegła do domu burmistrza wezwać
pomocy. Burmistrz i jego goście wyjrzeli przez okna.
- To praczka - powiedział - wypiła trochę za dużo; to
niegodna kobieta! Żal mi tego ładnego chłopca, jej syna.
Bardzo go naprawdę lubię, ale matkę ma niegodną!
Kobietę ocucono i zaprowadzono do jej ubogiego
mieszkanka, gdzie się położyła do łóżka. Dobra Maren
zagotowała dzbanek gorącego piwa z masłem i z cukrem,
uważała to za najlepsze lekarstwo: potem poszła nad wodę,
wypłukała bieliznę, ale pomimo dobrych chęci robiła to
bardzo źle. Wreszcie wyciągnęła na brzeg tylko zamoczoną
bieliznę i włożyła do kosza.
Pod wieczór Maren czuwała w ubogiej izdebce przy chorej
praczce. Przyniosła jej kilka smażonych kartofli i ładny,
tłusty kawałek szynki, dostała to dla niej od kucharki
burmistrza. Maren i chłopiec posilili się, a chora zadowoliła
się zapachem; mówiła, że to także syci.
Chłopiec położył się do łóżka, do tego samego, w którym
leżała matka, tylko że miał tam miejsce w poprzek, w jej
nogach, i przykrył się starym dywanikiem uszytym z
czerwonych i niebieskich skrawków.
Praczce zrobiło się trochę lepiej, wzmocniło ją gorące
piwo i dobrze jej zrobił zapach delikatnego jedzenia.
- Dziękuję ci, dobra duszo - powiedziała do Maren - kiedy
chłopiec uśnie, wszystko ci opowiem. Wydaje mi się, że już
nawet śpi. Jakże ładnie i mile wygląda z zamkniętymi
oczami! Nie wie, wcale, ile przecierpiała jego matka, daj
Boże, aby nigdy nic podobnego nie doświadczył! Służyłam u
radców nadwornych, rodziców burmistrza; zdarzyło się, że
najmłodszy z synów, student, wrócił do domu; byłam wtedy
młoda, płocha, szalona, ale uczciwa, mogę to wyznać przed
obliczem Boga - powiedziała praczka. - Student był taki
wesoły, pogodny i dobry, każda kropla jego krwi była dobra i
sprawiedliwa, nie było na świecie lepszego człowieka. Był
paniczem, a ja tylko służącą, ale pokochaliśmy się czystą
miłością. Pocałunek nie jest przecież grzechem, kiedy się
czuje prawdziwą miłość; powiedział o tym swojej matce;
była dla niego Bogiem na ziemi; taka mądra, pełna miłości i
dobroci. Wyjechał i włożył mi na palec swój złoty pierścionek.
A kiedy odjechał, zawołała mnie moja pani do siebie: była
poważna, ale bardzo łagodna, mówiła do mnie jak sam Pan
Bóg; wytłumaczyła mi jasno, jaka nas dzieli przepaść pod
względem pochodzenia i wykształcenia. "Teraz on widzi
twoją urodę - mówiła - ale wygląd zewnętrzny szybko
przemija. Nie jesteś tak wykształcona jak on, nie jesteście
sobie równi duchowymi zaletami i tu właśnie tkwi
nieszczęście. Poważam biednych - powiedziała - biedny może
otrzymać w niebie wyższe miejsce niż niejeden bogacz, ale
tutaj na ziemi nie trzeba przestawiać wozu na niewłaściwy
tor, gdy się jedzie w drogę, gdyż wóz się przewróci i oboje
wypadniecie. Wiem, że prosił o twoją rękę dzielny człowiek,
rzemieślnik, Eryk rękawicznik, jest on wdowcem, nie ma
dzieci i dobrze mu się powodzi; zastanów się nad tym." -
Każde słowo, które powiedziała, przeszywało mi serce jak
nożem, ale ta kobieta miała rację i to właśnie mnie dobijało.
Pocałowałam ją w rękę i płakałam gorzkimi łzami, a kiedy
wróciłam do swojej komórki i rzuciłam się na łóżko, było mi
jeszcze gorzej. Ciężka to była noc, która nadeszła potem.
Bóg wie, ile wycierpiałam i namęczyłam się. W niedzielę
przystąpiłam do Pańskiego stołu, aby Pan mnie oświecił. Było
to jak gdyby przeznaczenie; wychodząc z kościoła spotkałam
Eryka rękawicznika. W duszy mojej, nie było już wątpliwości;
odpowiadaliśmy sobie sferą i stanowiskiem w świecie, był to
poza tym zamożny człowiek. Podeszłam do niego, wzięłam
go za rękę i spytałam: "Czy myślisz jeszcze wciąż o mnie?" -
"Zawsze i wiecznie", odpowiedział. - "Czy chcesz wziąć
dziewczynę, która cię poważa i szanuje, ale cię nie kocha, a
przecież to może przyjść z czasem." - "Tak, to może przyjść
z czasem", powiedział i podaliśmy sobie ręce.
Wróciłam do domu, do mojej pani; złoty pierścionek,
który dostałam od jej syna, nosiłam na piersi, gdyż w dzień
nie mogłam go nosić na palcu, ale wieczorem, kiedy kładłam
się spać, wkładałam go zawsze. Pocałowałam pierścionek
tak, że aż mi pokrwawił wargi, a potem oddałam go mojej
pani i powiedziałam, że na przyszłą niedzielę odbędą się
moje zapowiedzi z rękawicznikiem. Wtenczas pani wzięła
mnie w ramiona i uściskała; i nie mówiła, że jestem
niegodna, może byłam wtedy lepsza, chociaż nie
wypróbowałam tylu przeciwności życiowych. W święto
Oczyszczenia odbył się nasz ślub. Pierwszego roku wszystko
szło dobrze, trzymaliśmy jednego czeladnika i jednego
ucznia i ty u nas służyłaś, Maren.
- Ach, byłaś dobrą gospodynią - powiedziała Maren. -
Nigdy nie zapomnę, jacy byliście dla mnie dobrzy, ty i twój
mąż.
- Tak, dobre to były lata, kiedy u nas byłaś. Dzieci nie
mieliśmy jeszcze wtedy. Studenta nie zobaczyłam już nigdy.
Raz go wprawdzie widziałam, ale on mnie nie widział.
Przyjechał na pogrzeb swojej matki. Widziałam, jak stał nad
grobem, był taki biedny i taki smutny, ale to dlatego że
stracił matkę. Kiedy później umarł jego ojciec, był w obcych
krajach i nie przyjechał na pogrzeb. Nigdy od tej pory tu nie
był! Nie ożenił się, podobno został prokuratorem; o mnie
zapomniał, a gdyby nawet mnie zobaczył, nie poznałby,
wyglądam tak okropnie. Szczęście, że mnie nie widział.
Potem opowiedziała o ciężkich dniach próby, o
nieszczęściach, które zaraz potem na nią spadły. Mieli
pięćset talarów, a na ulicy znajdował się dom za dwieście
talarów, opłacało się zburzyć ten dom, wybudować nowy,
wobec czego dom kupiono. Murarze i cieśle obliczyli, że to
ma kosztować tysiąc dwieście talarów. Eryk rękawicznik miał
kredyt, pożyczył pieniądze w Kopenhadze, ale marynarz,
który wiózł te pieniądze, rozbił się wraz z okrętem i pieniądze
poszły na dno.
- W tym czasie urodziłam mego kochanego chłopca, który
tu śpi. Ojciec dziecka obłożnie zachorował i przez trzy
kwartały musiałam go ubierać i rozbierać. Było z nami
bardzo źle, pożyczaliśmy i pożyczaliśmy, cały nasz majątek
przepadł. Mąż umarł. Pracowałam i harowałam. Cierpiałam
dla mego dziecka, szorowałam schody, prałam bieliznę
zwyczajną i wykwintną, nie sądzone mi było dożyć lepszych
czasów. Pan Bóg tego nie chce, ale zbawi mnie i zaopiekuje
się moim synem.
I potem zasnęła.
Nad ranem wzmocniona snem, pomyślała, że jest dość
silna, by wrócić do pracy. Zaledwie weszła do zimnej wody
poczuła dreszcze i zemdlała; kurczowo wyciągnęła przed
siebie rękę, zrobiła jeden krok i upadła. Głowa leżała na
suchej ziemi, ale nogi były w wodzie, jej drewniane sandały,
w których stała na kładce, wypchane słomą, porwał prąd.
Tak zastała ją Maren, kiedy przyszła do niej z kawą.
Tymczasem burmistrz posłał po nią do domu, by
natychmiast do niego przyszła, gdyż ma jej coś powiedzieć.
Ale było za późno. Wezwano felczera, aby jej upuścił krwi.
Ale praczka była martwa.
- Zapiła się na śmierć - powiedział burmistrz.
W liście donoszącym o śmierci brata podana była treść
testamentu, jaki zostawił; było tam napisane, że wdowa po
rękawiczniku, która służyła niegdyś u jego rodziców, ma po
jego śmierci otrzymać sześćset talarów. Pieniądze te według
najlepszego uznania mają zostać wypłacone w większych i
mniejszych sumach jej i jej dziecku.
- Było tam coś między nią a moim bratem - powiedział
burmistrz - to szczęście, że zeszła mu z drogi; chłopiec
dostanie teraz całą sumę, a ja umieszczę go u porządnych
ludzi, będzie z niego dobry rzemieślnik.
Bóg pobłogosławił tym słowom.
Burmistrz wezwał do siebie chłopca, obiecał mu, że się
nim zajmie, i powiedział:
- Jak to dobrze, że twoja matka umarła, gdyż była to
niegodna kobieta!
Zaniesiono ją na cmentarz, na cmentarz dla ubogich.
Maren zasadziła mały różany krzew na grobie, chłopiec stał
obok.
- Moja droga mama! - powiedział i łzy spływały mu po
policzkach. - Czy to prawda, że była niegodna?
- Była to bardzo godna kobieta - powiedziała stara Maren
i spojrzała w niebo. - Wiem to od wielu lat i od wczorajszego
wieczora. Mówię ci, była bardzo godna. I Bóg w królestwie
niebieskim mówi to samo. A tu na ziemi niechże sobie
mówią, że była niegodna!

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin