Kr 01 Dwa podstawowe modele (2004).pdf

Kreacjonizm

Od redakcji:

Nasi wieloletni Czytelnicy pamiētajĎ publikowany przez kilka lat na āamach miesiēcznika Duch Czasîw, cykl artykuāîw

Mieczysāawa PAJEWSKIEGO, pn. Z problematyki biblijnego i naukowego kreacjonizmu. Potem materiaā ten

zostaā wydany w formie ksiĎıki (STWORZENIE CZY EWOLUCJA?, Wydawnictwo Duch Czasîw 1992), ktîra zostaāa

przyjēta z duıym zainteresowaniem i wysoko oceniona. Obecnie, korzystajĎc z ıyczliwoĥci i otwartoĥci Autora, rozpo-

czynamy publikacjē serii krîtkich tekstîw kreacjonistycznych, pod wspîlnym tytuāem Kreacjonizm.

Mieczysāaw Pajewski

Dwa podstawowe modele

IstniejĎ dwa, zasadniczo odmienne, skrajnie prze-

ciwne wyjaĥnienia pochodzenia Wszechĥwiata i ıy-

cia we Wszechĥwiecie. Kaıde z tych wyjaĥnieě

jest ĥwiatopoglĎdem czy filozofiĎ, filozofiĎ pocho-

dzenia i przeznaczenia, ıycia i sensu ıycia. Jed-

nym z tych ĥwiatopoglĎdîw jest naturalizm prze-

konanie, ıe Wszechĥwiat jest wewnētrznie zwar-

ty, ıe wszystkie ciĎgi przyczynowo-skutkowe nie

wykraczajĎ poza Wszechĥwiat. Najbardziej znanĎ

odmianĎ naturalizmu jest ewolucjonizm. Gāosi on,

ıe zarîwno sam Wszechĥwiat, jak i wszystko, co

w nim znajdujemy, bez wzglēdu na jego zāoıo-

noĥą, jest wynikiem dziaāania jedynie naturalnych

procesîw przyrodniczych. Prawa przyrody, czas

i przypadek to wszystko, czego ewolucjoniĥci po-

trzebujĎ, by wyjaĥnią istnienie i funkcjonowanie

kaıdego istniejĎcego ukāadu. SĎdzi siē czasami, ıe

ewolucjonizm odnosi siē tylko do ukāadîw oıy-

wionych. Ale to nieporozumienie. Wybitni ewolu-

cjoniĥci nie ukrywajĎ, ıe pojēcie to odnoszĎ do

caāego Wszechĥwiata i wszystkiego, co siē w nim

znajduje.

Obraz ĥwiata dzisiejszego czāowie-

ka zdominowany jest przez wiedzē, ıe

Wszechĥwiat, gwiazdy, Ziemia i wszyst-

kie byty oıywione ewoluowaāy w trak-

cie dāugiej historii, ktîra nie zostaāa za-

programowana czy z gîry wyznaczo-

na, historii ciĎgāej, stopniowej zmiany

ksztaātowanej przez bardziej lub mniej

kierunkowe procesy przyrodnicze

zgodne z prawami fizyki. Ewolucja

kosmiczna i ewolucja biologiczna majĎ

wiele wspîlnego. 2

a zgadzali siē z nim inni wielcy ewolucjoniĥci:

Ewolucja obejmuje wszystkie stadia

rozwoju Wszechĥwiata: rozwîj ko-

smiczny, biologiczny i ludzki czyli kul-

turowy. Wysiāki ograniczenia pojēcia

ewolucji do biologii sĎ nieuzasadnio-

ne. İycie jest wytworem ewolucji przy-

rody nieorganicznej, a czāowiek jest

wytworem ewolucji ıycia.

W ciĎgu stu lat od czasu powstania

darwinizmu pojēcie ewolucji stosowa-

no nie tylko do ĥwiata oıywionego, lecz

rîwnieı do nieoıywionego. Mîwimy

wiēc o ewolucji caāego Wszechĥwiata,

Ukāadu Sāonecznego i Ziemi (...).

Wedāug ewolucjonizmu wszystkie organizmy po-

wstaāy z jakiegoĥ jednokomîrkowego organizmu,

ktîry w zamierzchāej przeszāoĥci pojawiā siē w ĥwie-

cie nieoıywionym. PoglĎd ten G.A. Kerkut, brytyj-

ski ewolucjonista i fizjolog, nazwaā ogîlnĎ teoriĎ

ewolucji:

Takiego zdania jest najwiēkszy ıyjĎcy dziĥ ewo-

lucjonista, Ernst Mayr:

(...) teoria, ıe wszystkie formy ıy-

cia w ĥwiecie pochodzĎ od jednego

Kreacjonizm

įrîdāa, ktîry sam wywodzi siē z ja-

kiejĥ nieorganicznej formy.

nego, ale jako podstawowe istniejĎ tylko te dwa

modele. Najczēĥciej mîwi siē o ewolucjonizmie

i kreacjonizmie, ale teı przeciwstawia siē projekt

przypadkowi, teizm naturalizmowi i materiali-

zmowi, itd. Ostatecznie sĎ to tylko rîıne sposoby

wyraıania przekonania, ıe istniejĎ tylko dwa pod-

stawowe, alternatywne sposoby widzenia ĥwiata.

Drugim, alternatywnym i opozycyjnym wobec

pierwszego ĥwiatopoglĎdem, jest nadnaturalizm.

Nadnaturalizm kwestionuje przekonanie, ıe

Wszechĥwiat w jego materialnej znanej postaci jest

wszystkim, co istnieje. Najbardziej znanĎ postaciĎ

nadnaturalizmu jest kreacjonizm poglĎd, ıe sam

Wszechĥwiat, jak i pewne ukāady i struktury we-

wnĎtrz niego (ale nie wszystkie ani nawet nie wiēk-

szoĥą!) sĎ rezultatem projektu, celowego i rozmyĥl-

nego dziaāania nadnaturalnego (czyli nadprzyrodzo-

nego) Stwîrcy, ktîry od czasu do czasu ingeruje

bezpoĥrednio w bieg zdarzeě Wszechĥwiata. Wy-

mienia siē co najmniej trzy, a najczēĥciej znacznie

wiēcej kluczowych z punktu widzenia kreacjoni-

stîw momentîw w historii Wszechĥwiata: stwo-

rzenie ĥwiata, stworzenie ıycia i stworzenie czāo-

wieka. Dla kreacjonistîw wiēc Wszechĥwiat nie

jest wewnētrznie zwarty, nie wszystko, co w nim

istnieje, da siē wyjaĥnią przez odwoāanie siē do

ciĎgîw przyczyn i skutkîw mieszczĎcych siē w sa-

mym Wszechĥwiecie.

Aktywni

na tym polu byli inni, nieıyjĎcy juı ksiēıa profe-

sorowie Kazimierz Kāîsak, Szczepan Ĥlaga i Ka-

zimierz Kloskowski. Ale podobnie jak jest z trze-

ciĎ drogĎ w polityce takie stanowisko zamiast

spodziewanego āĎczenia zalet obu stanowisk, āĎ-

czy ich wady i stwarza nowe, ktîrych nie byāo.

c.d.n.

Mieczysāaw Pajewski miepaj@wp.pl

Ewolucjonizm i kreacjonizm sĎ dwoma jedyny-

mi moıliwymi ujēciami pochodzenia ĥwiata, ıycia

i czāowieka. StwierdzajĎ to zarîwno ewolucjoni-

ĥci,

T. Dobzhansky, F. Ayala, G. Stebbins and J. Valentine,

Evolution, W.H. Freeman, San Francisco 1977, s. 9.

Ernst Mayr, Evolution, Scientific American, Septem-

ber 1978, vol. 239, s. 47.

Jeden z tych dwu filozo-

ficznych modeli musi byą prawdziwy. Znaczy to,

ıe albo wszystko moına wyjaĥnią przy pomocy

samych tylko procesîw przyrodniczych, albo cze-

goĥ tak nie moına wyjaĥnią. Jeĥli wszystko moına

wyjaĥnią, prawdziwy jest ewolucjonizm. Jeĥli cze-

goĥ nie moına wyjaĥnią i da siē uzasadnią przeko-

nanie, ıe nigdy nie bēdzie moına tego wyjaĥnią

w ten sposîb, to mîwiĎ kreacjoniĥci moına

odwoāaą siē do czynnika nadnaturalnego. Bo prze-

cieı jakieĥ wyjaĥnienie musi istnieą.

MogĎ istnieą i istniejĎ rozmaite odmiany mode-

lu ewolucjonistycznego i modelu kreacjonistycz-

jak i kreacjoniĥci.

Theodosius Dobzhansky, Changing Man, Science, Ja-

nuary 1967, vol. 155, no. 3761, s. 409 [409-415].

George A. Kerkut, The Implications of Evolution,

Pergamon, London 1960, s. 157.

5 Na przykāad George Wald, The Origin of Life, w:

Mary Elizabeth Bowen and Joseph A. Mazzeo (eds.), Wri-

ting About Science, Oxford University Press, New York

1979, s. 289.

Np. R.L. Wysong, The Creation-Evolution Contro-

versy, Inquiry Press, East Lansing, MI 1997 (1976), s. 5.

Por. Jîzef İyciěski, Bîg i ewolucja. Podstawowe

pytania ewolucjonizmu chrzeĥcijaěskiego, Towarzy-

stwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,

Lublin 2002.

Ewolucjonizm najczēĥciej (ale nie wyāĎcznie!)

wiĎıe siē z naukowym obrazem ĥwiata, kreacjo-

nizm (rîwnieı nie wyāĎcznie!) z religijnym. Ze

wzglēdu na olbrzymi we wspîāczesnym ĥwiecie

autorytet nauki niektîrzy myĥliciele religijni starajĎ

siē znaleįą swoistĎ trzeciĎ drogĎ poāĎczyą ewo-

lucjonizm z kreacjonizmem. Najbardziej znanym

w Polsce jest arcybiskup Jîzef İyciěski.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: