Konie wykład 8: 19.01.2007r.
Egzamin 12 piątek, test wielokrotnego wyboru.
- Ocena wartości użytkowej klaczy – metody stacyjne i polowe.
- Próba polowa – właściciel sam przygotowuje klacz i przeprowadza trening, w tym samym dniu co ocena stacyjna.
- Ocenia się:
· Skoki luzem (w korytarzu)
· Ruch
· Jezdność
Ogiery – tylko Szwecja w ocenie ogierów robi próby polowe. Ogier dostaje licencję na określony okres czasu, musi się wykazać wynikami aby licencja została przedłużona. Musi się też wykazać jakością potomstwa.
Mistrzostwa Polski młodych koni:
Zalety championatów:
- Koń startuje w ujeżdżeniu w skokach, WKKW i zaprzęgach.
- Może startować bardzo duża liczba koni (konkursy eliminacyjne – ta forma oceny powszechna we Francji – kilka tys. koni/rocznie, można sprawdzić dużo koni.
- Do tych konkursów wprowadza się specjalne rygory.
- Mają podwójne znaczenie:
· Służą do oceny wartości użytkowej koni.
· Wynik uzyskany w championacie służy do wartości użytkowej konia w modelu osobniczym i w modelu ojcowskim – potomstwo.
- Można obliczać przewidywaną wartość hodowlaną.
- Dość niskie koszty przeprowadzania tych prób (sprawdzian predyspozycji konia).
- Wyniki uzyskane w championatach są najlepszą reklamą dla hodowcy konia, promują konia. Koń wygrywający championaty – kilka razy wzrasta jego wartość.
- Promocja produktów końskich, sprzętu jeździeckiego, cała oprawa marketingowa.
Wady championatów:
- Zróżnicowane warunki środowiskowe – kompensowane tym, że koń ma prawo kolka razy startować.
- Prawo startu mają ogiery, wałachy i klacze (dużo ogierów, które mają zaliczony test 100 dniowy).
- Dla 4 latków organizowane konkursy na styl skoku konia (3 osobowe komisje, 1 sędzia zagraniczny. Oceny 1-10 pkt., komisja uzgadnia werdykt).
- Folia – sposób liczenia błędów.
- Znacznie mniej punktów karnych jest za błędy.
- Tempo 350/min.
- 1 konkurs rozgrzewkowy nieobowiązkowy, półfinał i finał.
- Wysokości przeszkód dla koni 5,6,7-letnich – dla nich konkursy dokładności. Rozgrzewka na zasadach konkursu zwykłego (koń 5-letni trudność, bo nie jest przyzwyczajony do bardzo krótkich najazdów, najazdy ukosem na przeszkodę).
Ocena na podstawie dzielności sportowej:
- Trudna do wykorzystania w szacowaniu wartości hodowlanej.
- Dotyczy tylko ok. 30% startujących koni.
- Zróżnicowanie konkursów – różna klasa trudności.
- Duża liczba stałych czynników środowiskowych np. Sprzężenie pary koń – jeździec.
- Robimy analizę wariancji – gdy normalność, symetria rozkładu, konieczność unormalnienia rozkładu à cecha jest logarytmowana.
Wady metody:
- Informacje o koniu dostajemy w późnym wieku (konie startują w wieku 7-8 lat i w wieku kilkunastu lat dopiero informacja co koń wart – ta ocena tylko dla skoków i ujeżdżenia.
Ocena wartości wyścigowej:
Ważne:
- Liczba wygranych gonitw.
- Z jakimi końmi wygrywa gonitwę.
- Styl wygranej.
Gonitwy handicapowe – startują konie o zróżnicowanej klasie wyścigowej, gorsze – mniejsze obciążenie na grzbiecie, lepsze – większe. Koń słabszy dostaje extra 20m – lepszego się karze, słabszego nagradza.
Handicap generalny – ocena klasy wyścigowej konia przez teoretyczne obciążenie, jakie by musiał unieść na grzbiecie. Dobra metoda oceny dzielności wyścigowej konia.
Cele i programy hodowlane:
- Użytkowość wierzchowa, zaprzęgowa.
- Prawidłowość budowy pod względem funkcjonalnym (eliminacja sztuk wadliwych).
- Uzdolnienia ujeżdżeniowe i skokowe (duży udział przodków pełnej krwi w rodowodzie, aby wytrzymać odcinki wytrzymałościowe).
- Zdrowie ocena:
· Dychawica świszcząca (ROER) – nadmiernie rozrośnięte podniebienie miękkie i charczący oddech u konia.
· Osteochondroza – zaburzenie kostnienia chrząstek nasadowych kości.
· Płodność – u klaczy, cecha nisko odziedziczalna 0,05.
Kontrola użytkowości:
Próby stacyjne – test 30-dniowy? Na podstawie którego wstępna kwalifikacja ogiera do hodowli (jak przekazuje cechy pokrojowe i użytkowe – też ocena na jego potomstwie).
(Test stacyjny do 70-dni?)
Test ogierów:
Ocena: temperament, charakter, skoki, ujeżdżenie.
Zalety:
- Duża odziedziczalność 0,4-0,5.
- Bardzo duża korelacja genetyczna między wynikami w teście a innymi wynikami w zawodach sportowych (0,4-0,5 bardzo wysoka).
Wada:
- Ocena robiona na materiale selekcjonowanym (ocena ok. 10% populacji ogierów).
Test klaczy:
Zaleta:
- Odziedziczalność trochę niższa, wysoka korelacja.
Zawody jeździeckie:
- Ujeżdżenie i skoki.
- Niższa h2 = 0,1.
- Asymetria rozkładów.
- Ocena prowadzona późno, mało dokładna.
Wiarygodność szacowania wartości hodowlanej:
- 20% - jeśli mamy tylko wiarygodność rodowodową.
- Użytkowość rodowodowa + własna – 38% wiarygodności oceny wartości hodowlanej.
- Ocena potomstwa – 47% wiarygodności.
- Powyżej 80% - musi być 100 sztuk ocenianego potomstwa (tylko u wybranych ogierów!).
Etapy selekcji u koni:
1) Ocena źrebiąt ssących, roczniaków i dwulatków.
Kryteria: prawidłowość budowy, ruch, wzrost, rozwój, zdrowie.
2) Wstępna kwalifikacja do hodowli na podstawie rodowodu i pokroju (w większości programów hodowlanych).
3) Selekcja na podstawie wartości oceny użytkowej własnej.
4) Selekcja na podstawie ocenionej wartości hodowlanej (indeks selekcyjny).
Ad.1. Ocena u młodych źrebiąt:
1) Wysokonożność.
2) Umięśnienie – mocne, nabite, wyraźnie zaznaczone.
3) Długość, skośność ustawienia łopatki.
4) Wyraźnie zaznaczone stawy pęcinowe, skokowe, w miarę proste kończyny.
5) Kłoda – najsłabsza ocena, bo najpóźniej się formuje.
6) Całość: ruchliwa, energiczna, żywa, błyszczący połysk sierści, chęć do życia.
Dobór hodowlany:
1. Chów w czystości rasy (konie huculskie, koniki polskie, CKA, PKA).
- Cenne zachowanie tych ras.
- Metoda kojarzeń, aby nie dopuścić do nadmiernego spokrewnienia.
- Możliwość chowu w pokrewieństwie.
- Chów na linię.
2. Krzyżowanie: najczęściej krzyżowanie uszlachetniające (wybieranie rasy – PKA, którą chcemy uszlachetnić dane pogłowie). Większy lub mniejszy dolew PKA.
Podstawowe kryteria:
a) Dzielność własna na torze wyścigowym (handicap generalny, długość użytkowania rozpłodowego lub system oceny tj. ogiery półkrwi).
b) Prawidłowość oceny.
c) Spokojny temperament.
Cel do osiągnięcia w hodowli półkrwi: dzielność, wytrzymałość (te cechy chcemy poprawić).
ü Krzyżowanie twórcze – przy wytwarzaniu nowych ras.
ü Krzyżowanie wypierające – stosowane w CKA i u koni zimnokrwistych.
ü Krzyżowanie towarowe – irlandzkie huntery
UŻYTKOWANIE ROZPŁODOWE:
- Aby nie dochodziło do przypadkowych pokryć.
- Kastracja ogierków.
- Konie cenne genetycznie kastrowane?, ogier wygrywa rekordową sumę na torze.
Dojrzałość hodowlana (dojrzałość do użytkowania rozpłodowego):
ü Rasy wcześnie dojrzewające.
ü Rasy późno dojrzewające.
- Selekcja opóźnia dojrzewanie.
- Rasy prymitywne – mają późniejszy okres dojrzewania.
- Dość wcześnie zaczyna się kryć rasy zimnokrwiste (zahamowanie wzrostu, kłopoty przy porodach, nieprzystosowanie do laktacji).
- Klacz będzie trudno zaźrebić.
- Wiek 1 ocielenia (im później kryjemy – gorszy rozwój gruczołu mlekowego i gorsza mleczność).
- Zastępowało się umiejętności treningowe podawaniem anabolików u klaczy.
- W wyścigu nie powinien startować koń, który nie ma rozwiniętych odpowiednio kości długich (stany zapalne nasad kości).
- Pod względem aktywności płciowej klacze należą do samic sezonowo poliestralnych. W okresie sezonu rozpłodowego (XI/XII – VI/VII) występuje w miarę regularna aktywacja jajników (zwierzę dnia długiego).
- Obecnie bardzo duże wydłużenie sezonu rozpłodowego (lepsze żywienie, warunki utrzymania).
Pod względem aktywności jajników klacze dzielimy na:
1. Poliestralne
2. Sezonowo poliestralne
- Po okresie spoczynku rozwój pęcherzyków jajnikowych.
- W miarę wydłużania dnia świetlnego ruje są wyraźnie zaznaczone, krótsze, łatwiej ustalić termin skutecznego pokrycia.
Ruja krótka:
- Występuje po wyźrebieniu. Między 7-13 dn9em po wyźrebieniu samica w rui.
- W wyniku intensywnej laktacji może nastąpić przesunięcie 1 terminu krycia – ruja krótka.
- Normalny cykl płciowy z rują 4-7 dni.
- Przy ustaleniu terminu skutecznego pokrycia trzeba wziąć pod uwagę:
1. owulacja na 2 doby przed końcem rui (tyle czasu estrogeny we krwi i wywołanie zewnętrznych objawów rui).
2. inseminacja 2 godziny po owulacji
- Plemniki przeżywają 1,5 doby.
- Do 100h – u ogierów z dobrym nasieniem.
- Do 1h po pokryciu w jajow...
magdusia8787