IV-Kaligula.rtf

Księga IV

Gajus Kaligula

1.  Germanik,  ojciec  G.   Cezara,  syn  Druzusa i  Antonii  Młodszej ', usynowiony przez stryja Tyberiusza, sprawował kwesturę na pięć lat przed terminem   prawnie   wyznaczonym,   a  po  niej   bezpośrednio  konsulat.2. Następnie wysłano go do wojska stacjonującego w Germanii. Na wieść o  śmierci   Augusta   wszystkie   [miejscowe]   legiony,   uparcie   odmawia­jące uznania cesarzem Tyberiusza, władzę najwyższą ofiarowały Germa-nikowi. On jednak, powodując się przywiązaniem synowskim czy stałością charakteru  (nie  wiadomo, co tu przeważyło), utrzymał je w karności i odniósłszy wkrótce zwycięstwo nad wrogiem, odbył triumf. Następnie powtórnie obrano go konsulem, lecz przed objęciem urzędu został wy­słany na  Wschód,  by  zaprowadzić  tam  spokój.   Gdy zwyciężył króla Armenii, a Kappadocję zamienił na prowincję rzymską, umarł w Antiochii po   długiej   chorobie3,   w   trzydziestym   czwartym   roku   życia.   Podej­rzewano, że został otruty. Nie tylko wystąpiły na całym ciele sine plamy, a 2 ust toczyła się piana, lecz ponadto po spaleniu zwłok znaleziono wśród kości serce nienaruszone. Podobno ma ono tę właściwość, że po za­truciu nie daje się spalić.

2. Jego śmierć przypisywano zbrodniczemu podstępowi Tyberiusza, przy czynnej pomocy Gn. Pizona, który w tym samym prawie czasie został mianowany namiestnikiem Syrii. Ten ostatni nie ukrywał bynajmniej, że musi wybrać tylko jedno z dwojga: albo narazić się ojcu, albo synowi. Chorego już Germanika zadręczał bez miary dotkliwymi sło­wy i okrutnym postępowaniem. Z tego powodu, gdy powrócił do Rzymu, omal nie został rozszarpany przez lud, a senat skazał go na śmierć.

3. Niewątpliwie posiadał Germanik wszelkie zalety duchowe oraz fizyczne w takim stopniu, w jakim tego nikomu nie udało się osiągnąć: piękność i niezwyką odwagę bojową, wybitne uzdolnienia w zakresie wymowy i nauki w obydwu językach: greckim i łacińskim, szczególną dobroć, niebywałą i owocną żarliwość w jednaniu sobie ludzkiego uzna-

1Antonia   Młodsza,    córka   Oktawii   Młodszej,   siostry   Oktawiana,   i   Marka Antoniusza triumwira.

W r. 12 n.e. jako dwudziestosiedmioletni człowiek (ur. w r. 15 przed n.e.). ! W r. 19 n.e.

174 GAJUS KALIGULA

nią i zdobywania miłości. Jedynym brakiem jego urody była szczupłość łydek, lecz z wolna i one stały się pełniejsze dzięki codziennej jeździe konnej po jedzeniu. Często zadawał wrogowi cios śmiertelny w spotkaniu wręcz. W sprawach sądowych występował nawet już po triumfie. Wśród innych dowodów swych prac umysłowych 4 pozostawił również komedie greckie. W życiu prywatnym i publicznym jednakowo uprzejmy, do miast wolnych i sprzymierzonych zajeżdżał bez liktorów. Gdziekolwiek do­wiedział się o grobowcu kogoś wybitnego, składał ofiary bogom Manom. Zamierzając pogrzebać w jednym kopcu stare i rozproszone szczątki5 poległych w czasie klęski Warusa, sam własnoręcznie zaczął pierwszy zbierać je i znosić. W stosunku do swych oszczerców, kimkolwiek byli i z jakiegokolwiek powodu: błahego czy wielkiego, naraził się na ich wrogość, tak łagodny i niepamiętliwy, że nawet wobec Pizona, chociaż ten unieważnił jego zarządzenia i prześladował jego klientów, nie wcześniej zdecydował się okazać gniew, aż się dowiedział, że Pizon godzi na niego trucizną i czarami. I jeszcze wówczas na tyle tylko się zdobył, że mu wypowiedział przyjaźń zwyczajem przodków i zlecił6 swemu najbli...