1334-1499 - POLSKA ZŁOTA WOLNOŚĆ ŻYDOWSKA.doc

1334-1499  -  POLSKA  "ZŁOTA  WOLNOŚĆ  ŻYDOWSKA"

W odrodzonym Królestwie Polskim, w 1334 r. król Kazimierz III Wielki (panował w latach 1333-1370) potwierdził "przywileje kaliskie" przyznane Żydom w 1264 r., a w 1367 r. potwierdził je na terenie Małopolski i Rusi, która w międzyczasie weszła do Polski. Kazimierz Wielki zatwierdził status wszystkich Żydów jako "sługi skarbu", co dawało im prawo swobodnego handlu i przemieszczania się z miejsca na miejsce. Ten tytuł dawał Żydom ochronę prawną ze strony państwa. Nie mogli, więc być pozywani przed inny sąd niż ten, który wyznaczył monarcha. Już w okresie rozbicia dzielnicowego (księstwo kaliskie) wyrobiła się praktyka, że w zastępstwie księcia sądził Żydów jego pierwszy dostojnik - wojewoda. W odrodzonym Królestwie podtrzymano tej zwyczaj i sądem właściwym dla Żydów stał się sąd wojewódzki, a z czasem specjalny sąd podwojewódzki. Król docenił należycie rolę Żydów w wywozie produktów rolnych z Polski i powiększaniu dochodów królewskich. Król poszerzył prawa Żydów, przyznając im przywileje generalne, które regulowały życie Żydów w całym państwie. Liczbę Żydów w Polsce ocenia się w owym czasie na około 10 tys.
    Kazimierz Wielki widział w osadnikach żydowskich przeciwwagę dla niemieckiego mieszczaństwa, któremu nie ufał. Nadwornym bankierem Kazimierza Wielkiego był Żyd, Lewko. W jego rękach leżała dzierżawa podatków i zarządzanie kopalniami soli. Żydzi w Polsce w owym czasie byli poborcami podatków, rytownikami stempli i mincerzami.

Przez różnice wyznaniowe i obyczajowe Żydzi byli narażeni w społeczeństwach chrześcijańskich na liczne konflikty. Tworzyli kulturę zamkniętą. Stąd dla ich życia i trwania konieczne stawały się specjalne gwarancje prawne, których udzielali im władcy. Powodem takiego działania był fakt, iż Żydzi obsługiwali gospodarkę finansową, udzielali pożyczek lub w inny sposób dostarczali środków pieniężnych, nierzadko byli mincerzami (bili monety) - oddawali bezcenne usługi w bardzo ważnej sferze życia państwowego. Niektórzy Żydzi zajmowali się lichwą, której Kościół zabraniał chrześcijanom, co wywoływało nienawistne reakcje w stosunku do całej ludności żydowskiej. Dawna lichwa była bardzo uciążliwa lub wręcz rujnująca: zwyczajowo pobierano 1 grosz od 1 grzywny (48 groszy) na tydzień, co w stosunku rocznym dawało 108% lichwiarskiego zysku. Mimo więc ochrony prawnej, często zdarzały się na terenie całej Europy pogromy antyżydowskie.

W 1336 r. dwóch niemieckich rycerzy Arm i Leder, nazwani Armlederami, oświadczyło, że otrzymali z nieba znak aby pomścić na Żydach wszystkie cierpienia i mękę Jezusa. Pod wodzą Armledów zebrało się 5 tys. chłopów, którzy ruszyli od miasta do miasta dokonując rzezi Żydów. Na przestrzeni lat 1336-1337 zgraje morderców rozeszły się po całej Bawarii, Niemczech, Czechach, Morawach i Austrii. Wszędzie płonęły stosy, 1,5 tys. Żydów zginęło śmiercią męczeńską. Ocaleli tylko Żydzi z Wiednia i Regensburga.

W latach 1337-1453 trwała wojna stuletnia pomiędzy Francją a Anglią. Wybuchła ona w związku z rywalizacją obu państw w wysoko rozwiniętej gospodarczo Flandrii i sporem o Guyennę (prowincja ze stolicą w Bordeaux).

-------------------- "czarna śmierć" --------------------

W latach 1348-1350 Europę nawiedziła epidemia dżumy, tzw. "czarna śmierć". W tym czasie wymarła prawie 1/3 ludności Europy (25 mln ludzi).
    Był to punkt kulminacyjny pogromów Żydów europejskich. O wywołanie zarazy oskarżono Żydów. Według chrześcijan, plan uknuli Żydzi hiszpańscy, którzy dysponowali olbrzymi środkami i wpływami. Z Toledo w Hiszpanii miano rozesłać truciznę z instrukcjami do wszystkich gmin w Europie. Trucizna miała się składać z mięsa bazyliszków, pająków, żab, jaszczurek, serc chrześcijańskich i ciasta przeznaczonego na hostię. Powyższe oskarżenie po raz pierwszy pojawiło się w 1348 r. na południu Francji. Pogromy bardzo szybko przeniosły się do Katalonii i Aragonii.
    W 1348 r. papież Klemens VI wydał bullę zakazującą pod groźbą interdyktu zabijać Żydów bez wyroku sądowego, przymuszać do chrztu i rabować ich mienie. Bulla papieska została jednak zignorowana przez chrześcijaństwo.
    Nad jeziorem Genewskim aresztowano dwóch Żydów, z których na torturach wymuszono przyznanie się do zbrodni zatrucia źródeł wody w Wenecji, Apulii, Kalabrii i Tuluzie. Na podstawie tych zeznań spalono żywcem wszystkich Żydów z okolic jeziora Genewskiego.
    W Szwajcarii wymuszono torturami przyznanie się do winy kilku Żydów w Bernie. Spalono wówczas żywcem 600 Żydów z Berna, Bazylei i innych miast Szwajcarii. 140 dzieci żydowskich przymusem ochrzczono.
    W Moguncji torturami zmuszono pewnego Żyda do przyznania się do zatrucia Renu, Dunaju, wszystkich niemieckich rzek, źródeł, studni, pól i łąk. W wielu niemieckich miastach histerycznie zamurowywano studnie. Podczas krwawych pogromów wypędzono Żydów ze wszystkich miast nad górnym brzegiem Renu. Spalono żywcem wszystkich Żydów z Fryburga, Speyer, Strasburga (2 tys. osób), Kolonii i innych miast Niemiec. W Moguncji część Żydów podjęła próbę walki z oprawcami, zabijając 200 z nich. Rozwścieczyło to tylko jeszcze bardziej rozfanatyzowany tłum. W Moguncji zginęło 6 tys. Żydów. Żydzi z Wormacji (420 osób), Openheimu i Frankfurtu nad Menem wybrali śmierć samobójczą zamiast męczeńskiej.
    W Belgii doszło do licznych pogromów, w samej tylko Brukseli zabito 500 Żydów.
    W 1348 r. w Hiszpanii oficjalnie przyjęto "Siete Partidas" (siedmioczęściowe prawo). Potwierdzono w nim zasadę wolności wyznania i praktyk religijnych dla muzułmanów i Żydów. Jednakże kodeks traktował Żydów jak relikt, który winien być "cierpiany" przez władców chrześcijańskich. Potwierdzono ograniczenia swobód w budowie synagog. Zakazano prowadzenia działalności zachęcającej do przechodzenia na judaizm. Zakazano posiadania ksiąg atakujących chrześcijaństwo, a wszelkie przypadki bluźnierstwa miały być surowo karane. Kodeks uznawał pogląd, że Żydzi porywają dzieci chrześcijańskie i dopuszczają się na nich mordu rytualnego. Tak więc, ten nowy kodeks prawny otwierał drogę Inkwizycji do ingerencji w wewnętrzne życie Żydów i muzułmanów w Hiszpanii, co nastąpiło w następnych wiekach.

W latach 1348-1349 do Polski przybyła trzecia fala Żydów. Była to najliczniejsza fala Żydów, jaka napłynęła do Polski. Do Polski przybywali Żydzi głównie z Niemiec, Węgier (wygnani przez Ludwika) i Francji. W owym czasie Polska była krajem "złotej wolności Żydów" w Europie. Epidemia dżumy stosunkowo mniej pustoszyła tutejszą ludność, a opieka królewska (głównie rozdawanie zboża) złagodziły dalsze następstwa choroby.
    W 1349 r. we Wrocławiu (należącemu wówczas do Cesarstwa) spalono żydowską dzielnicę. Ocaleni Żydzi schronili się u Bolka Świdnickiego, na Śląsku. W owym czasie pogromy Żydów ogarnęły całe Niemcy, przeniosły się także do Polski, gdzie jednak zostały brutalnie stłumione przez króla. Kraków musiał zapłacić wysoką kontrybucję, za to, że dopuścił do pogromu.

W latach 1350-1369 w Kastylii (Hiszpania) panował król don Pedro. Wybitni Żydzi cieszyli się u króla szczególnymi względami. Królewskim skrabnikiem był don Samuel Ben-Meir Allavi. Został on powiernikiem króla i miał prawo głosu we wszystkich ważnych naradach i postanowieniach. Medykiem i astrologiem królewskim był Abraham Ibn-Zarzal.
    Za panowania króla don Pedra wzbili się Żydzi kastylscy do niesłychanego przedtem znaczenia. Był to ostatni błysk ich zaszczytnego stanowiska w Hiszpanii.
    Chrześcijanie mówili z nienawiścią o kastylskim dworze króla don Pedra, jako o "żydowskim dworze". Przez długi czas starali się podkopać autorytet i wpływy don Samuela, aż wreszcie doprowadzili do jego aresztowania pod fałszywymi zarzutami. Skonfiskowano cały jego majątek, liczący: 170.000 dublonów, 4.000 marek srebra, 125 skrzyń materiałów tkanych złotem i srebrem oraz 80 tys. niewolników. Podczas tortur, don Samuel zmarł śmiercią męczeńską.

W 1356 r. w Polsce istniała już w Krakowie synagoga, a we Lwowie gmina.

Bardzo szybko niemieccy władcy zorientowali się, że wypędzając Żydów stracili wraz z nimi ważne źródło dochodów. W owym czasie Żydzi byli jeszcze nieodzowni chrześcijańskim władcom. Nie tylko monarchów, ale i miasta, a nawet duchowieństwo opętała potrzeba "posiadania Żydów".
    W 1356 r. niemiecki cesarz Karol IV (1346-1378) na sejmie norymberskim nadał wszystkim niemieckim elektorom prawo "trzymania Żydów". Oznaczało to, że oprócz zysków, które czerpali z dzierżawy kopalń kruszców i żup solnych, darował im także dzierżawców w posiadanie.

W 1360 r. francuski król Jan Dobry (1350-1364) ogłosił dekret zezwalający Żydom na ponowne osiedlanie się we Francji. Ojciec każdej rodziny musiał zapłacić za prawo wjazdu do Francji 14 złotych i po 1 złotym od każdego członka rodziny. Dodatkowo roczny podatek żydowski wynosił 7 złotych od głowy rodziny i 1 złoty od każdego członka rodziny.
    Jednocześnie francuscy Żydzi zostali wyłączeni spod kompetencji szlachty i zapezpieczeni przed napaściami kleru. Prawo zabezpieczało żydowskie domy, dobra ziemskie oraz święte księgi. Zezwolono im trudnić się handlem i pożyczaniem pieniędzy na procent, który odgórnie ustalono do 80%.

W 1360 r. po nieudanej próbie nawrócenia Żydów na chrześcijaństwo, wypędzono ich z Węgier.

W latach 1364-1380 we Francji panował król Karol V. Przeznczał on dochody z podatków na stworzenie potężnej floty złożonej ze 120 okrętów i utrzymywanie wojsk zaciężnych. Ochraniał on Żydów przed napaściami kleru.

W 1364 i 1367 r. król Polski, Kazimierz Wielki, wydał dodatkowe przepisy dotyczące Żydów. Wyłączył ich spod powszechnie obowiązującego prawa niemieckiego i poddał orzecznictwu wojewodów, którzy byli przedstawicielami króla w prowincjach. Jednocześnie ułatwiono Żydom działalność gospodarczą, dając im prawo nabywania gruntów i ziemi na terenie miast i wsi.
    W 1367 r. w owym czasie istniały już żydowskie gminy w Poznaniu i Sandomierzu (Polska).

Za panowania króla Ferdynanda (1367-1383) sytuacja Żydów portugalskich była pomyślna. Społeczność żydowska w Portugalii posiadała tak wspaniałe urządzenia, jak w żadnym ówczesnym innym kraju w Europie. Na czele portugalskich gmin stał wielki rabin (Ar-Rabbi Mor), mianowany przez króla. Miał on własną pieczęć i wykonywał wyższą jurysdykcję, rozporządzenia ogłaszał z podpisem: "Ar-Rabbi Mor gmin Portugalii i Algarwy przez pana mego, króla". W podróżach po kraju towarzyszyli mu: żydowski sędzia najwyższy (ouvidor), kanclerz (chanceller) ze swoją kancelarią, sekretarz (escrivao) i egzekutor (porteiro jurado) dla wykonywania wyroków. Wielki rabin wybierał rabinów w siedmiu portugalskich prowincjach. Rabini mieli jurysdykcję cywilną i kryminalną. Wielkim podskarbim króla Ferdynanda był don Juda, a powiernikiem i doradcą don Dawid Negro.

W owym czasie fanatyczne stronnictwo chrześcijańskie postanowiło obalić przyjaznego Żydom władcę Kastylii. Francuski król Karol V namówił i wspomógł finansowo oraz militarnie brata kastylijskiego króla, don Henryka de Trastamare, który na czele wojsk ("biała kompania") wkroczył do Królestwa Kastylii rozpoczynając wojnę domową.
    Papież Urban V rzucił na kastylijskiego króla don Pedra klątwę. Papieża bardzo drażniła życzliwość króla dla Żydów.
    Podczas wojny domowej w Kastylii, Żydzi opowiedzieli się po stronie króla don Pedra, wspierając go wszystkimi pieniędzmi i własnymi żołnierzami. Bardzo często bronili miast, za co "biała kompania" straszliwie się mściła na bezbronnej ludności żydowskiej wsi i miasteczek. Gminy w Villadiego i Aguilar zostały całkowicie wymordowane. Żydzi z miasta Burgos musieli opłacić kontrybucję w wysokości 1.000.000 maravedi. Podczas rzezi najbardziej ucierpiała gmina w Toledo. 300 rodzin żydowskich z gminy Jaen uprowadzili w niewolę muzułmanie z Grenady.
    W latach 1369-1379 w Kastylii panował król Henryk II. Musiał on pokryć wysokie koszty wojny domowej i odbudować zniszczoną gospodarkę, a do tego potrzebował znienawidzonych Żydów. W tej sytuacji król powierzył ważne urzędy państwowe Żydom z Sewilli, don Józefowi Pichon i don Samuelowi Abrabanelowi.

Po straszliwych rzeziach okresu "czarnej śmierci", powoli odradzały się żydowskie gminy we Francji i Niemczech. Największą ich bolączką była strata całego pokolenia uczonych rabinów. Dochodziło wówczas do tego, że z braku odpowiednich kandydatów, powierzano obowiązki rabina osobom niepowołanym i niedouczonym. Takiej sytuacji usiłował zaradzić rabin Meir Ben-Baruch Halevi z Wiednia (1370-1390). Ogłosił on rezolucję nakazującą kandydatom do godności rabina uzyskiwać dla siebie kompetentną autoryzację jakiejś znakomitości (powagi) rabinicznej.
    We Francji rabin Matatiasz założył nową uczelnię talmudyczną w Paryżu, zebrał uczniów, którym objaśniał Talmud i wtajemniczał w obowiązki rabina. Nakazał także kopiować nowe egzemplarze Talmudu.

W 1371 r. kastylijski król Henryk II, na żądanie hiszpańskiej szlachty i duchowieństwa, ogłosił dwa ograniczenia swobód żydowskich w Kastylii (Hiszpania). Od tej pory Żydzi w Kastylii zostali zobowiązani do noszenia haniebnej odznaki żydostwa, oraz musieli wyrzec się imion krajowych.
    W owym czasie w Królestwie Aragonii (Hiszpania) żyli dwaj wybitni żydowscy uczeni: Chasdaj Ben-Abraham Crescas (1340-1410) i Izaak Ben-Szeszet Barfat (1336-1408). Chasdaj jako pierwszy obnażył słabe strony panującej wówczas filozofii Arystotelesa.

W 1381 r. niemieccy rabini zebrali się na synodzie w Moguncji i uporządkowali przepisy życia religijnego w niemieckich gminach.

W 1385 r. kastylijski król don Juan I zatwierdził powziętą z inicjatywy duchowieństwa decyzję i ogłosił edykt zakazujący współżycia Żydów z chrześcijanami oraz karmienia dzieci żydowskich przez chrześcijańskie mamki. Od tej pory żaden Żyd nie mógł sprawować obowiązków podskarbiego króla, królowej czy infanta.

W latach 1386-1434 w Polsce rządził król Władysław Jagiełło. Był on jedynym władcą polskim, który nie zatwierdził przywileju generalnego dla Żydów, zapewne dlatego, że znajdował się pod silnym wpływem Kościoła. W okresie jego rządów odbyły się pierwsze procesy o mord rytualny na wzór podobnych w zachodniej Europie. Opowiada o nich kronika Jana Długosza. Według relacji kronikarza dotyczącej pogromu Żydów w Krakowie w 1407 r. król próbował ukarać sprawców, lecz pospólstwo nie dopuściło do tego.

W 1386 r. istniała żydowska dzielnica w Kazimierzu pod Krakowem (w Polsce).

W 1387 r. po unii Polski i Litwy, Wielki Książe Litewski Witold potwierdził pewne przywileje dla Żydów na Litwie. Od tej pory podobne przywileje żydowskie wprowadzono w trzech litewskich prowincjach: Trokach, Brześciu Litewskim i Grodnie.
    Książe litewski Witold nadał Żydom przywilej grodzieński:
"Niniejszym zezwalamy im [Żydom] na nabywanie w swoich domach wszelakich towarów i na wyszynk wszelakiego napitku, zarówno tego, który uwarzyli sami, jak i nabytego, jeśli zapłacą naszemu skarbowi roczną daninę. Mogą na równi z mieszczanami uprawiać kupno i sprzedaż tak na rynku, jak i w sklepach, jak i wszelkie rzemiosło. Wolno im także na równi z mieszczanami nabywać rolę i łąki, po uiszczeniu koniecznych danin naszemu skarbowi."

W 1389 r. pewien katolicki ksiądz podburzył ludność czeskiej Pragi do nienawiści dla Żydów. Oskarżył on Żydów o bezczeszczenie świąt Wielkanocy i napadanie na księży. Podczas pogromu spalono żydowską dzielnicę na Starym Mieście, spalono synagogę i rozgrabiono żydowski dobytek. W straszliwej rzezi zamordowano ponad 3 tys. Żydów.

W 1391 r. katolicki ksiądz Fernan Martinez podburzył ludność hiszpańskiej Sewilli do nienawiści dla Żydów. W pogromie spustoszono żydowską dzielnicę w Sewilli, mordując 4 tys. Żydów. Prawie 20 tys. Żydów zostało zmuszonych do chrztu, a dwie synagogi przemieniono na kościoły.
    Pogromy szybko rozprzestrzeniły się na prawie całą Hiszpanię. Prześladowania objęły prawie 70 żydowskich gmin w Kastylii, całą Walencję i Aragonię, jedynie w Portugalii nie wybuchły pogromy. Spustoszono Kordowę i Toledo. W Walencji zamordowano 5 tys. Żydów. W Barcelonie zginęło ponad 300 Żydów, a 11 tys. zostało zmuszonych do chrztu. Ten sam los spotkał także gminy w Leridzie, Geronie i innych hiszpańskich miastach. Na wyspie Mallorka zabito 300 Żydów. Wszędzie powtarzały się sceny mordów, grabieży i przymusowych chrztów. Żydowska krew lała się w Hiszpanii przez trzy miesiące.
    Pomimo tych straszliwych prześladowań, w Hiszpanii dobrze traktowano dziesiątki tysiące Żydów, którzy "nawrócili" się z judaizmu na chrześcijaństwo. Stosunkowo łatwo znaleźli oni swoje miejsce w tej nowo powstałej sytuacji. Z początku neofici chrześcijańscy nawróceni z judaizmu (zwani po hiszpańsku "confesos") z łatwością przenikali do grup społecznych, zawodów i urzędów, które wcześniej były dla Żydów zamknięte. Lecz ówczesna sytuacja w Hiszpanii była wyjątkiem w całej katolickiej Zachodniej Europie.
    Od 1391 r. dzięki pracy misyjnej W.Ferrera, w ciągu 20 lat, tysiące hiszpańskich Żydów przyjęło chrześcijaństwo. Nazwano ich "marranami". Rabini zamieniali się w księży i stawali się biskupami, a Żydówski stawały się przeoryszami.

Po strasznych prześladowaniach 1391 r. wielu nowonawróconych na chrześcijaństwo Żydów wywędrowało z Hiszpanii do pobliskich krajów muzułmańskich, do Grenady lub za morze do Maroka, Algieru i Fezu. Ci, nowonawróceni przemocą, mieli wielki uraz do chrześcijaństwa i uciekali przed nim do krajów Islamu, gdzie w tej dobie można było znaleźć więcej tolerancji i łagodności. W warunkach większej wolności, powracali na judaizm.
    Królowie Kastylii, Aragonii i Mallorki, którzy nie pochwalali przymusowego chrztu, przyzwalali teraz aby nowonawróceni na chrześcijaństwo Żydzi dalej potajemnie praktykowali judaizm. W owym czasie Inkwizycja jeszcze nie istniała w Hiszpanii. W ten sposób powstała odrębna klasa społeczeństwa, z pozoru chrześcijańska, lecz wewnątrz żydowska. Można by ją nazwać judeo-chrześcijańską. Ludność chrześcijańska nadała im przezwisko "marrani" (marranos), czyli "potępieńcy". Już w samej nazwie widoczna była nienawiść chrześcijan do nowonawróconych Żydów.
    Pomiędzy nowonawróconymi Żydami znaleźli się tacy, którzy zupełnie zaparli się judaizmu i zapałali nienawiścią do Żydów. Niektórzy z nich znajdywali szczególną przyjemność w oskarżaniu rabinów i podkopywaniu hiszpańskiego żydostwa. Najwięcej szkody narobił były rabin Salomon Levi (1351-1435) nazwany po chrzcie Paulus Burgensis. Ukończył on uniwersytet w Paryżu na studiach teologii chrześcijańskiej. Uzyskawszy święcenia kapłańskie przebywał na dworze papieskim. Z rekomendacji papieża, król kastylijski don Henryk III obsypał go licznymi łaskami i nadał wysokie godności. Paulus za swój cel postawił sobie nawracanie Żydów. Radził on królowi, aby nie powierzał Żydom żadnych urzędów, a w swym wykładzie Pisma Świętego ujawniał złość do judaizmu. Paulus został biskupem Kartaginy, kanclerzem Kastylii i tajnym doradcą króla don Henryka III.
    W obronie judaizmu wystąpił Izaak Ben-Mose, który po przymusowym chrzcie przyjął imię Profiat Duran. W swojej pracy (1400 r.) wykazał słabe strony dogmatów i sakramentów Kościoła Rzymsko-Katolickiego z bardzo dużą otwartością. Obeznany z Nowym Testamentem i Kościołem, wykazywał zwyrodnienie chrześcijaństwa. Profiat Duran skomentował także "Przewodnik" Majmonidesa. Pisał o gramatyce hebrajskiej, matematyce i kalendarzu. W historycznym dziele zestawił prześladownia Żydów na przestrzeni wieków.
    W podobnym boju wiary wystąpił również Chasdaj Crescas, który w 1396 r. ogłosił rozprawę o dogmatach chrześcijańskich, wykazując ich błędność. Obalił katolicką wykładnię dogmatu grzechu pierworodnego, zbawienia, Trójcy, wcielenia, narodzin z dziewicy, itp. Odnosząc się do judaizmu, ograniczył on liczbę artykułów wiary Majmonidesa z trzynastu do ośmiu. Nadrabin Kastylii, don Meir Alguades przełożył na język hebrajski etykę Arystotelesa, udostępniając ją w ten sposób hiszpańskim Żydom.
    W owym czasie w Hiszpanii rozwijała się żydowska mistyka, na której gruncie wyrastały nowe prądy mesjańskie. Kabalista Abraham z Grenady (1391-1409) posunął się do twierdzenia, że "kto nie poznaje i nie czci Boga na sposób kabalistyczny, ten jest człowiekiem małej wiary i grzeszy nieświadomie". W prześladowaniach z 1931 r. upatrywał znaków zwiastujących przyjście Mesjasza i bliskość zbawienia. Kabalista Szem-Tob Bon-Josef Ibn-Szem Tob (zmarł w 1430) w piśmie "Emunot" wystąpił przeciwko żydowskim filozofom Majmonidesowi i Gersonidesowi utrzymując, że prawdziwe zbawienie Izraela polega na uprawie Kabały, którą przedstawił jako prawdę i odwieczną tradycję żydowską. Kabalista Mojżesz Botarel podawał się za cudotwórcę i proroka. Zapowiedział, że w maju 1398 r. zdarzą się zdumiewające cuda, poprzedzające przyjście Mesjasza.

W 1394 r. francuski król Karol VI (1380-1422) ogłosił edykt nakazujący wszystkim Żydom opuszczenie terytorium Francji. Mogli oni sprzedać majątki, ściągnąć należności i bezpiecznie dotrzeć w oznaczonym terminie do granic państwa. We Francji pozostały jedynie pojedyńcze żydowskie rodziny w Tuluzie, Delfinacie, Prowansji, Arelanie i Awinionie, będąc specjalnie chronionymi przez lokalną szlachtę.
  ...