CHWASTY" rośliny obce w łanie określonej rośliny uprawnej na polu, łące i lesie", chwasty: roślinność nie pożądana z punktu widzenia człowieka.
HERBOLOGIA. Jest to nauka zajmująca się ekologią chwastów, ich rolą w agrocenozie oraz metodami ich ograniczania, praktycznymi aspektami stosowania herbicydów ich wpływem na środowisko oraz tolerancją i wrażliwością roślin na ich fititotosyczne działanie. Upraszczając i skracając: nauka o chwastach i regulacji zachwaszczenia

konkurują z roślinami uprawnymi o światło, wodę i składniki pokarmowe
Pobierają one więcej składników pokarmowych (azotu, fosforu, potasu i innych) od roślin uprawnych. Zwłaszcza uwidocznione jest to w porównaniu z roślinami uprawnymi krótko przebywającymi na polu- warzywami.
-mogą być pasożytami lub półpasożytami
W tym przypadku mogą po prostu "wyssysać" soki życiowe z naszych uprawnych roślin. Pasożyty pobierają wszystkie potrzebne im do wzrostu i rozwoju składniki z rośliny żywicielskiej. Natomiast półpasożyty pobierają z rośliny żywicielskiej jedynie wodę i sole mineralne, substancje organiczne produkują same.
zebrane wraz z roślinami uprawnymi mogą powodować obniżanie jakości produktów rolnych
Nasiona niektórych chwastów (kąkol polny) po dostaniu się do mąki nadają jej nieprzyjemny smak. Zdarza się że zwierzęta po spożyciu niektórych roślin dają gorsze jakościowo mleko (skrzyp polny, gorczyca polna) a duży udział tych roślin w paszy może spowodować pogorszenie jej smaku.
zebrane wraz z roślinami uprawnymi mogą powodować zatrucia pokarmowe ludzi i zwierząt
Niektóre chwasty posiadają trujące właściwości. Duży ich udział w paszy powduje choroby zwierząt. Równierz ludzie narażeni są na zatrucia.
chwasty uczestniczą w rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników roślin
Mogą być żywicielami zastępczymi lub okolicznościowymi dla owadów żywiących się roślinami. Są żywicielami wielu chorób, które z chwastów mogą przenosić się na rośliny uprawne.
podnoszenie kosztów produkcji (zabiegi odchwaszczające)

POZYTYWNE ODDZIAŁYWANIE CHWASTÓW

1.Niektóre posiadają właściwości lecznicze (cenny dodatek do paszy na pastwiskach)
2.Ochraniają wierzchnią warstwę gleby przed zaskorupieniem i erozją
3.Zatrzymują składniki pokarmowe w glebie
4.Stwarzają korzystne warunki dla rozwoju organizmów pożytecznych
5.Mogą przez działanie allelopatyczne stymulować wzrost roślin uprawnych.
6.Uczestniczą w tworzeniu mikroklimatu.

Niektóre chwasty działają pozytywnie na rośliny uprawne, np komosa biała i pokrzywa na ziemniaki, krwawnik pospolity na trawy, rumianowate na pszenice. Oczywiście oddziaływanie to objawja się gdy chwast występuje w niewielkich ilościach. Ochraniają również glebę przed erozją, wysuszeniem i zaskorupieniem, zatrzymują składniki pokarmowe w glebie, stwarzają korzystne warunki dla rozwoju pożytecznych mikroorg

SZKODLIWOSC- konkurowanie z roślinami uprawnymi o światło, wodę i składniki pokarmowe
-pasożytnictwo i półpasożytnictwo
-możliwość przekrzyżowania się z rośliną uprawną
-chwasty zebrane wraz z roślinami uprawnymi mogą powodować obniżanie jakości produktów rolnych
-chwasty zebrane wraz z roślinami uprawnymi mogą powodować zatrucia pokarmowe ludzi i zwierząt (sporysz zbierany ze zbożem powodował w dawnych czasach masowe zatrucia)
-chwasy uczestniczą w rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników roślin
-powodują wyleganie roślin oraz utrudniają zbiór
-podnoszenie kosztów produkcji (zabiegi odchwaszczające)
-obniżenie plonu

anizmów.

SPOSOBY ROZPOWSZECHNIANIA SIĘ CHWASTÓW

-anemochoryczne (z udziałem wiatru)
Wiatr ułatwia rośliną rozsiewanie nasion. Niektóre chwasty mają nasiona specjalnie przystosowane do unoszenia przez wiatr np. mniszek pospolity (tzw. "dmuchawce"). W przypadku gdy chwasty nie wyrastają zbyt wysoko lub mają ciężkie nasiona ten sposób rozprzestrzeniania się nie jest istotny (nasiona poprostu się osypują).
-antropochoryczne (człowieka)
Człowiek przez stosowanie nieoczyszczonego materiału siewnego, stosowanie nawozów organicznych może nieświadomie przyczynić się do zwiększenia zachwaszczenia plantacji.
-zoochoryczne (zwierząt)
Zwierzęta mogą zjadać nasiona, które przechodząc nieuszkodzone przez przewód pokarmowy powodują rozprzestrzenianie się chwastów.                                                                  -hydrochoryczne (wody)
Spływająca woda (po intensywnych opadach) może przenosić diaspory chwastów.

RODZAJE ZACHWASZCZENIA
Zachwaszczenie potencjalne (glebowe)-ogół diaspor chwastów zgromadzonych w warstwie uprawnej roli.
Zachwaszczenie aktualne-ogół chwastów występujących w łanie rośliny uprawnej (mniejsze od potencjalnego).
Stan zachwaszczenia- ogólna liczba gatunków chwastów jakie występują na danym terenie.
Stopień zachwaszczenia- liczba chwastów danego gatunku przypadająca na jednostkę powierzchni.
Zachwaszczenie pierwotne- stan i stopień zachwaszczenia w początkowym okresie wegetacji, do pierwszego lub drugiego ręcznego opielania, mechanicznego odchwaszczania lub powschodowego stosowania herbicydów.
Zachwaszczenie wtórne- zachwaszczenie w drugiej połowie wegetacji, po zakryciu międzyrzędzi przez rośliny a nawet tuż przed zbiorem.

Znacznie bardziej szkodliwe jest zachwaszczenie pierwotne.

PODZIAŁ CHWASTÓW ZE WZGLĘDU NA SIEDLISKO.
chwasty segetalne- chwasty występujące na polach uprawnych, ich cykle życiowe są dostosowane do cykli życiowych rosliny którą zachwaszczają, np. chwasty ozime zachwaszczają roślinę uprawną ozimą.
chwasty ruderalne- występują na terenach nieuprawianych, takich jak rowy przydrożne, miedze. Same jako takie nie są szkodliwe. Lecz mogą z tych "ruderalnych" miejsc rozprzestrzeniać się na plantacje, mogą pośredniczyć w rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników.
chwasty użytków zielonych- występują na łąkach i pastwiskach. Niektóre w niewielkich ilościach są wskazane, jako cenny dotatek do paszy. Te które są w ograniczonych ilościach tolerowane nazywamy chwastami względnymi użytków zielonych, natomiast takie które są niewskazane w każdej ilości nazywami chwastami bezwzględnymi (użytków zielonych

PODZIAŁ CHWASTÓW NA GRUPY BIOLOGICZNE
Chwasty samożywne i cudzożywne.
Cudzożywne pobierają bezpośrednio z rośliny żywicielskiej bądź tylko wodę i sole mineralne (pasożyty zielone- posiadają chlorofil, zdolne do asymilacji) lub wszystkie potrzebne im składniki pokarmowe potrzebne do życia (pasożyty bezzieleniowe- niezdolne do samodzielnej asymilacji).
Samożywne dzielimy na : monokarpiczne (owocujące raz w życiu) oraz polikarpiczne (owocujące wielokrotnie w ciągu cyklu życiowego).
Wśród monokarpicznych wyróżniamy jednoroczne i dwuletnie.
Jednoroczme:
-ozime (muszą przejść stadium jarowizacji zimą)
-efemerydy (chwasty krótkotrwałe, ich cykl życiowy jest krótki 6-8 tygodniowy, rozwija się ich kilka pokoleń w roku) -zimujące (jeśli wzejdą jesienią to zachowują się jak roślina ozime, przy wschodach wiosną jak jara)
-jare wcześnie wschodzące
-jare późno wschodzące
Dwuletnie
Pierwszego roku wegetacji zazwyczaj wytwarzają zgrubiały korzeń i rozetę liści. Kwitną i owocują w drugim roku.
Natomiast polikarpiczne (wieloletnie) chwasty (rozmnażające się generatywnie i wegetatywnie) dzielimy na:
-rozłogowe (mogą się rozmnażać za pomocą rozłogów)
-cebulowe (cechą charakterystyczną jest obecność cebuli którą tworzą mięsiste liście osadzone na skróconym pędzie podziemnym)
-korzeniowo-odrostowe (mogą się rozmnażac wegetatywnie za pomocą pąków na korzeniach)
-korzeniowe (mają gruby korzeń palowy- rozmnażają się głównie generatywnie)

NASIONA CHWASTÓW

Podstawowym źródłem zachwaszczenia są nasiona znajdujące się w glebie. W warstwie ornej na polu na 1m2 może występować nawet do 75 000 nasion chwastów. Jeden chwast (w zależności od gatunku) może wydać 100-20 000 nasion. Jeśli nasiona są duże jest ich mniej (np. owies głuchy do 100szt.) lecz są one często lepiej przystosowane by przetrwać niekorzystne warunki i są bardziej żywotne Żywotność nasion chwastów czyli utrzymywanie zdolności kiełkowania w zależności od gatunku może wynosić od 3 do nawet 30 lat (komosa biała).
Rodzaj gleby wpływa modyfikująco na zawartość nasion chwastów. W glebach żyznych o intensywnym życiu biologicznym następuja szybsza dezaktywacja nasion. Natomiast w glebach lekkich o mniejszej żyzności, nasiona mogą dłużej utrzymywać żywotność (w glebach lekkich może występować do 2razy więcej żywych nasion chwastów.

Uprawa roślin w monokulturach powoduje zwiększone gromadzenie się nasion w glebie (np. w uprawach jednoliściennych zwalcznie jednoliściennych chwastów nie jest zbyt skuteczne i powoduje to że występuje ich więcej). Zróżnicowany płodozmian ogranicza gromadzenie się nasion w glebie

METODY  WALKI  Z CHWASTAMI

-metody agrotechniczne
-metody mechaniczne
-metody chemiczne
Metody agrotechniczne pozwalają zapobiec zachwaszczeniu, wśród nich wyróżniamy:
- stosowanie płodozmianów
-uprawę międzyplonów
-uprawę odmian zrejonizowanych
-przestrzeganie optymalnych terminów siewów
-odpowiednie normy wysiewu
-stosowanie w odpowiedni sposób nawozów organicznych (długo ferementowany obornik)
-nawożenie azotowe dzielone i w małych dawkach

Metoda mechaniczna- poprzez odpowiednią uprawę gleby przy pomocy sprzętu mechanicznego.-kultywatorów, pługów, bron, wałów. Zabiegi te należy wykonywać w odpowiednim czasie, aby skutecznie zniszczyć chwasty.

Metody chemiczne-stosowanie preparatów w okresie intensywnego wzrostu, po wykształceniu dużej powierzchni liściowej. Najlepiej wykonywać zabiegi późną wiosną-

-Randaph 360 SL z Chwastoxem

Zwalczanie perzu- Randaph 360SL, Chastox Extra 300 SL( na skrzyp)

Metoda biologiczna –wprowadzanie grzybów pasożytniczych:

Przykłady grzybów pasożytniczych na chwastach(W.Pusz):

1) Colletotrichum gloeosporioides

              f.sp.cuscutae- kanianki

              f.sp.malve- rodzina ślazowatych

2) Ascochyta  caulina- Chenopodium album (komosa biała)

3)Phomopsis amaranthicola- Amaranthus

4)Retrofleksus (szkarłat szorstki) i inne gatunki szkarłatów

5)Ustilago trichophora –Echinochloa crusgali(chwastnica jednostronna)

Walka z perzem –zabiegi agrotechniczne

-w lecie uprawa kultywatorem i po przeschnięciu broną

-kilkakrotna orka latem(gdy perz już odrsta)

-zwałowanie gleby(zwiększa podsiąkanie)

Zwalczanie chwastów w sadzie

1) przed wschodem chwastów (Azotop, Sinazina ) Stosować wiosna lub jesienią na wilgotna glebę

2)wkrótce po wschodzie chwastów (Goal –stosować na wilgotna glebę-wiosną)

3) po wschodach chwastów (Randaph, Folor, Chastox, Baste)

CHWASTY

Łoboda rozłożysta-Atriplex patulum

Nie rośnie w murawie tylko w pasach pod drzewami , na glebach zasobnych w azot. Roslina 1-roczna, trudna do zwalczenia

Ślaz- Malva neglecta Rodzina : Ślazowate

Roslina płożąca, rośnie na nieużytkach, w sadach na pograniczu pasa a murawy, trudna do zwalczania, gatunek wieloletni.

Rdes ptasi-Polygonum abiculave Rodz. Rdestowate

Trudny do zwalczania,rosnie na glebach ugniecionych(po sprzęcie, na podwórku0

Szczaw kędzierzawy-Rumex crispus

Roślina wieloletnia, trudna do zwalczania, wys. do 1,5 m, tworzy zwarte kępy.

Bylica pospolita- Artemisis vulgaris

Roślina wieloletnia, rosnie na nieużytkach,, stosowana w ziołolecznictwie, potrzebuje stanowisk suchych. Można ją zwalczać.

Nawłoć późna- Solidego Serotina

Rosnie na nieużytkach, kwiaty nietrwałe, trudna do zwalczania, tworzy masę nasion, szybko się rozsiewa

Szarłat szorstki –Amarantus retroflexus

Roślina jednoroczna, odporna na niektóre herbicydy, rośnie pod drzewami,, odporna na suszę, rozmnaża się bardzo łatwo.

Starzec zwyczajny- Senecio vulgaris

Rosnie w sadach uprawnych, 2 pokolenia rocznie, nasiona lotne,krótki okres wegetacji, odporny na herbicydy,

Bodziszek-Geranium pusillum

Roślina 1-roczna lub 2 letnia, rośnie w plantacjach porzeczek,w sadach, zwalczanie poprzez działanie korzeniowe

Żółtnica drobnokwiatowa –Galrisoga perviflora

Tworzy masowe łany, chwast roczny, należy zwalczac go chemicznie i mechanicznie, lubi rosnąć w sadach młodych.Jest to chwast warzywny(w ogórkach, czosnku)

Chwastnica jednostronna-  Echinohloa crus- galli

Uporczywy w uprawach warzywnych, trudny do zwalczania, występuje masowo, lubi rosnąć w młodych sadach.

Tasznik pospolity -Capsella bursa pastoris
Roślina jednoroczna zimująca. Chwast segetalny (zboża ozime, jare,
rośliny okopowe)oraz ruderalny. Bywa żywicielem chorób i szkodników ,które mogą się przenieść na krzyżowe rośliny uprawne

Mak polny -Papaver rhoeas
Rodzina -makowate (Papaveraceae)
Roślina jednoroczna zimująca.Chwast segetalny, zachwaszcza gł. zboża ozime
rzadziej rośliny okopowe. Trujący.

Mniszek pospolity -Taraxacum officinale
Rodzina -złożone (Copositae)
Roślina wieloletnia. Chwast ruderalny oraz użytków zielonych. Na polach uprawnych może występować w roślinach wieloletnich (koniczyny, lucerny).Rozmnaża się generatywnie i wegetatywnie (korzeniowo-odrostowy).

.Wrotycz pospolity -Tanacetum vulgare
Rodzina -złożone (Copositae)
Kwitnie od lipca do września..Roślina wieloletnia..Chwast ruderalny.

Inne chwasty:

Łoboda

Kuklik pospolity

Rzepik pospolity

Włośnica sina- najgroźniejszy chwast roslin okopowych

Ciemiężyk bukietowy

Gniec biały

Rdest powojowaty

SŁOWNIK

agrocenoza- zespół organizmów pól uprawnych, które oddziaływują na siebie i tworzą organiczną całość (rośliny, zwierzęta, grzyby, bakterie)
allelopatyczne działanie-wydzielanie przez rośliny do środowiska różnych substancji chem. które mogą korzystnie lub niekorzystnie oddziaływać na inne organizmy.
diaspory- wszystkie elementy roślin służące do rozmnażania (ziarniaki, bulwy itd).
ekologia- nauka badająca związek pomiędzy organzimami a środowiskiem które zajmują oraz (badająca związek) pomiędzy organizmami
fitotoksyczne działanie- działanie toksyczne dla roślin

generatywne rozmnażanie-rozmnażanie z udziałem gamet (komórek rozrodczych) zróżnicowanych płciowo.
herbicydy- środki chwastobójcze
rozłogi- pędy płożące nadziemne lub podziemne, wyrastające z dolnej części łodygi rośliny, mają zdolność wytwarzania korzeni przybyszowych, po ukorzenieniu mogą odłączyć się od rośliny macierzystej (rozmnażanie wegetatywne).
wegetatywne rozmnażanie-bezpłciowe rozmnażanie, można je określić jako oddzielenie się części organizmu macierzystego która daje początek nowemu osobnikowi.