Czynniki wpływające na przebieg identyfikacji daktyloskopijnej.pdf

Z PRAKTYKI

Czynniki wp³ywaj¹ce

na przebieg identyfikacji daktyloskopijnej

Na proces identyfikacji daktylosko-

pijnej ma wp³yw wiele czynników. Ich

opis mo¿na znaleŸæ w literaturze fa-

chowej, Internecie lub te¿ zetkn¹æ

z nimi w praktyce, np. podczas miê-

dzynarodowych spotkañ ekspertów

daktyloskopii. Wymiana doœwiadczeñ

miêdzy ekspertami z ró¿nych krajów

pozwala na okreœlenie wspomnia-

nych czynników oraz ich wp³ywu na

wyniki badañ. Spotkania takie s¹

okazj¹ nie tylko do teoretycznych roz-

wa¿añ na tematy zwi¹zane z zagad-

nieniem identyfikacji daktyloskopij-

nej, lecz tak¿e do praktycznych æwi-

czeñ, których zadaniem jest próba

ujednolicenia i wypracowania wspól-

nego stanowiska w tej dziedzinie.

Prowadzone podczas tych spotkañ

badania naukowe z udzia³em eksper-

tów daktyloskopii stanowi¹ powi¹za-

nie teorii i praktyki.

Zdaniem dr. Itiela Drora na wyniki

badañ daktyloskopijnych maj¹ wp³yw

takie czynniki psychologiczne jak: su-

gestia, presja, stan emocjonalny

i motywacja. Potwierdzi³y to wyniki

uzyskane przez jego zespó³ badaw-

czy, opisane w interesuj¹cym, a zara-

zem kontrowersyjnym opracowaniu

pt. „Dlaczego eksperci daktyloskopii

powinni interesowaæ siê psycholo-

gi¹”.

W pierwszym badaniu uczestni-

czy³o 27 studentów. Ich zadaniem by-

³o porównanie na monitorze kompute-

ra 96 par œladów i odbitek oraz poda-

nie wyniku tego porównania. 48 par

œladów i odbitek stanowi³o odwzoro-

wania, które nie powinny przysporzyæ

trudnoœci w podjêciu decyzji o identy-

fikacji. Pozosta³ych 48 par œladów

i odbitek to odwzorowania trudne do

identyfikacji, czêsto zniekszta³cone

i niekompletne. Organizatorzy chcieli

wywo³aæ wœród uczestników badania

ró¿ne stany emocjonalne, które mo-

g³yby wp³yn¹æ na podjêcie przez nich

decyzji o identyfikacji. Dlatego te¿ do

niektórych par œladów i odbitek (ryc.

1b, 1c, 2b, 2c) do³¹czono dokumenta-

cjê fotograficzn¹ i opis zdarzenia,

z którego œlady pochodzi³y. W zale¿-

noœci od kategorii przestêpstwa opisy

i zdjêcia by³y mniej lub bardziej

wstrz¹saj¹ce. W przypadku kradzie¿y

z w³amaniem prezentowano zdjêcia

skradzionych przedmiotów (ryc. 1a).

Je¿eli zdarzenie dotyczy³o zabójstwa

Ryc. 1. Przyk³ad niewywo³uj¹cy silnych emocji w trakcie procesu identyfikacji

a – zdjêcie niewywo³uj¹ce silnych emocji, b – œlad dowodowy, c – odbitka porównawcza zgodna ze œla-

dem dowodowym

Fig.1. Material that does not evoke strong emotions during identification process

a – Photograph not evoking strong emotions, b – evidential mark, c – comparative mark consistent with

evidential mark

Ryc. 2. Przyk³ad wywo³uj¹cy silne emocje

a – zdjêcie wywo³uj¹ce silne emocje, b – œlad dowodowy, c – odbitka porównawcza zgodna ze œladem

dowodowym

Fig. 2. Material evoking strong emotions

a – Distressing photograph, b – evidential mark, c – comparative mark consistent with evidential mark

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06

Z PRAKTYKI

czy pobicia, do³¹czano m.in. zdjêcia

ofiary (ryc. 2a).

Badania te wykaza³y, ¿e czynniki

psychologiczne takie jak sugestia czy

emocje mog¹ wp³ywaæ na wynik

identyfikacji daktyloskopijnej. Wp³yw

ten dotyczy³ przede wszystkim œla-

dów trudnych do identyfikacji. By³ on

minimalny w przypadku par œladów

i odbitek, które nie budzi³y w¹tpliwo-

œci co do swojej zgodnoœci lub nie-

zgodnoœci.

Uczestnikami drugiego przepro-

wadzonego przez I. Drora badania

by³o 5 ekspertów daktyloskopii z ró¿-

nych krajów. Ich ³¹czne doœwiadcze-

nie w wykonywaniu badañ daktylo-

skopijnych wynosi³o 85 lat (œrednio

17 lat). Uczestnicy wyrazili pisemn¹

zgodê na udzia³ w badaniu kilka mie-

siêcy wczeœniej. Zostali poinformo-

wani, ¿e badanie nast¹pi podczas ich

codziennej pracy, w ci¹gu 12 miesiê-

cy od wyra¿enia zgody, ale nie bêd¹

wiedzieli dok³adnie, kiedy siê roz-

pocznie. Uczestnicy badania zostali

poproszeni przez swoich wspó³pra-

cowników o porównanie œladu z od-

bitk¹ i stwierdzenie, czy œlad nadaje

siê do identyfikacji, a jeœli tak, to czy

jest zgodny z odbitk¹ czy te¿ nie.

Przekazano im informacjê, ¿e œlad

pochodzi z miejsca zamachu terrory-

stycznego w Madrycie i zosta³ b³êd-

nie zidentyfikowany z wy¿ej wymie-

nion¹ odbitk¹ przez ekspertów FBI.

Stanowi³o to sugestiê, ¿e œlad i odbit-

ka nie s¹ zgodne. W rzeczywistoœci

ka¿dy uczestnik badania otrzyma³

œlad i odbitkê pochodz¹ce z eksperty-

zy przeprowadzonej przez siebie 5 lat

wczeœniej, wówczas ocenione jako

zgodne. Te œlady i odbitki faktycznie

by³y zgodne, co potwierdzi³o dwóch

innych, niezaanga¿owanych w bada-

nia, ekspertów, wydaj¹c niezale¿ne

opinie.

Wyniki tego badania (ryc. 3) poka-

za³y, ¿e tylko jeden jego uczestnik

(20%) oceni³ œlad i odbitkê jako zgod-

ne. Pozostali czterej uczestnicy

(80%) zmienili swoje decyzje, podjê-

te piêæ lat wczeœniej. Przy tym trzech

spoœród czterech uczestników podjê-

³o sprzeczne decyzje w stosunku do

tych sprzed piêciu lat, uznaj¹c œlad

i odbitkê za niezgodne. Czwarty

uczestnik stwierdzi³, ¿e wartoœæ infor-

macyjna œladu jest niewystarczaj¹ca,

by jednoznacznie wypowiedzieæ siê

o zgodnoœci œladu z odbitk¹.

W trakcie wspólnych æwiczeñ

praktycznych Grupy Roboczej Eksper-

tów Daktyloskopii ENFSI (EFP-WG)

podjêto próbê ustalenia Ÿróde³ b³ê-

dów w identyfikacji tego, na jakim

etapie pracy mog¹ siê one pojawiæ

oraz w jaki sposób przeprowadziæ

dzia³ania koryguj¹ce.

Okreœlono rodzaje b³êdów oraz

momenty, w których mog¹ one wy-

st¹piæ:

– niezakwalifikowanie œladu do

badañ;

– niezidentyfikowanie œladu z od-

bitk¹ spowodowane odrzuce-

niem œladu ze wzglêdu na nie-

w³aœciw¹ interpretacjê cech gru-

powych lub ze wzglêdu na nie-

w³aœciw¹ interpretacjê miejsca

jego pochodzenia;

– niezidentyfikowanie œladu z od-

bitk¹ spowodowane pominiê-

ciem etapu powtórnej weryfikacji

oraz brakiem konsultacji z dru-

gim ekspertem;

– zidentyfikowanie œladu z odbit-

k¹, pochodz¹c¹ od innej osoby

(b³êdna identyfikacja);

– prawid³owa identyfikacja, wyst¹-

pienie b³êdu podczas sporz¹-

dzania opinii z badañ.

Stwierdzono, ¿e b³êdów identyfi-

kacyjnych nie nale¿y ukrywaæ. Przy-

znanie siê do b³êdów umo¿liwia:

– ustalenie, na jakim etapie proce-

su identyfikacji b³êdy powsta³y;

– przeprowadzenie g³êbszej anali-

zy ich przyczyn;

– wyci¹gniêcie wniosków na przy-

sz³oœæ.

W niektórych przypadkach mo¿e

to doprowadziæ do zmiany procedur

i opracowania innego programu

szkolenia personelu wykonuj¹cego

badania identyfikacyjne. Wskazane

by³yby wzajemne konsultacje wœród

cz³onków Grupy Roboczej Ekspertów

Daktyloskopii ENFSI dotycz¹ce tzw.

œladów trudnych do identyfikacji. Ta-

kie rozwi¹zanie motywowano bra-

kiem organizacji, do której eksperci

mogliby zwracaæ siê w trudnych spra-

wach, oraz zapobieganiem w przy-

sz³oœci bardzo krytycznym, nie-

jednokrotnie szkodliwym uwa-

gom w mediach o b³êdach iden-

tyfikacyjnych pope³nianych

przez ekspertów daktyloskopii.

Zaproponowano powo³anie

w ramach ENFSI EFP-WG nie-

zale¿nej komisji, która zajmowa-

³aby siê rozstrzyganiem trud-

nych przypadków identyfikacji.

Wymaga to opracowania proce-

dury okreœlaj¹cej zasady dzia³a-

nia wy¿ej wymienionej komisji.

Zwrócono tak¿e uwagê na

potrzebê prowadzenia badañ

bieg³oœci w laboratoriach zrze-

szonych w ENFSI. Przygotowa-

nie takich badañ opartych na

poprawnie zebranym materiale

pozwoli³oby okreœliæ poziom ja-

koœciowy wykonywanych badañ

identyfikacyjnych oraz zapewniæ

Ryc. 3. Graficzne przedstawienie wyniku badañ dr. Itiela

Drora dotycz¹ce wp³ywu sugestii na podejmowanie de-

cyzji o identyfikacji

Fig. 3. Results of Dr. Itiel Dror’s study of effect

of suggestion on idenitifcation

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06

Z PRAKTYKI

mo¿liwoœæ przeprowadzenia dzia³añ

koryguj¹cych. Badania s¹ bardziej

u¿yteczne, gdy ich organizator zna

odpowiedzi, a wyniki nie podlegaj¹

dyskusji.

Warsztaty zespo³u

identyfikacji Grupy Ro-

boczej Ekspertów Dak-

tyloskopii ENFSI polega-

j¹ na przeprowadzaniu

badañ identyfikacyjnych

materia³u testowego.

Celem takich warszta-

tów by³o okreœlenie

wspólnego stanowiska

odnoœnie do kryteriów

kwalifikowania œladów li-

nii papilarnych do badañ

identyfikacyjnych, np.:

jakoœci i iloœci wystêpo-

wania cech indywidual-

nych.

Przed przyst¹pieniem

do dalszego omawiania

czynników wp³ywaj¹-

cych na identyfikacjê

daktyloskopijn¹ warto

przeprowadziæ test,

w którym nale¿y odpo-

wiedzieæ, czy zestawio-

ne pary: œlad i odbitka

porównawcza (ryc. 4, 5,

6, 7) nadaj¹ siê do iden-

tyfikacji, a jeœli tak, to

czy s¹ ze sob¹ zgodne. Wyniki nale-

¿y wpisaæ do odpowiednich rubryk ta-

beli 1.

Œlady A, B, C, D utrwalone na fo-

togramie (ryc. 8) wraz z odbitkami li-

nii papilarnych palców na karcie dak-

tyloskopijnej by³y przedmiotem ba-

dañ 23 uczestników warsztatu zespo-

³u identyfikacji Grupy Roboczej Eks-

pertów Daktyloskopii ENFSI. Polega-

Ryc. 4. Œlad A i odbitka porównawcza

Fig. 4. Mark A and comparative print

Ryc. 6. Œlad C i odbitka porównawcza

Fig. 6. Mark C and comparative print

Ryc. 7. Œlad D i odbitka porównawcza

Fig. 7. Mark D and comparative print

Ryc. 5. Œlad B i odbitka porównawcza

Fig. 5. Mark B and comparative print

³y one na zakwalifikowaniu œladów do

badañ, porównaniu ich z odbitkami

na za³¹czonej karcie daktyloskopijnej

oraz wpisaniu wyników do odpowied-

niej rubryki tabeli wg wzoru (tab. 1).

Czas na przeprowadzenie badania

zosta³ okreœlony na 45 min. Po oko³o

Tabela 1

Tabela do wpisywania wyników testu

Test results table

Œlad

Zidentyfikowany, mog¹cy

stanowiæ dowód w s¹dzie

Zidentyfikowany, niemog¹cy

stanowiæ dowodu w s¹dzie

Podobny,

silne przekonanie

o zgodnoœci œladu

z odbitk¹

Podobny, s³abe

przekonanie o zgodnoœci

œladu z odbitk¹

nds

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06

Z PRAKTYKI

Ryc. 8. Œlady linii papilarnych A, B, C, D utrwalone na kawa³ku papieru fotograficznego

Fig. 8. A, B, C and D marks fixed on a sheet of photographic paper

Wp³yw na wyniki badañ praw-

dopodobnie mia³a sugestia prowa-

dz¹cego warsztat Paula Chamber-

laina. Po og³oszeniu wyników roz-

gorza³a dyskusja na temat liczby

cech szczególnych, na których

podstawie mo¿emy bezsprzecznie

stwierdziæ (dowód w s¹dzie), czy

œlad i odbitka porównawcza s¹ ze

sob¹ zgodne.

Wœród uczestników mo¿na by³o

wyró¿niæ dwa wyraŸne stanowi-

ska: typowe podejœcie identyfikacji

iloœciowej (spe³nienie wymogu mini-

malnej liczby cech) oraz podejœcie ja-

koœciowe (indywidualny, niepowta-

rzalny uk³ad cech, nawet przy mniej-

szej ich liczbie). Równie¿ nag³ówki

tabeli zosta³y sformu³owane w taki

30 min prowadz¹cy warsztaty Paul

Chamberlain poinformowa³ uczestni-

ków o zgodnoœci œladów z odpowied-

nimi odbitkami, prosz¹c jednoczeœnie

o wype³nienie tabeli wyników wg kry-

teriów stosowanych w ich laborato-

riach.

Wyniki badañ przeprowadzonych

podczas warsztatów Grupy Roboczej

Ekspertów Daktyloskopii ENFSI

przedstawia tabela 2 oraz rycina 9.

Wartoœci liczbowe zawarte w tabeli

oznaczaj¹ liczbê uczestników, którzy

podjêli jedn¹ z piêciu decyzji.

Tabela 2

Wyniki testu przeprowadzonego podczas spotkania Grupy Roboczej Ekspertów Daktyloskopii ENFSI

Results of test performed during ENFSI Fingerprint WG Meeting

Ślad

Zidentyfikowany, mogący

stanowić dowód w sądzie

Zidentyfikowany, niemogący

stanowić dowodu w sądzie

Podobny,

silne przekonanie

o zgodności śladu

z odbitką

Podobny,

słabe przekonanie

o zgodności śladu

z odbitką

nds

Ryc. 9. Graficzne przedstawienie wyników testu przeprowadzonego podczas spotkania Grupy Roboczej

Ekspertów Daktyloskopii ENFSI

Fig. 9. Block diagram presenting results of test performed during ENFSI Fingerprint WG Meeting

sposób, aby ci, którzy dokonywali

identyfikacji w oparciu o podejœcie ja-

koœciowe, mogli wpisaæ swoje wyniki.

Uczestnicy z pañstw, w których pra-

wodawstwo dopuszcza wydawanie

opinii z zastosowaniem zasady jako-

œciowej, wskazywali na mo¿liwoœci

wydawania opinii prawdopodobnych

na podstawie kilku cech (5–9). Od-

mienne stanowisko reprezentowali

uczestnicy z pañstw, w których pra-

wodawstwie przyjêto zasadê wyma-

ganej liczby cech. Nieugiête by³o sta-

nowisko ekspertów niemieckich, dla

których œlad dowodowy musi mieæ

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06

Z PRAKTYKI

minimum 12 niepodwa¿alnych cech,

by móg³ stanowiæ dowód w s¹dzie.

Podkreœlali oni tak¿e, ¿e na wynik ba-

dañ identyfikacyjnych nie mog¹ mieæ

wp³ywu sugestia i autosugestia.

Eksperci angielscy w trakcie tej

dyskusji przedstawili aplikacjê umo¿-

liwiaj¹c¹ obliczenie prawdopodobieñ-

stwa wystêpowania uk³adu „pew-

nych” minucji, bêd¹cych podstaw¹

zakwalifikowania œladu do badañ i je-

– druga grupa otrzyma³a tylko œla-

dy (ryc. 8).

Du¿e znaczenie przy uzyskaniu

wyniku „Zidentyfikowany, mog¹cy

stanowiæ dowód w s¹dzie” mia³o

oparcie siê ekspertów na cechach

krawêdzioskopijnych i liniach szcz¹t-

kowych. Wœród czynników maj¹cych

wp³yw na uzyskane wyniki by³a suge-

stia przekazana przez uczestników

warsztatu zespo³u identyfikacji Grupy

Roboczej Ekspertów Daktyloskopii

Zadaniem pierwszej grupy uczest-

ników by³o ustalenie, czy œlady linii

papilarnych utrwalone na fotogramie

nadaj¹ siê do identyfikacji, a jeœli tak,

to czy s¹ zgodne z któr¹œ z odbitek

na do³¹czonym materiale porównaw-

czym. Wyniki nale¿a³o wpisaæ do od-

powiednich rubryk tabeli 1.

Tabela 3

Wyniki testu przeprowadzonego w Wydziale Daktyloskopii CLK KGP

Results of test performed in CFLPP Fingerprint Examination Department

Ślad

Zidentyfikowany, mogący

stanowić dowód w sądzie

Zidentyfikowany, niemogący

stanowić dowodu w sądzie

Podobny,

silne przekonanie

o zgodności śladu

z odbitką

Podobny,

słabe przekonanie

o zgodności śladu

z odbitką

nds

go identyfikacji. W tabeli 4 w kolum-

nie „Ocena angielska” zosta³y przed-

stawione iloœci „pewnych” minucji na

poszczególnych œladach oraz praw-

dopodobieñstwa wyst¹pienia uk³adu

tych minucji.

Ca³y warsztat identyfikacji nie wy-

pracowa³ jednoznacznie kryterium

iloœciowego czy jakoœciowego, wg

którego nale¿y prowadziæ proces ba-

dañ identyfikacyjnych.

Ten sam test zosta³ przeprowa-

dzony wœród ekspertów Wydzia³u

Daktyloskopii CLK KGP.

Wyniki testu uzyskane przez

pierwsz¹ grupê uczestników przed-

stawia tabela 3 i rycina 10.

ENFSI – „œlady mo¿na zidentyfiko-

waæ”.

Wyniki CLK KGP

100%

90%

nds

80%

70%

Po dobny, s³abe p rzekon an ie

o zgodn oœci œlad u z odbitk¹

60%

50%

Po dobny, silne przekon an ie

o zgodn oœci œlad u z odbitk¹

40%

30%

Z identyf ikow an y, n iemo g¹ cy

stanowiæ d owodu w s¹ dzie

20%

10%

Z identyfikow an y, m og¹ cy

stanowiæ d owód w s¹ dzie

Uczestnicy testu zostali podzieleni

na dwie grupy:

Œlad

– pierwsza grupa otrzyma³a pe³ny

materia³ badawczy – cztery œla-

dy na jednym fotogramie (ryc. 8)

oraz kartê daktyloskopijn¹ z od-

bitkami porównawczymi,

Ryc. 10. Graficzne przedstawienie wyników testu przeprowadzonego w Wydziale Daktyloskopii CLK

KGP

Fig. 10. Block diagram presenting results of test performed in CFLPP Fingerprint Examination

Department

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: