Lekcja swinki.doc

Chów Świń

Lekcja

Temat: Typy użytkowe świń.

Rozpatrując typy użytkowe świń, musimy wziąć pod uwagę stosunek mięsa do tłuszczu. Zdolność świń do produkowania dużej ilości nieprzetłuszczonego mięsa zależy głównie od:
-szybkości wzrostu w młodym wieku
-długości okresu dojrzewania fizycznego.
Wiek, w którym następuje przejście intensywnego przyrostu mięśni na intensywny przyrost tłuszczu stanowi podstawowe kryterium oceny długości okresu dojrzewania.
Rasy, w których przejście to następuje w młodszym wieku nazywamy wcześnie dojrzewającymi, a te, u których w starszym wieku - późno dojrzewającymi.
Rasy o dużych przyrostach dziennych nazywamy szybko rosnącymi, a o małych - wolno rosnącymi. Na podstawie wymienionych właściwości wyróżniamy 4 kierunki użytkowe trzody chlewnej i odpowiadające im 4 typy użytkowe świń:
-rasy mięsne - późno dojrzewające i szybko rosnące,
-tłuszczowo-mięsne - wcześnie dojrzewające i szybko rosnące,
-słoninowe - późno dojrzewające i powoli rosnące
-smalcowe - szybko dojrzewające i powoli rosnące.

Lekcje

Temat: Ogólne cechy pokroju świń.

Ocenę pokroju przeprowadza się u loch i knurów oraz u młodzieży przeznaczonej w przyszłości do użytkowania rozpłodowego. Na podstawie pokroju można określić przynależność do typu użytkowego i rasy oraz w dużym przybliżeniu ocenić zdrowie i konstytucję zwierzęcia. Głównym więc celem tej oceny jest eliminowanie z hodowli zwierząt chorych, o słabej konstytucji. Przy ocenie pokroju bierze się pod uwagę cechy ogólne odnoszące się do całego zwierzęcia i cechy szczegółowe dotyczące budowy poszczególnych części ciała. Do cech ogólnych należą:
-oznaki zdrowia i konstytucji
-harmonijność budowy
-cechy właściwe dla danego typu użytkowego
O dobrym zdrowiu świń świadczą: 
-elastyczne skóra
-połyskująca szczecina
-dobry apetyt
-ruchliwość i zainteresowanie otoczeniem
Harmonijność budowy ocenia się na podstawie wzajemnych proporcji poszczególnych części ciała, głównie głowy, szyi i kończyn w stosunku do tułowia. 
-typ mięsny ma tułów o niezbyt głębokiej klatce piersiowej, płaski bok i dobrze rozwinięty zad (szynkę)
-typ tłuszczowo mięsny - tułów krótszy i szerszy niż u mięsnego, krótsze nogi.
-typ słoninowy -silny przód o wąskiej, głębokiej klatce, słabo rozwinięty zad, wysokie i silne nogi.

Lekcja

Temat: Budowa poszczególnych partii ciała świń.

1. Głowa.
Powinna być mała, lecz proporcjonalna w stosunku do tułowia. Duża głowa cechuje rasy prymitywne. Oczy powinny być żywe, reagujące na otoczenie. Uszy cienkie, pokryte miękkim włosem. Podgardle nie powinno być ciężkie i obwisłe.
2. Szyja. 
Powinna być średniej długości, szeroka, dobrze umięśniona, harmonijnie połączona z głową i tułowiem.
3. Kłąb. 
Powinien być szeroki i równy. Skóra na łopatkach powinna być gładka.
4. Grzbiet.
Powinien być równym, szeroki, poziomy oraz dobrze umięśniony.
5. Klatka piersiowa.
Powinna być szeroka i głęboka oraz zaokrąglona na żebrach.
6. Brzuch

powinien być pojemny, o linii podbrzusza równoległej do linii grzbietu.
7. Lędźwie i krzyż.
Powinny być równe, szerokie, dobrze umięśnione.
8. Zad.
Powinien być długi, szeroki i lekko spadzisty w kierunku tylnym.
9. Szynka
Powinna być szeroka i dobrze umięśniona.
10. Ogon. 
Pożądany jest gruby u nasady i stopniowo zwężający się ku tyłowi. Świnie silne i zdrowe mają zazwyczaj ogon zakręcony.
11. Sutki. 
Liczba ich wykazuje pewne różnice między rasami. Wymagane jest 12 dobrze wykształconych sutek.
12. Zewnętrzne narządy rozrodcze.
Jądra u knurów powinny być jednakowej wielkości, zawieszone na tym samym poziomie. Skóra na mosznie powinna być elastyczna.
13. Kończyny.
Pożądane są mocne, proste, dobrze spionizowane i szeroko rozstawione.
14. Skóra. 
Powinna być elastyczna, gładka, bladoróżowa (u ras białych)
15. Szczecina. 
Pożądana jest cienka i błyszcząca.
16. umaszczenie.
W przemyśle mięsnym najchętniej pożądane są rasy białe. Świnie o ciemnym i łaciatym umaszczeniu są trudne w eksporcie.

Lekcja

Temat: Rasy świń.

1. Rasy zagraniczne świń.
a) rasa wielka biała angielska - masa waha się od 250 do 350 kg. Rasa ta charakteryzuje się szybkim wzrostem, późnym dojrzewaniem, dobrą przydatnością do tuczu, dużą płodnością i dobrym wykorzystaniem pasz.
b) rasa średnia biała angielska - charakteryzuje się szerokim i głębokim tułowiem, krótkimi nogami. Użytkowanie tłuszczowo-mięsne.
c) rasa berkshire - czarno umaszczona z białymi plamami na końcu ryja. Wcześnie dojrzewa i szybko rośnie. Reprezentuje typ tłuszczowo-mięsny.
d) rasa duńska uszlachetniona krajowa - świnia bekonowa o umaszczeniu białym, średniej wielkości o niewielkiej głowie i zwysłych uszach.

e) rasa szwedzka uszlachetniona krajowa - lekka głowa, cienka szyja, szeroki zad i dobrze umięśnione szynki. Jest to świnia wybitnie mięsna.
f) hampshire - pochodzi z USA, umaszczenie czarne z białym pasem między łopatkami. Uszy stojące. Są bardzo przydatne do krzyżowania z rasami polskimi.
g) pietrę - jest to rasa pochodząca z Francji, bardzo silnie mięsna. Wady to mała odporność, wrażliwość na hałas i transport.
h) diurok - umaszczenie czerwone, rasa ta charakteryzuje się odpornością na stres i silną konstytucją.
2. Polskie rasy świń.
a) rasa wielka biała polska (WBP) - stanowią ok. 40% świń w Polsce. Są to rasy duże, długie, mięsne, szybko rosnące, późno dojrzewają i odznaczają się dobrą płodnością. Masa ciała macior ok. 300kg, a tuczniki w wieku 6 - 7 miesięcy mają 100 - 120kg.
b) rasa polska biała zwisłoucha (PBZ) - zajmuje 2. miejsce pod względem ilości w Polsce. Jest to rasa mięsna. 
c) rasa puławska - cechuje się łaciatym umaszczeniem, krótkim wałeczkowatym tułowiem, krótkimi nogami. Reprezentuje typ tłuszczowo mięsny. Stanowią ok. 1 % wszystkich ras hodowanych w PL.
d) rasy złotnickie - rasy te, biała i pstra, są typu mięsno słoninowego. Są one hodowane w województwie poznańskim i na północnym wschodzie kraju. Stanowią ok. 1% świń w PL.

Lekcja

Temat: Rozpłód świń

1. Użytkowanie rozpłodowe lochy.
Objawy popędu płciowego występują u młodych loszek w wieku 5 - 6 mies.  Dojrzałość do rozpłodu osiągają dopiero w wieku 8. miesięcy po uzyskaniu masy 110 - 120 kg. Lochy użytkuje się średnio 3 - 4 lata. Ruja zwana hukaniem powtarza się co 3 tygodnie. Głównymi jej objawami są: obrzmienie i zaczerwienienie sromu, niespokojne zachowanie, utrata apetytu, spokojne stanie przy uciskaniu ręką na grzbiet i wydawanie charakterystycznego odgłosu zwanego hukaniem. Ruja u lochy trwa zwykle 2 - 3 doby. 
2. Użytkowanie rozpłodowe knura.
Popęd płciowy przejawia się w wieku 5 - 6 miesięcy życia. Do rozpłodu używa się knurów które ukończyły 8 miesięcy życia, przy masie ok. 130 kg. Na jednego knura przeznacza się 25 - 40 loch rocznie.
3. Krycie i unasienianie
a) krycie naturalne - najczęściej maciorę w okresie huczki dostawia się do knura. Pierwszy raz kryje się lochę w 12. godzinie od pierwszych objawów rui, a drugie krycie wykonuje się po 13h po pierwszym. Akt kopulacji trwa 10 minut.
b) unasienianie - unasienianie loch pozwala zmniejszyć liczbę knurów w stadzie, przeprowadzić ostrą selekcję.Najczęściej metodę tę stosuje się na dużych fermach. Nasienie od knura pobiera się do sztucznej pochwy. Następnie nasienie bada się i stwierdza przydatność do zapłodnienia. Dawka nasienia powinna zawierać co najmniej od 5 do 7 mld żywych plemników. nasienie w ilości 100 - 150 cm3 wprowadza się bezpośrednio do macicy za pomocą pipety inseminacyjnej.
4. Ciąża i poród.
Ciąża u świń trwa przeciętnie 114 dni, tj. 3 miesiące, 3 tygodnie i 3 dni. Oznaką ciąży jest nie występowanie rui, a w miarę upływu czasu wzrost apetytu i powiększenie objętości brzucha. Lochom prośnym należy zapewnić prawidłowe żywienie. W pomieszczeniach dla loch prośnych nie mogą występować wysokie progi, zbyt wąskie prześcia. na 8 - 10 dni przed spodziewanym porodem lochę należy umieścić w pojedynczych kojcach, tzw. porodówkach. Zbliżający się poród ma następujące objawy: 
-na 2 - 3 dni przed porodem brzuch lochy wyraźnie się puszcza i wymię nabrzmiewa.
-na dobę przed porodem locha staje się niespokojna, kręci się po kojcu, a w sutkach pojawia się mleko.
-na 2 - 3 godziny przed porodem zaczynają występować bóle przedporodowe. 
Poród trwa średnio 2 - 3 h, ale może się przedłużać. Nowo narodzone prosięta są bardzo wrażliwe na nową temperaturę otoczenie, dlatego należy w chlewni podkładać prosięta pod sztuczne kwoki (lampa wytwarzająca ciepło). Po porodzie właściwym po 2 - 3 h odchodzi łożysko.

Lekcja

Temat: Wychów młodzieży

1. Żywienie prosiąt.
Pierwszym pokarmem prosięcia jest siara lochy. Zawiera ona przeciwciała. W ciągu 4 dni od porodu siara przechodzi w normalne mleko. Mleczność lochy wzrasta do 4 tygodni od porodu, a potem spada. Prosięta mają swobodny dostęp do ssania maciory. W okresie ssania prosięta należy dokarmiać paszami mineralnymi, mlekiem lub preparatami mlekozastępczymi. Z pasz mineralnych szczególne znaczenie ma żelazo niezbędne do wytwarzania hemoglobiny i zapobiega powstawaniu anemii prosiąt. Już w pierwszych dniach żywicia należy podawać prosiętom wodę. Dokarmianie prosiąt mlekiem pełnym świżym rozpoczyna się zwykle w 8. dniu życia. po 3 tygodniach życia należy podawać prosiętom świeże mleko odtłuszczone. Od 10 dnia życia można podawać prosiętom prażone ziarno jęczmienia lub pszenicy. Po 2 tygodniu życia rozpoczynamy podawanie specjalnych mieszanek pełnoporcjowych i podajemy je do 6 tygodnia życia. Od 4 tygodnia życia mogą być podawane pasze soczyste, np. parowane ziemniaki z dodatkiem marchwi.
2. Utrzymywanie osesków.
Prosięta należy trzymać w oddzielnym kojcu obok kojca lochy, do którego prosięta mają bezpośredni dostęp. Pomieszczenia z prosiętami należy utrzymywać stale w czystości, dobrze wietrzyć, chronić przed przeciągami i nadmierną wilgocią. nad legowiskiem prosiąt należy umieścić promienniki podczerwieni, które utrzymują wysoką temperaturę. W wieku 3 - 4 tygodni przeprowadza się kastrację knurków. Odstadzanie prosiąt rozpoczyna się w PL w wieku 28 dni.
3. Odsadzanie prosiąt.
Najmniej pracochłonne i najczęściej stosowane jest raptowne odsadzenie lochy. Inną metodą jest odsadzanie stopniowe - lochę odsadza się na kilka godzin i przyprowadza do karmienia do karmienia prosiąt przez 5 dni. Najbardziej popularne jest odsadzanie prosiąt "na raty": najpierw odsadzamy silniejsze prosięta, a potem słabsze.
4. Zapobieganie chorobie obrzękowej.
Po pierwszych 4 - 5 tygodniach od odsadzenia ze względu na zmianę karmy prosięta są narażone na chorobę obrzękową, której objawami są: obrzęk spojówek, podgardla, charczenie, duszenie się i objawy nerwowe. Przyczyną jest nadmiernie rozwinięcie się w przewodzie pokarmowym pałeczek bakterii coli. Podstawowymi sposobami zapobiegania są:
-zmniejszenie dawki pokarmowej
-regularne i długie przerwy między karmieniami
-unikanie raptownej zmiany paszy
-unikanie pasz wysokobiałkowych
-podawanie mleka kwaśnego po odsadzeniu
5. Wychów knurków i loszek hodowlanych.
a) utrzymywanie knurków i loszek - selekcję na knurki i loszki do dalszej hodowli przeprowadza się w wieku 9 - 12 tygodni. Knurki i loszki waży się raz na miesiąc.Te, które nie przyrastają odrzucamy z hodowli.
b) żywienie (hodowlanych) 
- w pierwszych 6 tygodniach po odsadzeniu stosujemy żywienie skąpe, aby zapobiec chorobie obrzękowej.
-przez kolejne trzy miesiące żywimy intensywnie w celu szybkiego przyrostu
-następny okres to żywienie nisko tłuszczowe i nisko węglowodanowe aby zapobiec odkładaniu tłuszczu.
Średnio dobowe przyrosty loszek w pierwszych 6 tyg. życia powinny wzrastać ok. 0,5 kg/doba a w następnych 3 miesiącach życia ok. 700g/doba. Najlepszą karmą dla loszek i knurków hodowlanych są odpowiednio zbilansowane pasze przemysłowe.

Lekcja

Temat: Żywienie loch i knurów

1. Pasze stosowane w żywieniu trzody chlewnej.
Świnie wymagają pasz wartościowych i łatwostrawnych. W tuczu świń trzeba uwzględnić także oddziaływanie niektórych pasz na jakość odkładanego tłuszczu. Np. śruta z owsa i kukurydzy oraz mączka rybna powodują, że słonina jest miękka i oleista. Podstawową paszą w żywieniu świń są ziemniaki. Zaletą ich jest łatwostrawność oraz wysoka wartość biologiczna białka. Drugą podstawową grupą pasz w żywieniu świń są śruty zbożowe i otręby.  Śruty zawierają średnią ilość białka. Przy podawaniu ziemniaków i śrut zbożowych dobrze jest dodawać koncentraty białkowe. Z pasz soczystych wartościowe dla świń są młode zielonki, zwłaszcza z lucerny, buraków  pastewnych, półcukrowych i cukrowych. Dobrą paszą jest mleko odtłuszczone i maślanka, które uzupełniają białko. W żywieniu świń stosowane są również dodatki mineralne, kreda pastewna i mieszanki mineralne. W fermach przemysłowych ze względu na wygodę stosuje się pełno porcjowe mieszanki przemysłowe.
2. Żywienie loch.
a) żywienie loch prośnych - lochom prośnym należy dostarczyć składniki pokarmowe na potrzeby bytowe i na rozwój płodów. Szczególną rolę w żywieniu loch prośnych odgrywa jakość paszy oraz jej zasobność w składniki mineralne, białko. Żywienie loch prośnych w okresie letnim opiera się przede wszystkim na młodych zielonkach w ilości od 6 do 12 kg na świnię dziennie. Oprócz zielonek, podajemy latem mleko chude lub maślankę 1 - 2 l na świnię oraz niewielką ilość ziemniaków i śrut zbożowych. W okresie żywienia zimowego podajemy lochom prośnym buraki, marchew, susz z zielonek oraz siano z młodej lucerny. Dodatkowo podajemy ziemniaki, odpady mleczne i śruty zbożowe. Między 90 a 110 dniem ciąży podajemy paszę o większej ilości białka, wartości energetycznej. Na 4 dni przed spodziewanym porodem stosujemy pasze o rzadkiej konsystencji i bardziej dietetyczne.
b) żywienie loch karmiących - w początkowym okresie po porodzie dajemy pasze dietetyczne, ale mlekopędne, czyli maślankę, mleko. Mniej podajemy pasz treściwych i soczystych. Pierwszego dnia po porodzie podajemy mieszankę wody z otrębami pszennymi i siemię lniane, aby zapobiec zatwardzeniom. Od 3 dnia po porodzie podajemy paszę, którą będziemy podawać do końca, zaczynając od małych dawek.
c) żywienie loch luźnych - żywimy jak lochy nisko prośne.
3. Żywienie knurów.
Sposób żywienia knurów zależy od ich masy, wieku oraz od intensywności użytkowania rozpłodowego. Na 3 - 4 tygodnie przed sezonem krycia należy knura żywić intensywnie paszami bogatymi w składniki mineralne, witaminy, białko. Dawki ziemniaków nie powinny przekraczać siana 0,3 - 0,8 a zielonek 5 - 8 kg. Ze śrut zbożowych najlepsze są owsiane, które podajemy do 2 kg na knura. W okresie intensywnego krycia zmniejszamy pasze objętościowe, a zwiększamy pasze treściwe i mleko.