l.IDEAŁ DEMOKRACJI PUSTYNNEJ HEBRAJCZYKÓW
Demokracja pustynna oparta była na zasadach równości, wolności i solidarności członków plemion. Hebrajczycy byli narodem w przeciwieństwie do innych funkcjonujących wówczas plemion. Początkowo Jahwe był utożsamiany z wiatrem, burzą i piorunami - później stał się swoistym opiekunem Izraela. Przed przymierzem na górze Synaj w plemionach żydowskich wszyscy byli równi, gdyż Bóg przyznał wszystkim takie same przywileje. Wybierali spośród siebie przywódcę /szofeta/, którym mogły być także kobiety oraz sędziego. Idea wolności mówiła, że władzą jest sam Bóg. Żydzi z sobą nie walczyli i to nie tylko ze względu na łączącą ich wiarę ale i pokrewieństwo - pochodzili od 12 braci - synów Józefa. Występowała równość na płaszczyźnie prawnej natomiast brak jest równości na płaszczyźnie materialnej.
2. POZYCJA KRÓLA W DOKTRYNIE STAROHEBRAJSKIEJ
Król był tu zaledwie patriarchalnym naczelnikiem plemienia. O królu Dawidzie legenda głosiła, że zanim zawarł przymierze ze starszyzną ł został przez nią kreowany na monarchę „pasał trzody swojego ojca". Przeciwko wzmocnieniu monarchii występowali potężni kapłani. Długo Żydzi opierali się przeciwko monarchii. W końcu jednak jak głoszą księgi biblijne Bóg zawarł z Dawidem nowe przymierze, które było realizacją wcześniejszego, ustanowionego na górze Synaj. W rezultacie pozycja monarchy znacznie wzrosła; król dysponował szczególnym wsparciem Boga, był jego adopcyjnym synem, miał prawo do zasiadania na tronie po bożej prawicy, spełniał funkcję kapłana Żydowski król nie był Bogiem, nie był przedmiotem kultu, nie miał tez własnej mocy rozkazywania siłom natury. Sprawował władzę świecką i sakralną.
3. MESJANIZM ŻYDOWSKI
W okresie niewoli babilońskiej pojawiła się idea mesjanizmu. Trzy płaszczyzny mesjanizmu: personali styczny - król z rodu Dawida władca świecki, religijny - Żydzi są narodem wybranym przez Boga,
- martyrologiczny - naród żydowski jest narodem wybranym po, to aby cierpieć i aby przez to cierpienie inne narody dowiedziały się, że to właśnie Żydzi są narodem wybranym.
4. ZNACZENIE PROROKÓW W HISTORII NARODU ŻYDOWSKIEGO
Prorocy.przyczynili się do ostatecznego zwycięstwa kultu Jahwe. Prorocy występowali w imieniu Jahwe; byli nauczycielami i pisarzami. Głosili oni wyższość Jahwe nad Baalem i obcymi bogami. W wyniku ich działalności powstała właściwie nowa religia. Jej ośrodkiem stało się tylko jedno najwyższe i uniwersalne bóstwo, które nie żąda ofiar lecz sprawiedliwego życia, gdyż samo jest sprawiedliwe. Głosili, że jest on Bogiem, który za winy karze, ale jest jednocześnie miłosierny wobec ludzi.
5. STOSUNEK BÓG - NARÓD WYBRANY W DOKTRYNO: STAROHEBRAJSKIEJ
Od samego początku Izraelici wierzyli, że Bóg wybrał ich do wypełnienia szczególnego posłannictwa: by szerzyli wiedzę o nim i o jego moralnej naturze.
6. PODZIAŁ SPOŁECZNY SPARTY
Ustrój timokratyczny - początki wiąże się z podbojem Dorów. Dorowie stali się grupą panującą.
STRUKTURA SPOŁECZNA
SPARTIACI -nieliczna grupa pełnoprawnych obywateli Sparty /Spartiaci to około 5-6 tyś. ludzi, podczas gdy wszystkich obywateli było ok. 120 tys./,potomkowie najeźdźców doryckich; tylko oni mieli prawa polityczne - ich źródłem utrzymania była ziemia. Ziemia była własnością Spartiaty nie pracował on jednak sam na niej; uprawą ziemi zajmowali się Heloci. Helota nie był własnością Spartiaty lecz państwa. Ziemię Spartiata otrzymywał od państwa nie mógł jej sprzedać, darować ani oddać w spadku w formie testamentu - na łożu śmierci dzielił ją między swoje potomstwo; tak w linii męskiej jak i żeńskiej. Potomstwo w linii męskiej musiało odebrać AGOGE / spartańskie-wychowanie/- chłopców w wieku 7-18 lat oddawano do wspólnego wychowania, od 18-20 roku życia odbywali oni służbę wojskową, od tego momentu mogli brać udział w
życiu politycznym; od 30 r.ż. mogli kandydować na urzędy. Do 60 r.ż. przechodzili szkolenia wojskowe i byli zobowiązani do obrony swego terytorium. Spartiata mógł stracić prawa polityczne gdy jako dziecko nie odebrał Agoge, gdy nie uczestniczył w FIDITIACH /wspólne uczty za które musieli zapłacić/ lub gdy stracił cześć /np. kłamstwo, skrytobójstwo/.
- PERJOJKOWIE - ludzie wolni ,zamieszkujący wybrzeża i góry, posiadający samorząd lokalny i pełnię praw cywilnych. Mogą uprawiać ziemię/głównie jako dzierżawcy/, zajmują się handlem i rzemiosłem. Nie biorą udziału w życiu politycznym, są jednak zobowiązani do służby wojskowej.
- HELOCI -grupa ludzi niewolnych stanowiących własność państwa; przypisanych do ziemi przekazanej Spartiatom /Spartiata nie mógł jednak dowolnie nim dysponować np. sprzedać go lub zabić/. Helota mógł odzyskać wolność za szczególne zasługi wojenne. STRUKTURA POLITYCZNA -
APELLA / Zgromadzenie Ludowe/, GERUZJA /Zgromadzenie Gerontów/,
- KRÓLOWIE /jest ich dwóch/,
- EFOR /jest ich pięciu/,
- PAIDONOM /był odpowiedzialny za system wychowania/.
7. PODZIAŁ SPOŁECZNY ATEN.
STRUKTURA SPOŁECZNA -OBYWATELE :
- LUDZIE WOLNI:
Pełnoprawni obywatele Aten, Metojkowie, Wyzwoleńcy NIE OBYWATELE :
- LUDZIE NIEWOLNI: Niewolnicy państwowi, Niewolnicy prywatni.
PEŁNOPRAWNI OBYWATELE ATEN - pełnoprawnym obywatelem trzeba się było urodzić z
pełnoprawnego związku małżeńskiego oczywiście z pełnoprawnych rodziców. W 18 r.ż.
zarówno kobiety jak i mężczyźni byli wpisywani do Księgi Demu - z tym, że kobiety nie
posiadały praw politycznych. Pełnię praw politycznych i cywilnych mężczyźni nabywali w
wieku lat 20, a od 30 r.ż. mogli piastować urzędy. Mogli dowolnie rozporządzać swoim
majątkiem w formie testamentu. Pełnoprawne obywatelstwo można było utracić poprzez utratę
Atmii /czci/ i wykreślenie z Księgi Demu;
METOJKOWIE - ludzie, którzy napływali do Aten z"innych polis /cudzoziemcy/, mieli tylko
prawa cywilne. Zajmowali się rzemiosłem i handlem, byli zobowiązani do płacenia podatku na
rzecz państwa „metojkionu". Metojkowie musieli mieć patronów, gdyż sami nie mogli np.
występować w sądzie jako strona, mieli obowiązek płacić swojemu patronowi i odpowiadali za
jego długi. Swoim majątkiem mogli rozporządzać dowolnie np. zapisać go w testamencie ale
tylko w ramach swojej grupy.
WYZWOLEŃCY - wyzwoleńcem mógł zostać niewolnik prywatny, wyzwolony przez pana
najczęściej w akcie testamentu; niewolników państwowych mogło wyzwolić zgromadzenie.
Mieli status podobny do Metojków -również musieli mieć patronów i opłacać podatek na rzecz
państwa.
NIEWOLNICY - zajmowali się tym co hańbiło Ateńczyka np. byli katami, strażnikami
więziennymi i miejskimi, pracowali w kopalniach.
niewolnik państwowy - mógł posiadać na własność pewne rzeczy ruchome np. mały
kapitał, osła czy ubranie.
niewolnik prywatny - nie miał nic na własność - prywatnego niewolnika nie wolno
było zabić, można jednak było skazać go na karę chłosty podczas której mógł umrzeć.
8 . NAJWAŻNIEJSZE ISTYTUCJE POLITYCZNE ATEN :
- EKKLEZJA -Zgromadzenie Ludowe,
- BULE -Rada 500,
- AREOPAG - Zgromadzenie Archontów,
- ARCHONT -Urzędnik,
- STRATEG - Urzędnik.
9. ZNACZENIE ZGROMADZENIA LUDOWEGO W ATENACH
Na Zgromadzeniu Ludowym każdemu przysługuje prawo zabierania głosu, za treść wystąpienia nie można nikogo ukarać ani nawet ganić. W Zgromadzeniu Ludowym mogli uczestniczyć tylko Ci którzy zostali wpisani do Księgi Demu; spośród nich losowani byli urzędnicy i członkowie bule. Zgromadzenie miało symbolizować pełnię praw obywatelskich oraz wolność.
10. PROSZĘ SCHARAKERYZOWAĆ SYNOJKIZM
Jest to proces powstawania polis w drodze połączenia kilku sąsiadujących ze sobą gmin. Proces powstawania polis rozpoczynał się od budowy twierdzy /cytadeli/ na terenie której zawsze znajdowała się woda gwarantująca egzystencję. Wokół twierdzy powstawały gospodarstwa z wielopokoleniowymi rodzinami wraz z czeladzią. Były one samowystarczalne. Z biegiem czasu gospodarstwa te łączyły się, otaczały murem i powstawała polis.
11. GŁÓWNE WARTOŚCI NA KTÓRYCH OPIERAŁA SIĘ DEMOKRACJA ATEŃSKA -
Podstawowym pojęciem demokracji ateńskiej była wolność; oznaczała ona, że każdy może mówić to co chce i robić to co chce o ile nie zabrania mu tego prawo. Synonimem była też równość praw; oznaczało to równość głosu i udziału we władzy, równość traktowania obywateli w urzędzie podatkowym, sądzie na agorze. Zasada równości to równa szansa, równy start do bogactwa. Inna zasada to praworządność; pojmowana jako dobrowolne ale konieczne podporządkowanie prawu; obywatele są twórcami prawa, zmieniają je kiedy przestaje im służyć.
12. SPARTA - DLACZEGO NIEDEMOKRATYCZAN POLIS ?
Faktyczną władzę w Sparcie sprawowali Eforowie. Pierwotnie byli to urzędnicy kontrolujący królów; stopniowo uzyskiwali coraz szersze kompetencje, przewodniczyli geruzji ł apelli, kierowali polityką zagraniczną państwa, towarzyszyli królowi na wojnie; przejęli więc ogólne kierownictwo państwa, gdy podporządkowali sobie organy ustawodawcze wykształcił się ustrój oligarchiczny o bardzo wąskiej grupie rządzących.
13.ISEGORIA, ISONOMIA, HOMONOIA - CHARAKTERYSTYKA POJĘĆ /uzupełnić/
- ISONOMIA - równość praw oznacza to równość głosu i udziału we władzy, to także równość traktowania obywateli w urzędzie podatkowym, przed sądem, na agorze.
- ISEGORIA-
- HOMONOIA-
14. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DEMOKRACJI ATEŃSKIE J
Podstawowym pojęciem demokracji ateńskiej była wolność. Wolność pozwalająca człowiekowi robić co chce i mówić co chce, jeżeli prawo nie każe inaczej. Za istotę wolności uważano wolność słowa. Na zgromadzeniu ludowym każdemu przysługuje prawo zabierania głosu. Za treść wystąpienia nie można nikogo karać ani nawet ganić. Oczywiście dobrodziejstwa wolności szczelnie zamykały się przed niewolnikami. Innym składnikiem ateńskiej doktryny demokracji była zasada praworządności. Obywatele są twórcami prawa, zmieniają je, kiedy przestaje im służyć, ale dopóki obowiązuje musi być przestrzegane jest „ panem demokracji".
15. CHARAKTERSTYKA BRAMINIZMU
Bramini rozbudowali kult, uzasadniając tym potrzebę istnienia swojego stanu oraz wprowadzili jako dogmat wiarę w reinkarnację, uzależnioną od czynów dokonanych w życiu poprzednim. Reinkarnacja uzasadniała istnienie kast, dawała odpowiedź na pytanie, co dzieje się z
człowiekiem po śmierci oraz wyjaśniała istnienie cierpienia w życiu ł nierówności społecznej. Najważniejszy jest bóg BRAHMAN - jest, to Bóg niematerialny, duch przepajający wszystkie dziedziny życia / nie wolno go personifikować/. Obrzędy braministyczne, jak rzadko które, obracały się wokół ofiary. Powstanie świata z wielkiej ofiary bogów uczyniło ten rytuał nieodzownym dla sprawnego funkcjonowania wedyjskiego świata. Był on nie tylko ośrodkiem uśmierzania gniewu bogów, ale również zanoszenia próśb o względy i wreszcie zapewnienia właściwego biegu spraw. Co więcej ofiara musiała być dokonana z absolutną precyzją, określającą nadrzędną rolę bramina, zapewniając mu miejsce na najwyższym szczeblu kastowej hierarchii. W pewnym momencie uważano, że jeśli ofiara jest dokonana w sposób idealny, bogowie muszą automatycznie zadośćuczynić kierowanym doń prośbom, gdy tak się nie działo uważano, że proces składania ofiar musiał być nieprawidłowy.
16. KSIĘGI POLITYCZNE STAROŻYTNYCH INDII
Cztery Wedy : Termin „weda" odnosi się do ortodoksyjnego, objawionego świętego tekstu religii Indii. Dzieli się na cztery Wedy :
Rygwedę, Jadżurwedę, Samawedę i Atharawedę ; zwane są również sanhitami / samhitami -„zbiorami"/,ponieważ pozostają kompendiami różnych hymnów, modlitw i wiedzy duchowej. Każda Weda zawiera uzupełnienie z nowszych pism, znanych jako rahmany, aranjaki i upaniszady. Zachodni badacze uważają, że Wedy powstawały i były przekazywane ustnie między latami 1500 s. 600 przed Chr., a zapisano je po 1000 r. przed Chr. Jednak większość uczonych przyznaje, że źródła wierzeń wyrażonych w Wedach, a także pochodzenie riszich, którzy je skomponowali, okryte są tajemnicą, podobnie jak dokładne daty pierwszych dokonań w tej dziedzinie. Niektórzy indyjscy historycy datują powstanie pierwszych hymnów aż na rok 4000 przed Chr. lub nawet jeszcze wcześniej. Za każdą z obszernych Wed odpowiedzialne były różne bramińskie rodziny, które zbierały je i przekazywały jedne drugim. Z istnienia wielu wewnętrznych odnośników do rozdziałów, których nie ma w Wedach i upaniszadach, naukowcy wywnioskowali, że wiele pierwotnych pism zaginęło.
17. PAŃSTWO I WŁADZA WEDŁUG KSIĄG POLITYCZNYCH STAROŻYTNYCH INDII
Znana również jako „warna", kasta tradycyjnie dzieli Indusów na cztery większe klasy społeczne / między którymi istnieją setki podkast/:
bramini - kapłani-filozofowie i uczeni,
kszatrijowie - wojownicy wyższej rangi, politycy, urzędnicy państwowi, - wajsjowie - kupcy-rolnicy, wolni chłopi, rzemieślnicy,
śudra /siudrowie/ - robotnicy, służba, pracownicy niewykwalifikowani. Sanskryckie słowo oznaczające kastę, warna, znaczy również tyle co barwa. Ponieważ system ten wymyślili wyżsi wzrostem, o jaśniejszej karnacji i włosach / choć prawdopodobnie nie blondyni/ i, jak się zdaje, niebieskoocy aryjscy najeźdźcy, a narzucili go ciemnoskórym tubylcom, zamieszkującym północne Indie, więc system kastowy od samego początku miał niewątpliwe rasowe podłoże. Zaczynając od początku : kasta braminów obejmuje kapłanów-filozofów, świętych mężów i uczonych, których obowiązkiem jest uczenie i studiowanie Wed, doglądanie składania ofiar oraz dawania i zbieranie jałmużny. Początkowo tylko wojownicy wyższej rangi, kszatrijowie, dojrzeli, by przyjmować do swego grona polityków i urzędników państwowych i wszystkich pracowników administracyjnych, dzięki którym funkcjonuje państwo. Niżej są wajsjowie, kupcy-rolnicy, wolni chłopi i rzemieślnicy wykwalifikowani, którzy stanowią większość warstwy drobnej burżuazji. Najniższa kasta, śudra /siudrowie/ składała się ze służby i różnego rodzaju robotników niewykwalifikowanych.
Poniżej siudrów, a tym samym poza systemem kast, znajdują się bezkastowcy lub tak zwani nietykalni - wyższe kasty nie powinny się z nimi stykać, uważani są bowiem za „nieczystych"- którzy stanowią20 procent całej populacji i pełniąnajpodrzędniejsze funkcje. Bezkastowcami stają się ludzie wskutek pogwałcenia prawa kastowego, złamania zasad zawierania małżeństw lub zatrudniania się wbrew prawom określonym przez daną kastę.
Wprowadzenie systemu kastowego uzasadniano na różne sposoby, łącznie z koniecznością zapobieżenia rozprzestrzenianiu się chorób wśród różnych grup społeczeństwa o
zróżnicowanym stopniu odporności; chodziło o najeźdźczych Ariów, którzy zaludniali trzy wyższe kasty, i tubylczych Indusów, zepchniętych do kasty najniższej. O tym, jak wysoko we wczesnym etapie rozwoju indyjskiej kultury ceniona była religia, świadczy fakt, że klasa kapłanów i filozofów umieszczona została ponad wojownikami, królami i nowobogackimi.
18. CZTERY PRAWDY BUDDYZMU
1. O istnieniu cierpienia - Budda twierdził, że każde ludzkie życie pomiędzy jednym a drugim wcieleniem jest cierpieniem.
2. O powstaniu cierpienia - cierpienie powstaje na skutek pożądliwości i chciwości człowieka tzn. człowiek chciałby być ciągle młody, piękny i bogaty.
3. Zniszczenie cierpienia - cierpienie można zlikwidować - zależy to od człowieka, musi on wyzbyć się pożądliwości, zapomnieć o sobie, wznieść się ponad własne ja.
4. Droga wiodąca do zniszczenia cierpienia - ośmioraka ścieżka /droga/ do zniszczenia cierpienia; człowiek powinien przyjąć właściwe myślenie, działanie, osąd -jest to sposób myślenia i postępowania człowieka.
19. BUDDYZM PIERWOTNY - RELIGIA CZY NIE
Buddyzm pierwotny nie jest religią. Jest to bowiem religia bez Boga i bez obrzędowości. Był to raczej system etyczny. Akcentował swój wewnętrzny charakter, przeciwstawiał się licznym ceremoniom sprawowanym pompatycznie w braminizmie. Akceptuje jednak ofiary z kwiatów i pokłony składane posągom Buddy. Buddyzm pierwotny nie zna w ogóle modlitwy lecz tylko kazania i ćwiczenia duchowe. Uznaje jako relikwię ząb Buddy.
20. PROSZĘ SCHARAKTERYZOWAĆ GŁÓWNE IDEE SOFISTÓW
Sofiści programowo odrzucali rozważania nad istnieniem i istotą Bogów. Państwo nie jest tworem sił pozaziemskich, powstało ono z woli ludzi a jego zadania są doczesne. Sofiści burzyli święte tradycje greckie, kładli kamień węgielny pod greckie oświecenie. Zlaicyzowali podstawowe pojęcia polityczne. Odarli z uzasadnień religijnych prawo, sądy a także ideę sprawiedliwości.
21. IDEALIZM PLATONA
Platon uważał, że istnieją dwa światy: świat idei i świat odbijający te idee. Świat idei jest doskonały - jest identyczny z bóstwem bądź stanowi jego twór, jest absolutny, jego prawa są niezmienne i trwałe; jest także oparty na zasadach hierarchii - świat odbijający idee jest ...
paradise86