1061_Modraszek_nausitous.pdf

Modraszek nausitous

Maculinea nausithous

(Bergsträsser, 1779)

kiem arionem – Maculinea arion (L.). U obu gatunków b∏´-

kitne t∏o jest jaÊniejsze, a na spodzie skrzyde∏ wyst´pujà

dwa rz´dy czarnych kropek w jasnych obwódkach. W przy-

padku samic mo˝liwe jest pomylenie z modraszkiem alko-

nem – Maculinea alcon (Den. & Schiff.), który jednak na

spodzie skrzyde∏ ma dwa rz´dy czarnych kropek.

1061

Modraszek nausitous

stawonogi, owady, motyle,

modraszkowate

Cechy biologiczne

Rozmna˝anie

Gatunek posiada jedno pokolenie w ciàgu sezonu,

Motyle pojawiajà si´ od po∏owy lipca do koƒca sierp-

nia. Gàsienice ˝yjà poczàtkowo w g∏ówkach kwiato-

wych krwiÊciàga lekarskiego ( Sanguisorba officinalis

L.), potem schodzà na ziemi´, gdzie sà znajdowane

i adoptowane przez mrówki z gatunku Myrmica rubra

L., które przenoszà je do swoich mrowisk, gdzie

gàsienice odbywajà swój dalszy rozwój, ˝ywiàc si´ lar-

wami mrówek. Przepoczwarczenie odbywa si´ w mro-

wisku. Motyl natychmiast po wyjÊciu poczwarki opusz-

cza mrowisko (Figurny & Tomaszewicz, 1997; Stankie-

wicz & Sielezniew, 2002).

Opis gatunku

Rozpi´toÊç skrzyde∏ 35–37 mm. Widoczny jest wyraêny

dymorfizm p∏ciowy. Wierzch skrzyde∏ samca ciemnogra-

natowy ,,z szerokà czarnà obwódkà. Na skrzyd∏ach znaj-

duje si´ rzàd czarnych kropek oraz pojedyncza czarna

kropka w po∏owie d∏ugoÊci przedniego skrzyd∏a. Skrzyd∏a

samicy jednolicie ciemnobrunatne, bez rysunku. Spód

skrzyde∏ u obu p∏ci brunatny, znajduje si´ na nim poje-

dynczy rzàd czarnych kropek w jasnych obwódkach

(Buszko & Mas∏owski, 1993).

Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi

gatunkami

AktywnoÊç

Motyl prowadzi dzienny tryb ˝ycia. Odwiedza bardzo nie-

wiele gatunków kwiatów. Najcz´Êciej siada na kwiatach ro-

Êliny pokarmowej swoich gàsienic – krwiÊciàgu lekarskim

( Sanguisorba officinalis L.), rzadko na sierpiku barwierskim

( Serratula tinctoria L.) i wyce ptasiej ( Vicia cracca L.).

Samce mo˝na pomyliç z pokrewnymi gatunkami, mo-

draszkiem telejusem – Maculinea teleius (Bgstr.) i modrasz-

Cechy ekologiczne

Samiec

Gatunek zwiàzany jest, podobnie jak modraszek telejus,

z wilgotnymi ∏àkami, torfowiskami niskimi oraz torfowi-

skami w´glanowymi [1410, 1510]. Jednak˝e preferuje

tereny bardziej zakrzaczone i unika miejsc ca∏kowicie

otwartych. Ârodowiska te najcz´Êciej znajdujà si´ na

obrze˝ach ekstensywnie u˝ytkowanych ∏àk i trzcinowisk.

Na pogórzu gatunek ten niekiedy wyst´puje na zakrza-

czonych stokach, gdzie tworzà si´ lokalne wysi´ki wody.

We wszystkich przypadkach wyst´powanie gatunku jest

uzale˝nione od obecnoÊci roÊliny pokarmowej i odpo-

wiedniego gatunku mrówki.

Rozmieszczenie geograficzne

Samica

Gatunek o zasi´gu obejmujàcym obszary umiarkowane

Europy od Hiszpanii po górskie pasma Uralu i Kauka-

zu. W Polsce wyst´puje na wielu stanowiskach (w 160

kwadratach siatki UTM o boku 10 km), g∏ównie w po∏u-

dniowej cz´Êci kraju (Buszko, 1997). Zasi´g jego w na-

szym kraju jest podobny, jak modraszka telejusa. Naj-

dalej na pó∏noc notowany w okolicach Siemiatycz

i Che∏mna. Przez Polsk´ przebiega pó∏nocna granica

zasi´gu gatunku.

Nazwa zwierzaka

Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce

Propozycje dzia∏aƒ ochronnych

1061

Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku

Nale˝y zadbaç o utrzymanie Êrodowisk na odpowiednim

etapie sukcesji umo˝liwiajàcym rozwój roÊliny pokarmowej

gàsienic oraz obecnoÊç mrówki Myrmica rubra L. W tym

celu trzeba ograniczyç koszenie ∏àk do jednego razu w ro-

ku, i to pod koniec lipca oraz wycinaç nadmiernie rozra-

stajàce si´ krzewy.

Propozycje wzgl´dem gatunku

Sytuacja gatunku nie wymaga na obecnym etapie zastoso-

wania specjalnych dzia∏aƒ ochronnych.

Status gatunku

Propozycje wzgl´dem populacji

Poza prowadzeniem badaƒ wymienionych w akapicie po-

ni˝ej nie sà obecnie potrzebne dzia∏ania ochronne na

rzecz pojedynczych populacji gatunku.

Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC

Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie

Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN

Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej

Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej

DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ

Wskazane sà szczegó∏owe badania nad ekologià, biologià

i genetykà modraszka telejusa, zw∏aszcza pod kàtem me-

chanizmów dyspersji, wyboru Êrodowiska i relacji z mrów-

kami. Wyniki mogà byç wykorzystane przy planowaniu in-

trodukcji gatunku w przysz∏oÊci (Klasa & Woyciechowski,

1991; Wynhoff, 1998).

Wyst´powanie gatunku na

obszarach chronionych

Niektóre populacje gatunku znajdujà si´ na terenie parków

narodowych (Poleski Park Narodowy, Kampinoski Park Naro-

dowy) oraz szeregu parków krajobrazowych i rezerwatów

przyrody.

Bibliografia

BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-

sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.

BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle

dzienne ( Rhopalocera ). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.

DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982. Ginàce i zagro˝one gatun-

ki motyli ( Lepidoptera ) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny

Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea. Studia Naturae,

Seria B, Nr 31: 1–171.

FIGURNY E., TOMASZEWICZ S. 1997 Parasitism of Maculinea te-

leius and M. nausithous ( Lepidoptera: Lycaenidae ) in Myrmi-

ca scabrinodis and M. rubra nests. Wspó∏czesne kierunki

w ekologii – ekologia behawioralna [T. I L. Puszkar red.],

Wyd. UMCS, Lublin, str. 179–184.

KLASA A., WOYCIECHOWSKI M., 1991, Introdukcja ginàcych

motyli z rodzaju Maculinea ( Lepidoptera, Lycaenidae ) w Oj-

cowskim Parku Narodowym. Chroƒmy Przyr, Ojcz., 3: 31–37.

STANKIEWICZ A., SIELEZNIEW M. 2002. Host specifity of Macu-

linea teleius Bgstr. and M. nausithous Bgstr. ( Lepidoptera: Ly-

caenidae ). The new insight, Ann Zool., 53: 403–409.

WYNHOFF I. 1998. Lessons from the reintroduction of Maculinea

teleius and M. nausithous in The Netherlands. Journal of In-

sect Conservation, 2: 47–57.

Rozwój i stan populacji,

potencjalne zagro˝enia

Rozwój i stan populacji

Sytuacja populacji tego gatunku, podobnie jak mo-

draszka telejusa, jest w Polsce na razie dosyç stabilna

i wyraênie lepsza ni˝ w wielu krajach zachodniej Euro-

py. Wynika to z ekstensywnego u˝ytkowania podmo-

k∏ych ∏àk i lepszego zachowania Êrodowisk. Nale˝y jed-

nak liczyç si´ z tym, ˝e zwi´kszenie intensyfikacji u˝ytko-

wania ∏àk w Polsce po wejÊciu do Unii Europejskiej spo-

woduje szybkà degradacj´ Êrodowisk wyst´powania ga-

tunku i jego wymieranie.

Potencjalne zagro˝enia

Zagro˝eniem dla gatunku jest intensywne zagospodaro-

wanie wilgotnych ∏àk poprzez ich wczeÊniejsze i cz´stsze

koszenie oraz, w mniejszym stopniu, naturalna sukcesja

roÊlinna, która prowadzi do zarastania ∏àk krzewami

wierzby, wyeliminowania roÊliny pokarmowej, mrówek

i samego motyla (Dàbrowski & Krzywicki, 1982).

Jaros∏aw Buszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: