Badania dodatkowe :Zlecanie i interpretacja w praktyce lekarza rodzinnego
Definicja - Grupa badań wykonywanych po ustaleniu rozpoznania wstępnego celem postawienia rozpoznania ostatecznego oraz ustalenia optymalnego modelu leczenia.
Podział
¬ Badania dodatkowe podstawowe
– dają największe szanse na wykrycie przyczyny schorzeń i ustalenie odpowiedniego postępowania leczniczego
¬ Badania dodatkowe zalecane
– umożliwiają dobór najskuteczniejszej metody leczenia
Rodzaje
• Badania laboratoryjne
• Badania obrazowe
• Badania instrumentalne
• Badania histopatologiczne
• Badania serologiczne
• Badania mikrobiologiczne
• Badania genetyczne
• Inne
Badania w POZ - finansowane ze środków NFZ
Lekarz rodzinny może skierować pacjenta na bezpłatne badania diagnostyczne:
¬ hematologiczne
¬ biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi
¬ moczu
¬ kału
¬ układu krzepnięcia
¬ mikrobiologiczne
¬ badanie elektrokardiograficzne
¬ badanie ultrasonograficzne
¬ zdjęcia radiologiczne
Badania w POZ - hematologiczne
¬ morfologia krwi,
¬ płytki krwi,
¬ retikulocyty,
¬ odczyn opadania krwinek czerwonych (OB);
Badania w POZ - biochemiczne i immunochemiczne surowicy krwi
¬ sód, potas, wapń całkowity,
¬ żelazo, stężenie transferazy,
¬ kreatynina, mocznik, kwas moczowy,
¬ glukoza, test obciążenia glukozą,
¬ białko całkowite, proteinogram, albuminy
¬ cholesterol całkowity, HDL, LDL,
¬ triglicerydy (TG),
¬ bilirubina całkowita, bezpośrednia,
¬ fosfataza alkaliczna (ALP),
¬ aminotransferaza asparaginianowa (AST),
¬ aminotransferaza alaninowa (ALT),
¬ gammaglutamylotranspeptydaza (GGT),
¬ amylaza,
¬ kinaza kreatynowa (CK),
¬ fosfataza kwaśna całkowita (ACP),
¬ czynnik reumatoidalny (RF),
¬ miano antystreptolizyn O (ASO),
¬ hormon tyreotropowy (TSH),
¬ antygen HBs AgHBs,
¬ VDRL,
¬ białko C reaktywne (CRP);
Badania w POZ
¬ badania moczu - ogólne z oceną mikroskopową osadu, ilościowe oznaczanie: białka, glukozy, wapnia, amylazy;
¬ badania kału - badanie ogólne, pasożyty, krew utajona metodą immunochemiczną;
¬ badania układu krzepnięcia - wskaźnik protrombinowy (INR), czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), fibrynogen;
¬ badania mikrobiologiczne - posiew moczu z antybiogramem, posiew wymazu z gardła, ogólny posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella;
¬ badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku;
¬ badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej;
¬ zdjęcia radiologiczne - klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej; kręgosłupa; kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej; czaszki i zatok w projekcji AP i bocznej; przeglądowe jamy brzusznej.
Badania laboratoryjne
¬ Morfologia krwi
¬ Badanie biochemiczne surowicy krwi
¬ Badanie ogólne moczu
¬ Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
¬ Inne
Morfologia krwi - krwinki czerwone
Erytrocyty K: 3,6-5,0 x 1012/l
M: 4,2-5,4 x 1012/l
Ht K: 36-45% M: 40-54%
Hb K: 12-16 g/dl M: 13-18 g/dl
MCV 80 – 90 fl
MCH 27 – 31 pg
MCHC 31 – 38 g/dl
Retikulocyty 5 – 15 %o
Morfologia - niedokrwistość
¬ Utrata krwi
¬ Niedostateczna erytropoeza
– niedokrwistości niedoborowe, aplastyczne, zniszczenie szpiku przez tkankę nowotworową
¬ Rozpad krwinek czerwonych
– pod wpływem czynników toksycznych, immunologicznych, spowodowany enzymopatiami
Morfologia- nadkrwistość
¬ Objawowa
– hipoksja, hipersekrecja erytropoetyny, glikokortykosteroidów, androgenów
¬ Pierwotna
– zespół mieloproliferacyjny
¬ Konstytucjonalna
– przebiegająca z hiperwolemią, hiperlipemią i nadciśnieniem tętniczym
Morfologia- krwinki białe
Leukocyty 3800-10500/mm3
Pałeczki 3-5%
Neutrofile 50–70 %
Eozynofile 2-4 %
Bazofile 0-1%
Limfocyty 25-40%
Monocyty 2-8%
Morfologia-granulocytoza
¬ Infekcje bakteryjne
¬ Leczeni glikokortykosteroidami
¬ Po posiłku
¬ Choroby nowotworowe szpiku
Morfologia- granulocytopenia
¬ Leki
¬ Niektóre infekcje bakteryjne
¬ Infekcje wirusowe
¬ Hipersplenizm
¬ Niedobory: Fe, Kw. Foliowego, vit. B12
¬ Choroby rozrostowe szpiku kostnego
¬ Uwarunkowania autoimmunologiczne
¬ Uwarunkowania genetyczne
Morfologia-eozynofilia
¬ Alergie
¬ Pasożyty
¬ Kolagenozy
¬ Choroby nowotworowe
¬ Zespół Churga–Straussa
¬ Niedoczynność kory nadnerczy
Morfologia-eozynopenia
¬ Wstrząs
¬ Posocznica
¬ Hiperglikokortykocyzm
- endogenny i egzogenny
Morfologia-bazofilia
¬ Przewlekła białaczka szpikowa
¬ Niedoczynność tarczycy
¬ Hiperlipidemia
¬ Gruźlica
¬ Zespoły hemolityczne
¬ Po splenektomii
Morfologia-Bazopenia
¬ Leki (steroidy, aminy katecholowe)
¬ Hormony (tyroksyna, estrogeny)
¬ Chemioterapia
¬ Rentgenoterapia
Morfologia-Limfocytoza
¬ Przewlekłe choroby zakaźne
¬ Choroby autoimmunologiczne
¬ Nadczynność tarczycy
¬ Białaczki limfatyczne
Morfologia-Limfopenia
¬ Zespoły upośledzenia odporności
¬ Promieniowanie jonizujące
¬ Kortykoterapia
¬...
Chrapciolek