Eschatologia Świadków Jehowy.doc

Eschatologia Świadków Jehowy

a katolicka eschatologia biblijna

Autorem działu jest Jacek Pieszko

Niniejszy dział został stworzony w oparciu o pracę magisterską pisaną na seminarium z biblistyki Nowego Testamentu pod kierunkiem O. prof. dra hab. Sebastiana Jasińskiego OFM, przedstawioną na Wydziale Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie 1998

Spis treści:

WSTĘP             

1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WYZNANIA ŚWIADKÓW JEHOWY

1. 1. Historia             

1. 2. Źródła doktryny             

1. 3. Doktryna             

2. ESCHATOLOGIA INDYWIDUALNA

2. 1. Antropologia             

2. 2. Życie pozagrobowe             

2. 3. Czyściec             

3. ESCHATOLOGIA POWSZECHNA

3. 1. Wizja dziejów zbawienia             

3. 2. Dzień sądu             

3. 3. Niebo zbawionych i piekło potępionych             

ZAKOŃCZENIE             

WYKAZ SKRÓTÓW             

Skróty użyte w pracy

Skróty ksiąg biblijnych zaczerpnięto z Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, red. K. Dynarski, A. Jankowski, L. Stachowiak (ST) i K. Romaniuk (NT), tłum. zespół, wyd. 3, Poznań - Warszawa 1991.

AK Ateneum Kapłańskie, Włocławek 1909-

EK Encyklopedia Katolicka, Lublin 1973-

MPWB Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki I-VIII, red. S. Łach, M. Filipiak, H. Langkammer i in. Lublin 1975 -

NT Nowy Testament

NW Naród Wybrany

Pb Przebudźcie się! 1969 -

PEB Podręczna Encyklopedia Biblijna I - II, red. E. Dąbrowski, Poznań, Warszawa, Lublin 1960-61

PSNT Pismo Święte Nowego Testamentu I - XII, red. E. Dąbrowski, F. Gryglewicz, Poznań 1958 - 79

PSST Pismo Święte Starego Testamentu, red. S. Łach, Poznań 1961-

PŚ Pismo Święte

ST Stary Testament

St Strażnica 1879 -

STB Słownik Teologii Biblijnej, red., X. Léon- Dofour, Poznań 1990

STHT Śląskie Studia Historyczno - Teologiczne, Katowice 1968-

SWB Słownik Wiedzy Biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, Warszawa 1996;

ŚJ Świadkowie Jehowy

BIBLIOGRAFIA

Zestawienie literatury tematu

1. Źródła

A) Chrześcijańskie

Grecko - Polski Nowy Testament, (tłum.: Popowski R., Wojciechowski M.), Warszawa 1995;

Novum Testamentum Graece et Latine, (Nestle E., Nestle E., Aland K., Black M., Martini C. M., Metzger B. M., Wikgren A.), Stuttgar 1979;

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia (red. Jankowski A., Stachowiak L. [ST], Romaniuk K. [NT], Poznań 1980;

B) Świadków Jehowy

Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata, (przekład NT dokonany przez ŚJ), Brooklyn 1994;

2. Opracowania

A) Chrześcijańskie

Auvray P., Dofour - Léon X. Dzień Pański, w: STB, Poznań 1990;

Boismard M. Nieśmiertelność czy zmartwychwstanie?, "Novum" 11(1979), 47 - 59;

Butler C. Dlaczego Chrystus?, Paryż 1971;

Filipiak M. Biblia o człowieku, Lublin 1979;

Filipiak M. Księga Koheleta, (PSST VIII - 2), Poznań - Warszawa 1980;

Flawiusz J. Dawne dzieje Izraela, Warszawa 1997;

Flawiusz J. Wojna żydowska, Poznań 1980;

Franz R. Der Gewissenskonflikt, München 1983;

Grelot P. Świat, który ma przyjść, Warszawa 1979;

Gryglewicz F. Teologia NT III, Lublin 1986;

Gryglewicz F. Listy Katolickie, (PSNT XI), Poznań 1959;

Jakubiec Cz. Księga Hioba, (PSST VII -1), Poznań - Warszawa 1974;

Jankowski A. Eschatologia Biblijna Nowego Testamentu, Kraków 1987;

Jankowski A. Paruzja, w: E. Dąbrowski PEB II, Poznań 1960;

Jankowski A. Apokalipsa Świętego Jana, (PSNT XII), Poznań 1959;

Jankowski A. Listy więzienne świętego Pawła, (PSNT VIII), Poznań 1962;

Jasiński A. S. Według postanowienia wiecznego Boga, Opole 1991;

Jasiński A. S. Jezus jest Panem, Wrocław 1996;

Kozyra J. Aspekty teologiczne paruzji Chrystusa, w: SSHT 10(1977) 15 - 42;

Kudasiewicz J. Historia i eschaton w idei Królestwa Boga głoszonego przez Jezusa, w: MPWB VIII, Lublin 1987;

Kulisz J. W kręgu zagadnień i problemów teologii fundamentalnej, Warszawa 1994;

Łach S. Biblia, księga życia ludu Bożego, Lublin 1980;

Łach S. Księga Rodzaju, (PSST I - 1), Poznań 1962;

Łukaszczuk T. D. Czyściec, czyli miłość oczyszczająca, w: AK 2 (1982);

Rad G. Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1984;

Ratzinger J. Śmierć i życie wieczne, Warszawa 1986;

Reicke B. Piekło, w: SWB, Warszawa 1996;

Rubinkiewicz R. Eschatologia Hen 9 - 11 a Nowy Testament, Lublin 1984;

Schelke K. Teologia Nowego Testamentu, Kraków 1984;

Stachowiak L., Bejze B. Biblijna koncepcja człowieka, w: W nurcie zagadnień posoborowych II, Warszawa 1968;

Stępień J. Teologia św. Pawła, Warszawa 1979;

Strack H., Billenbreck P. Evangelium nach Lukas, w: Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch, München 1924;

Strzelecka K. Czyściec, w: EK III, Lublin 1979;

Synowiec J. Prorocy Izraela ich pisma i nauka, Kraków 1994;

Szlaga J. Elementy eschatologiczne u Proroków, w: MPWB VIII, Lublin 1987;

Tronina A. Obietnice, a eschatologiczna odpłata indywidualna w Psalmach, w: MPWB VIII;

B). Świadków Jehowy

Russel Ch. T. Cienie przybytku lepszych ofiar, Brooklyn 1889;

Russel Ch. T. Dokonana Tajemnica, Brooklyn 1917;

Russel Ch. T. Nadszedł Czas, Brooklyn 1911 ;

Rutherford F. Harfa Boża, Brooklyn 1929;

Rutherford F. Miliony ludzi z obecnie żyjących nigdy nie umrą, Brooklyn 1920;

Rutherford F. Ucisk świata - dlaczego? Lekarstwo, Brooklyn 1923;

brak autora, Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, Brooklyn 1994;

brak autora, Biblia, Słowo Boże czy ludzkie?, Brooklyn 1992;

brak autora, Co przyniosą lata siedemdziesiąte?, w: Pb 1[1969] 12 - 17;

brak autora, Czy wierzyć w Trójcę?, Brooklyn 1989;

brak autora, Dlaczego Bóg dopuszcza zło?, w: Czy Bóg naprawdę się o nas troszczy?, Brooklyn 1992;

brak autora, Dylemat teologiczny, w: St 5(1995) 29-31;

brak autora, Dzień sądu, w: St 15(1991) 4-7;

brak autora, Gdzie są teraz nasi ukochani zmarli?, w: St 1(1989) 4-7;

brak autora, Jak znaleźć prawdziwe szczęście?, brak miejsca i daty wydania;

brak autora, Kto naprawdę ma powołanie niebiańskie?, w: St 6(1991) 19- 20;

brak autora, Lepsza nadzieja dla duszy w: St 15(1996) 4 - 8;

brak autora, Miliony umarłych będą znowu żyć, w: St 9(1990) 4-7;

brak autora, Od raju utraconego do raju odzyskanego, brak miejsca i daty wydania;

brak autora, Pora zachować czujność, w: St 21(1995) 16 - 21;

brak autora, Prawda was wyswobodzi, Brooklyn 1946;

brak autora, Przyjście Jezusa czy jego obecność?, w: St 16(1996) 9 - 14;

brak autora, Pytania czytelników, w: St 16(1996) 30-31;

brak autora, Pytania czytelników, w: St 18[1979 - 1981] 23 - 24;

brak autora, Rola władz zwierzchnich, w: St 21(1990) 18-22;

brak autora, Sprawy, w których u Boga kłamstwo jest niemożliwe, brak miejsca i daty wydania;

brak autora, Świadkowie Jehowy - głosiciele Królestwa Bożego, Brooklyn 1995;

brak autora, Twój pogląd na duszę odbija się na twoim życiu, w: St 9(1990) 18 - 23;

brak autora, Wiedza, która prowadzi do życia wiecznego, Brooklyn 1995;

brak autora, Wiemy, że wstaną podczas zmartwychwstania, w: St 12(1989) 4-7;

brak autora, Wspaniały finał Objawienia jest bliski, Brooklyn 1993;

brak autora, Zjednoczeni w oddawaniu czci jedynemu prawdziwemu Bogu, brak miejsca i daty wydania;

brak autora, Zmartwychwstanie - dla kogo i kiedy?, w: St 20(1989) 4-7;

brak autora, Znak, czy bierzesz go pod uwagę?, w: St 3(1989) 4 - 6;

3.Pomoce leksykograficzne

Dąbrowski E. Podręczna Encyklopedia Biblijna, Poznań - Warszawa -Lublin 1959;

Dofour - Léon X. Słownik Teologiczno - Biblijny, Poznań 1990;

Flis J. Konkordancja do Biblii Tysiąclecia, Warszawa 1991;

Metzger M. B., Coogan M. D. Słownik Wiedzy Biblijnej, Warszawa 1996;

Popowski R. Wielki Słownik Grecko - Polski Nowego Testamentu, Warszawa 1995;

4. Literatura pomocnicza

Bednarski W. Pismo Święte, a nauka Świadków Jehowy, Oliwa 1994;

Bueno O. Świadkowie Jehowy, w: Wspólnoty Kościelne, niezależne grupy religijne sekty, Warszawa 1994,86 - 106;

Domagała Z. Czy nauka Świadków Jehowy jest zgodna z Biblią, Lublin 1976;

Fels G. Świadkowi Jehowy - bez retuszu, Niepokalanów 1995;

Hanc W., Lankiewicz T. Świadkowie Jehowy, apostołowie czy intruzi?, Włocławek 1990;

Kunda T., Kromplewski R. Strzeżcie się fałszywych proroków, Ząbki 1996;

Majka W. Czy tak uczy Pismo Święte?, Warszawa 1975;

McDowell J., Steward D. Oszukani, Lublin 1994;

Pape G. Byłem Świadkiem Jehowy, Warszawa 1991;

Pawłowicz Z. Człowiek, a Świadkowie Jehowy, Gdańsk 1991;

Pawłowicz Z. Kościół, a sekty w Polsce, w; Nowe religie i sekty wyzwaniem dla Kościoła, Pieniężno 1993;

Pietrzyk T. Świadkowie Jehowy, kim są?, Wrocław 1991;

Podolski C. Największe oszustwa i proroctwa Świadków Jehowy, Gdańsk 1996;

Price E. Nasi przyjaciele: Świadkowie Jehowy, (brak miejsca wydania), 1996;

Pyszka S. Kościół albo ruchy religijne, wyzwanie duszpasterskie, w: Kościół katolicki a sekty;

Renker Z. Nasi bracia Świadkowie Jehowy, Opalenica 1964;

Reynolds R. Kim są Świadkowie Jehowy?, Katowice 1994;

Twisselman H. J. Od Świadka Jehowy, do świadka Jezusa Chrystusa, Warszawa 1994;

Unifarski S. Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego, Kraków 1947;

wstęp

Wśród określeń teologiczno - biblijnych jednym z najbardziej kontrowersyjnych jest termin "eschatologia". Chociaż etymologia tego słowa nie budzi zastrzeżeń i oznacza naukę o rzeczach ostatecznych (gr. eschatos - ostateczny, logos - słowo), to jednak zakres znaczeniowy tego terminu jest różnie pojmowany . W naszym opracowaniu pominiemy przegląd stanowisk odnoszących się do tej kwestii i przedstawimy jedynie dwa skrajne ujęcia omawianego problemu.

Wielu egzegetów uważa, że termin "eschatologia" może być użyty tylko wtedy, gdy jest mowa o końcu świata, o wypełnieniu się dziejów, a więc o tych wydarzeniach, które przekraczają ramy doczesności . Natomiast przedstawiciele krańcowo odmiennego poglądu twierdzą, że za "eschatologiczne" należy uznać wszystkie te wypowiedzi PŚ, które mówią o zasadniczych zmianach w stosunkach ziemskich bez względu na to, czy dokona się to w obecnej rzeczywistości, czy też w rzeczywistości pozaczasowej .

W niniejszym opracowaniu termin "eschatologia" będziemy używać w zakresie węższym, obejmującym zagadnienia związane z ostatecznym dopełnieniem się historii człowieka i całej ludzkości.

Dawniej eschatologii nie poświęcano zbyt wiele miejsca w badaniach teologicznych. Obecnie, w związku z kryzysem epoki sytuacja uległa radykalnej zmianie i eschatologia zajmuje centralne miejsce w teologii .

Także wiele specjalnych grup religijnych, których dynamiczny rozwój dzisiaj obserwujemy, w centrum swojego nauczania stawia zagadnienia "eschatologiczne".

Wśród różnorodnych przyczyn rosnącej popularności tych grup do najważniejszych należą: słabnąca siła oddziaływania tradycyjnych Kościołów, szybkie tempo zmian politycznych, społecznych i ekonomicznych oraz indyferentyzm religijny. Zjawisko powstawania nowych i dynamicznego rozwoju już istniejących sekt wydaje się być jedną z charakterystycznych cech współczesnej religijności i jednocześnie problemem, wobec którego Kościół nie może przejść obojętnie.

Wydaje się, że w kręgach kościelnych coraz bardziej dostrzegana jest ważność poruszanego problemu, o czym świadczy wydanie przez Stolicę Apostolską w roku 1986 specjalnego dokumentu poświęconego wyłącznie problemowi sekt.

Giovanni Marchesi w artykule Il fenomeno delle sette oggi zamieszczony w La Civilta Cattolica wylicza kilka podstawowych cech ugrupowań religijnych o charakterze sekty:

pogarda wobec współczesnego społeczeństwa;

brak naukowych podstaw odczytywania Biblii

nakaz ślepego przyjmowania inspiracji pochodzących od założyciela sekty;

ahistoryczność wyrażająca się w tym, że własne praktyki zestawia się z praktykami pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej i pomijając dwa tysiące lat chrześcijaństwa, uważa się za wiernego kontynuatora sposobu życia tamtych gmin chrześcijańskich;

traktowanie własnej drogi zbawienia za jedynie i wyłącznie słuszną;

wywodzący się z tego przekonania fanatyzm i duch sekciarski .

Spośród sekt działających na terenie Polski najliczniejszą i najbardziej dynamiczną są ŚJ, którzy według badań Głównego Urzędu Statystycznego z roku 1996 są trzecim pod względem liczebności ugrupowaniem religijnym w Polsce. Wbrew temu, co ŚJ mówią o sobie nie są oni ugrupowaniem chrześcijańskim, chociaż Biblia stanowi podstawę ich nauki. Niemniej przez fakt odrzucania bóstwa Chrystusa, a co za tym idzie nie wyznawania wiary w Trójcę Przenajświętszą sami wykluczają się z szeregu wyznań chrześcijańskich.

W przypadku ŚJ można mówić, że antykatolicyzm stanowi rys charakterystyczny tego wyznania. O ich nastawieniu do Kościoła świadczy wypowiedź byłego ŚJ, który przed dwoma laty opuścił tę organizację i przyjął chrzest w Kościele Katolickim: "Nawet przez myśl mi nie przeszło, że mógłbym przystąpić do Kościoła Katolickiego, który był dla mnie symbolem ogólnoświatowego zła. Od dziecka wpajano mi nienawiść do wszystkiego co katolickie".

Aktywność kaznodziejska i publicystyczna ŚJ sprawia, że przeciętny Polak musi wręcz wcześniej czy później zetknąć się z nimi. Cechą charakterystyczną wychodzących w ogromnych nakładach publikacji ŚJ jest ich sugestywność. Nieprzygotowany czytelnik staje się "niewolnikiem" ich procesów myślowych i krok po kroku podąża drogą, którą prowadzą go autorzy danej publikacji.

Dynamiczny rozwój ŚJ sprawił, że uznaliśmy za zasadne przeanalizowanie ich doktryny o rzeczach ostatecznych, która stanowi główny element nauczania tej sekty. Wykażemy, że "eschatologia" ŚJ tylko pozornie jest oparta na rzetelnej egzegezie PŚ, a faktycznie nie znajduje uzasadnienia w Tekście Natchnionym.

W naszym opracowaniu postaramy się uniknąć "cytatologii", przedstawiając orędzie biblijne w możliwie najszerszej perspektywie, gdyż niemożliwe jest zrozumienie nauki Chrystusa i Apostołów bez znajomości kontekstu religijno - kulturowego w jakim powstał NT, a jak się wydaje na nieznajomości znaczenia podstawowych określeń biblijnych i niewiedzy biblijnej w ogóle, bazują ŚJ tworząc swoją doktrynę, co w naszym opracowaniu postaramy się wykazać.

W pierwszym rozdziale podamy ogólną charakterystykę wyznania ŚJ: ich historię, źródła doktryny i podstawowe elementy tej doktryny. Uważamy, że znajomość tych zagadnień ułatwi nam analizę szczegółowych zagadnień eschatologicznych.

W rozdziale drugim omówimy zagadnienia z zakresu eschatologii indywidualnej: antropologię, życie pozagrobowe i problem czyśćca. W związku ze specyficzną doktryną ŚJ, według której zbawieni dzielą się na dwie grupy w punkcie drugim drugiego rozdziału omówimy tylko zagadnienie życia pozagrobowego ludzi, którzy stanowią według ŚJ pierwszą grupę zbawionych i w przyszłości będą zamieszkiwać rajską ziemię.

Natomiast w rozdziale trzecim poddamy analizie wizję dziejów zbawienia lansowaną przez ŚJ, zagadnienia związane z kresem obecnej rzeczywistości, w tym kontrowersyjne proroctwa ŚJ o końcu świata oraz ideę szczególnego wybrania 144 tys. duchowych braci Chrystusa, którzy wraz z Nim mają stanowić niebiański rząd kierujący działaniami ludzi zamieszkujących rajską ziemię.

Historia Świadków Jehowy

W powstawaniu nowych grup religijnych znaczącą rolę odgrywali ich założyciele, którzy swoją charyzmatyczną osobowością wywierali znaczny wpływ na ludzi gromadzących się wokół nich i w sposób zasadniczy kształtowali tożsamość doktrynalną danej grupy . Podobnie było w przypadku ŚJ, przynajmniej w początkowym okresie ich działalności.

Założycielem ŚJ był Charles Taze Russel (1852 - 1916). Wychował się w rodzinie prezbiteriańskiej, ale już w wieku 14 lat zmienił wyznanie i został kongregacjonistą . Nie mogąc w dalszym ciągu znaleźć wewnętrznego spokoju "przyjrzał się bliżej głównym religiom wschodu, ale i one go nie zadowoliły" . Przełomowym wydarzeniem w religijnych poszukiwaniach Russela było spotkanie z kaznodzieją adwentystów Jonasem Wendellem, który interpretując "znaki czasu" i posługując się zawartymi w Biblii liczbami twierdził,że Chrystus ponownie przyjdzie na ziemię w 1873 bądź 1874 roku . Niespełnienie się tego proroctwa sprawiło, że Russel odłączył się od Wendella i postanowił samodzielnie badać proroctwa biblijne. Jednak w roku 1876 spotkał na swojej życiowej drodze kolejnego adwentystę, Nelsona Barboura, który zdołał go przekonać o tym, że Chrystus rzeczywiście powrócił na ziemię w roku 1874, ale jako niewidzialna duchowa osoba .

Adwentyści wywarli bardzo duży wpływ na poglądy Russela. To od nich przejął on apokaliptyczną interpretację dziejów, według której żyjemy w czasach ostatecznych. Russel podobnie jak adwentyści poszukiwał w Piśmie Świętym, przede wszystkim w Apokalipsie, określenia dokładnego roku powrotu Chrystusa i końca świata. Przyjął również adwentystyczną koncepcję niewidzialnego powrotu Chrystusa w 1874 roku . Po rozstaniu z adwentystami Russel rozpoczął w roku 1879 wydawanie własnego miesięcznika pt.: "Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa", a w roku 1881 założył w Pittsburgu organizację Strażnica Syjońska Towarzystwo Traktatowe . Pod koniec życia Russel zintensyfikował swoją działalność, co zaowocowało założeniem w Londynie w roku 1913 Międzynarodowego Stowarzyszenia Badaczy Pisma Świętego. Całość swojej nauki Russel zawarł w VI Tomach Wykładów Pisma Świętego. Tom VII tych Wykładów został zredagowany przez jego współpracowników na podstawie notatek pozostawionych przez Russela i stał się przyczyną ostrych tarć w szeregach kierownictwa ŚJ.

Po śmierci założyciela prezydentem Towarzystwa Strażnica został Joseph Franklin Rutherford (1864 - 1942). Podczas jego kadencji doszło w szeregach ŚJ do licznych rozłamów. Przeciwnicy zarzucali mu tyranię i zafałszowanie nauki Russela zawartej w VII Tomie Wykładów. Rutherford usunął z organizacji czterech nieposłusznych członków kierownictwa i w ich miejsce mianował ludzi uległych sobie. Publikacje, które powstawały podczas kierowania organizacją przez Rutherforda, w tym osławiony VII Tom Wykładów Russela charakteryzowały się bezpardonowym atakiem na struktury państwa. Taka działalność ŚJ spowodowała aresztowanie Rutherforda oraz jego współpracowników i skazanie ich na 20 lat więzienia, które to więzienie na mocy amnestii opuścili już w roku następnym. W roku 1920 Rutherford wydał swoją najgłośniejszą książkę "Miliony ludzi z obecnie żyjących nie umrą". Przepowiedział w niej, że w roku 1925 zmartwychwstaną widzialnie wielcy mężowie ST: Dawid, Gedeon, Samson, Samuel i inni, co zapoczątkuje koniec świata . Nie spełnienie się tego proroctwa spowodowało kolejny kryzys w organizacji i stało się jedną z przyczyn zmiany w roku 1931 nazwy z Badacze Pisma Świętego na Świadkowie Jehowy. Rutherford podczas kierowania organizacją wprowadził szereg zmian doktrynalnych, m. in. zaczął nauczać, że Pan Jezus nie umarł na krzyżu, ale na palu oraz, że Chrystus przyszedł ponownie na ziemię nie w roku 1874, ale w 1914 .

Po śmierci Rutherforda na czele ŚJ stanął Natan Knorr (1905 - 1977). Położył on szczególny nacisk na kształcenie ŚJ i w tym celu założył szkołę biblijną Watchower Bible School of Gilead, a także doprowadził do wydania przez ŚJ w 1950 roku własnego, angielskiego przekładu NT. Również i Knorr nie oparł się pokusie wyznaczenia kolejnego terminu końca świata. Tym razem, wraz z wsp...