Dagmara Krysiak
BROŃ PALNA
Pojęcie, klasyfikacja i własności grupowe broni palnej
- bronią palną nazywamy urządzenie służące do wyrzucania z lufy pocisków za pomocą sprężonych gazów, które powstały podczas spalania materiału miotającego (prochu strzelniczego); w świetle tego ujęcia bronią palną nie jest broń pneumatyczna,
- dla celów kryminalistyki dokonuje się następujących podziałów broni
* według rodzaju lufy
a) broń o lufie gwintowanej
- krótka (rewolwery, pistolety),
- krótko – średnia (np. pistolety – maszynowe typu Uzi, Glauberyt, Skorpion),
- średnia (pistolety maszynowe),
- długa (karabinki, karabiny, sztucery myśliwskie)
b) broń o lufie gładkiej
- długa (dubeltówka),
- krótka (rakietnica sygnałowa),
c) broń o lufach kombinowanych
- gładkich i gwintowanych – dryling myśliwski,
* według przeznaczenia
- wojskowa broń strzelecka,
- broń myśliwska,
- broń sportowa,
- broń specjalnego przeznaczenia
* według producenta
a) broń typowa – produkowana seryjnie, fabrycznie,
b) broń nietypowa – przerabiana z typowej lub broń samodziałowa wyprodu-
kowana indywidualnie,
* według rodzaju substancji wyrzucanej z lufy
a) broń ostra,
b) broń gazowa
- pistolet to broń krótka z uchwytem umożliwiającym strzelanie z jednej ręki; współczesne są bronią automatyczną, z wymiennym magazynkiem z reguły umieszczonym w kolbie o pojemności kilku lub kilkunastu naboi; po strzale łuska naboju jest wyrzucana na zewnętrz przez okienko np. walthery, parabellum, Glock i inne,
- rewolwer to broń krótka, nieautomatyczna, powtarzalna, w której funkcje magazynka, a zarazem komór nabojowych pełni bębenek, w którym mieści się od 5 do 7 naboi, najczęściej 6; są zawsze gotowe do strzału nie trzeba ich odbezpieczać, łuska po strzale pozostaje w bębenku; np. Smith and Wesson, colty, nagany,
- kaliber broni to średnica jej lufy; w lufie gwintowanej kalibrem jest średnia mierzona między dwoma przeciwległymi polami,
- kaliber w większości krajów oznacza się milimetrach, w USA w częściach cala, a w UK w tysięcznych częściach cala,
- kaliber broni myśliwskiej gładkolufowej oznacza się liczbą kul ołowianych o średnicy lufy, których suma wynosi 1 funt; im kaliber oznaczony jest większą liczbą tym średnica lufy jest mniejsza;
- kaliber lufy broni strzeleckiej określa z zasady jednoznacznie kaliber pocisku, który z tej broni może być wystrzelony
Amunicja
- klasyfikacja amunicji uwzględnia: wymiary naboju, kaliber pocisku, jego kształt i wagę; dodatkowo uwzględnić można materiał, z którego został wykonany; cechy grupowe określa dodatkowo sposób zespolenia pocisku z łuską, kształt kryzy;
- w przypadku gdy przedmiotem badań jest tylko pocisk lub tylko łuska, znaczenie identyfikacyjne może mieć także budowa i skład chemiczny pocisku,
- zwykle jeden rodzaj amunicji może być stosowany do różnych rodzajów i typów broni,
- kąt i odległość na jaką łuski wyrzucane są z pistoletów po strzale jest dla danego typu broni stała – dysponując wystrzeloną łuską, znając miejsce, w którym stał strzelający i kierunek w jakim oddał strzał możemy wnioskować o typie broni,
Identyfikacja broni na podstawie wystrzelonego pocisku
- na pocisku stwierdzić można ślady broni z jakiej strzelano jak również przeszkód jakie pocisk napotkał,
- przewód lufy gwintowanej jest gwintowany w ostatniej fazie obróbki mechanicznej – nagwintowanie lufy ma więc cechy szczególne dla narzędzia – ma cechy grupowe i indywidualne,
- podczas wystrzału, przechodząc przez przewód, pocisk wrzyna się w pola gwintu lufy, przez co wprawiany jest w ruchu wirowo – postępowy; przewód lufy (gwint) pozostawia ślady na pancerzu pocisku
- badając pocisk możemy ustalić
a) w zakresie identyfikacji grupowej
- rodzaj amunicji,
- system broni, z której został wystrzelony,
b) w zakresie identyfikacji indywidualnej
- czy pocisk, został wystrzelony z konkretnego, zakwestionowanego egzemplarza,
- czy broń, z której pocisk wystrzelono, była już użyta w celach przestępczych,
- nie można jednak badać w ten sposób pocisków z luf gladkolufowych – brak jest bowiem śladu lufy; można pokusić się tylko o identyfikację szerokogrupową;
- przy broniach gładkolufowych istotne są natomiast do identyfikacji szerokogrupowej inne elementy naboju myśliwskiego, które wylatują z lufy wraz z pociskiem to zatyczki tekturowe i przybitka wojłokowa; zatyczka zawiera zazwyczaj numer śrutu, a jej średnia pozwala wnioskować o kalibrze broni
- badanie śladów na pocisku dokonuje się przy pomocy mikroskopu stereoskopowego, zaś badania porównawcze przy pomocy mikroskopu porównawczego
Identyfikacja broni na podstawie łuski
- mechanizm oddania strzału jak i załadowania broni pozostawia niekiedy ślady na łusce,
- w momencie ładowania – ślady krawędzi magazynka lub podajnika,
- w momencie wprowadzania naboju do komory nabojowej – zarysowania uszkodzonym fragmentem dolnej części trzonu zamkowego,
- pazur wyciągu zaskakując na kryzę łuski pozostawia wyraźny ślad,
- najwyraźniejsze ślady to ślady uderzenia grotu iglicy w spłonkę, zostawiając swój wyraźny ślad, odwzorowując kształt zakończenia grotu i jego szlif,
- podczas wyrywania pocisku z łuski, ciśnienie gazów z równą siłą przypiera dno łuski do zamykającego od tyłu lufę czółka trzonu zamkowego; odciska się najwyraźniejszy ślad szlif czółka trzonu zamkowego,
- widoczny jest także ślad wyrzutnika, który powstaje w momencie wyrzucania łuski przez okienko,
- możliwe jest także uderzenie łuski o krawędź okienka,
- dla wstępnej identyfikacji grupowej bada się wzajemną konfigurację śladów pazura wyciągu i wyrzutnika (zdradza to wzajemne usytuowanie części broni; jest to cecha konstrukcyjna broni)
- liczba śladów na łusce naboju z rewolweru jest mniejsza – ślad grota iglicy i ślady komory nabojowej
- łuski nie znajdziemy, gdy
* strzelano z broni nie wyrzucającej łusek (dubeltówka, dryling, rewolwer),
* zabrano ją z miejsca zdarzenia,
* zastosowano chwytak do łusek,
* amunicja nie posiadała łuski,
Określenie odległości i kierunku strzału
- określenie odległości i kąta strzału na podstawie dwóch stałych punktów przestrzałowych,
- przestrzelina szyby ma charakterystyczny kształt – stożka o ściętym wierzchołku, skierowanym w kierunku, z którego padł strzał
- badanie przestrzelin pozwala niekiedy na ocenę, czy strzał padł z bliskiej odległości, a jeśli tak, to na względnie precyzyjną ocenę odległości
- tatuaż prochowy – ziarna nieopalonego prochu wbite w naskórek; sugeruje, że strzelano z odległości nie większej niż 40-50 cm przy broni krótkiej; 60-80 przy długiej
Identyfikacja strzelającego
- naturalnie ślady daktyloskopijne, mikroślady np. włókien, podłoża, ślady biologiczne,
- produkty spalania przy wystrzale gunshot residue osadzają się na dłoni strzelca; wielkość takiego śladu zależy od wielu czynników – rodzaj broni, typ, konstrukcja, stan techniczny, amunicja, liczba strzałów, sposób trzymania broni;
- badania gunshot residue mają sens tylko na krótko po strzale, bo wiadomo, że podczas pracy, mycia rąk, ślady te się zacierają,
- metody wykrywania śladu na skórze strzelca są nastawione albo na szukanie i badanie składników nieorganicznych albo organicznych:
a) metody chemigraficzne – testy barwne – test parafinowy (na parafinowy odlew nakłada się dwufenyloaminę, ślad prochu zabarwi się na niebiesko), odmiana testu parafinowego, w którym obmywamy ewentualny ślad watą nasączoną wodą destylowaną, a następnie watę poddaje się pod działanie roztworu dwufenyloaminy; obie metody są nieswoiste; także metoda Griessa,
b) metody badania składników organicznych – elektroliza kapilarna, spektrometria masowa
- istotne jest także wykrycie śladów metalu na rękach podejrzanego.
Zabezpieczanie broni palnej i amunicji oraz śladów jej użycia do badań
- broń i amunicję należy opisać w protokole (oględzin, przeszukania),
- opis powinien być uzupełniony dokumentacją fotograficzną,
- broń umieszcza się w pudełku kartonowym (plastikowym, drewnianym), tak aby broń była unieruchomiona; przed zapakowaniem można ją owinąć miękką, czystą tkaniną i okleić taśmą,
- łuska zabezpiecza się, zawijając je w miękką tkaninę lub papier i umieszcza w specjalnej kopercie foliowej albo w pustym pudełku po zapałkach,
- pociski wyjęte z ciała ludzkiego należy spłukać wodą, osuszyć i postąpić tak samo jak z łuską (jeśli płaszcz pocisku jest stalowy, możnego zabezpieczyć wazeliną przed rdzą),
- ślady przestrzelin na tkaninie – ślad należy przełożyć białym papierem, a potem tak złożyć tkaninę, aby złamać ją w miejscu, gdzie znajduje się ślad przestrzeliny, całość powinno się zapakować do dużej koperty papierowej lub worka foliowego, ewentualnie do kartonu
Kartoteki i zbiory broni palnej, pocisków i łusek
- Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP prowadzone są:
* centralna kartoteka broni utraconej – która gromadzi meldunki z jednostek policyjnych i wojskowych oraz innych formacji uzbrojonych o przypadkach utracenia broni legalnie posiadanej; do takiego meldunku dołącza się 3 łuski odstrzelone z takiego egzemplarza broni,
* krajowy zbiór łusek i pocisków – prowadzony w Polsce centralnie przez Policję; zawiera łuski i pociski znalezione w miejscach zdarzeń pochodzące z broni niezidentyfikowanej oraz łuski z broni objętej ewidencją,
* zbiory wzorców broni i amunicji – muzea broni – gromadzone przede wszystkim w CLK KGP, w laboratoriach kryminalistycznych komend wojewódzkich policji, w niektórych placówkach akademickich
marysiari