Wodociągi Lublin - dziś i jutro.pdf - Sieci wodociągowe - hantajo

sieci wodociągowe i kanalizacyjne

Wodociągi Lublin – dziś i jutro

Witold Dadej, Jolanta Trznadel

Każde miasto ze względu na swoją specyﬁ kę posiada przystosowany do swoich potrzeb system

wodociągowy i kanalizacyjny. W jaki sposób Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w

Lublinie radzi sobie z problemami oraz jakie ma plany na przyszłość? O tym poniżej.

Miejskie Przedsiębiorstwo Wo

dociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

w Lublinie jest od 1998 r. spółką

prawa handlowego, będącą własno

ścią gminy Lublin.

Głównym przedmiotem dzia

łalności jest produkcja, dystrybu

cja i sprzedaż wody oraz usługi

w zakresie odbioru i oczyszczania

ścieków. MPWiK zarządza także

miejskim Składowiskiem Odpa

dów Komunalnych w Rokitnie.

eksploatowanej przez MPWiK Sp.

z o.o. w Lublinie jest równa ok. 896

km. Długości sieci wodociągowych

wraz ze stopniem zwodociągowania

(określonym jako stosunek liczby

mieszkańców podłączonych do sieci

do ogólnej liczby mieszkańców) na

terenie Lublina zestawiono w po

niższej tabeli.

Dane ogólne dotyczące

miasta

• powierzchnia miasta

14 750 ha

• powierzchnia terenów

zurbanizowanych

objętych obsługą

wodociągową – 7 622 ha

• liczba mieszkańców

– 350 462

• liczba mieszkańców

korzystających

z wodociągu – 98%

(w tym z wodociągu

MPWiK 97,5%)

• duża deniwelacja terenu

– od poziomu 170 m

n.p.m. do 235 m n.p.m.

(65 m) powoduje

konieczność strefowego

zasilania miasta w wodę

System monitoringu

Poprzez system „Komputero

wego nadzoru sieci wodociągowej”

MPWiK Sp. z o.o. w Lublinie stale

monitoruje funkcjonowanie systemu

wodociągowego. Aktualnie składa

się on z 20 punktów pomiarowych.

System zbiera informacje z zain

stalowanych w poszczególnych

strefach zasilania punktów, z których

drogą radiową przekazywane są na

Długości sieci, stopień

zwodociągowania, ilość

przyłączy

Łączna długość sieci wodocią

gowej (wg stanu na koniec 2008 r.)

System wodociągowy eksploatowany

przez MPWiK na terenie miasta Lublin

składa się z:

• siedemdziesięciu trzech studni głębinowych

– w tym sześćdziesięciu pięciu

zakwali kowanych do eksploatacji;

• ośmiu stacji wodociągowych

(„Zemborzycka”, „Dziesiąta”, „Sławinek”,

„Centralna”, „Wrotków”, „Bursaki”, „Felin”

– w tym przepompownia wody „Ruta”);

• piętnastu zbiorników wody o łącznej

pojemności V=36 000 m 3 ;

• dwóch stacji uzdatniania wody o łącznej

wydajności 900 m 3 /h („Centralna”,

„Sławinek”);

• wieży ciśnień;

• siedmiu chlorowni wody (w tym pięć

na chlor gazowy oraz dwie na

podchloryn sodu);

• pięciu urządzeń do dezynfekcji wody

promieniami UV (trzy zlokalizowane przy

stacjach wodociągowych, dwie

bezpośrednio przy studniach

głębinowych);

• sieci wodociągowych o łącznej długości

896 km.

Sieci wodociągowe Lublina. Stan aktualny

54 Ochrona Środowiska 1/2010

www.ochrona.ebmp.pl

1_2010_OCHRONA.INDD 54

2010-02-22 15:42:24

sieci wodociągowe i kanalizacyjne

bieżąco do centralnej dyspozytorni

parametry ciśnienia oraz infor

macje dotyczące funkcjonowania

stacji wodociągowych dotyczące

ciśnienia, przepływu, stanu wody

w z b i o r n i k a ch z j e d n o c z e s n ą

rejestracją zdarzeń awaryjnych.

Dodatkowo w wyznaczonych rejo

nach miasta sieć wodociągowa jest

poddawana stałemu monitoringo

wi ciśnienia i przepływu za pomocą

systemu telemetrii, opartego na

technologii GPRS. Pozwala on

kontrolować straty wody w tych

strefach i reagować na zdarzenia

awaryjne. Stanowi też element ta

rowania i modelowania schematu

hydraulicznego sieci.

Wspomaganie zarządzania

systemem wodociągowym

Dla usprawnienia zarządzania

systemem wodociągowym wdrożone

zostały systemy wspomagające, tj:

Mapa numeryczna

Obecnie zasoby mapy nume

rycznej stanowią 25 GB danych:

• 1120 km sieci wodociągowej

(łącznie z siecią hydroforową)

• 2000 km sieci kanalizacji sanitar

nej i deszczowej

• 32000 elementów uzbrojenia

sieci wodociągowej

• 18500 wodomierzy

• 65000 studni kanalizacyjnych

Informacje pochodzące z mapy

są wykorzystywane na 65 stanowi

skach pracy w różnych wydziałach

Przedsiębiorstwa.

Model hydrauliczny

Matematyczny model sieci wo

dociągowej wykonany został na ba

zie programu EPANET i składa się

z ok. 1000 odcinków i 700 węzłów.

Korzyści wynikające z posiada

nia modelu matematycznego sieci

wodociągowej:

• dokładne poznanie hydraulicz

nych parametrów pracy sieci:

Mapa numeryczna:

• stanowi centralną bazę wykorzy

stywaną w codziennej pracy

• skraca czas i podnosi jakość

dostępu do informacji

Dane

2006

2007

2008

Długość sieci magistralnej [km]

Długość sieci rozdzielczej [km]

520

523

536

Długość przyłączy wodociągowych [km]

272

277

281

Razem długość sieci wodociągowej:

877

885

896

Ilość przyłączy – budynki mieszkalne [szt.]

15 710

15 936

16 190

Ilość przyłączy – budynki niemieszkalne

[szt.]

1 872

1 877

1 882

Razem przyłącza:

17 582

17 813

18 072

Stopień opomiarowania [%]

99,9%

Ilość mieszkańców zamieszkałych na terenie

Lublina

353 483

351 806

350 462

Ilość mieszkańców Lublina podłączonych do

sieci wodociągowej MPWiK

344 646

343 011

341 700

Stopień zwodociągowania [%]

97,5

Tab. 1. Struktura sieci wodociągowej (eksploatowanej przez MPWiK Sp. z o.o.) na terenie Lublina

• daje możliwość czytelnej pre

zentacji danych w postaci map,

raportów i wykresów

• umożliwia agregowanie danych

np. do celów statystycznych

• ułatwia wyszukiwanie dokumentacji

• pozwala na weryﬁ kowanie da

nych

wielkości, prędkości i kierunków

przepływu oraz wysokości ci

śnień występujących w rurocią

gach

• możliwość oceny przepustowo

ści układu i jego zdolności do za

spakajania bieżących i przyszłych

potrzeb

Mapa numeryczna

www.ochrona.ebmp.pl

1/2010 Ochrona Środowiska 55

1_2010_OCHRONA.INDD 55

2010-02-22 15:42:25

sieci wodociągowe i kanalizacyjne

• sprawdzenie, poprzez symulację

dodatkowych rozbiorów, jakie

skutki spowoduje podłączenie

do sieci nowych odbiorców o du

żym zapotrzebowaniu na wodę,

np. osiedli mieszkaniowych

• prowadzenie analiz i symulacji

zdarzeń awaryjnych lub planowa

nych postojów, dając możliwość

przygotowania działań w celu

ograniczenia, a nawet wyelimi

nowania zakłóceń w dostawie

wody

• stanowił podstawę do opraco

wania Koncepcji sieci wodocią

gowej.

Aktualnie obserwuje się rozśrod

kowanie ludności z centrum miasta,

gdzie istnieje pełna infrastruktura,

na obrzeża wymagające budowy

nowych sieci. Istniejące źródła wody

zlokalizowane są w większości w po

łudniowozachodniej części miasta.

Istnieje więc potrzeba transportu

wody przez całe miasto z południa,

gdzie zlokalizowana jest główna

pompownia wody do odległych ok.

10 km dzielnic mieszkaniowych.

Z jednej strony występują więc re

zerwy na ujęciach i stacjach wodocią

gowych wynikające ze zmniejszającej

się liczby ludności i działalności

przemysłu, a z drugiej brak jest

układów przesyłowych, by prze

transportować wodę w peryferyjne

rejony miasta.

Ogranicza to możliwości rozwo

jowe i stanowi problem na etapie

określania warunków przyłączenia

do inwestycji zlokalizowanych na

terenie nie posiadającym uzbrojenia

wodnokanalizacyjnego.

Perspektywy rozwoju

Koncepcja rozwoju systemu

wodociągowego

W 2006 roku opracowana zo

stała „Koncepcja rozwoju systemu

wodociągowego m. Lublin”, która

stanowi podstawę działań inwesty

cyjnorozwojowych.

Z koncepcji wynika potrzeba

włączenia w system wodociągo

wy nowego ujęcia głębinowego

„Turka” o wydajności ok. 20 000

m 3 /d, zlokalizowanego na półno

cy, co zrównoważy aktualny układ

wodociągowy, zasilany głównie od

południowego zachodu. Wiąże się

to z koniecznością budowy stacji

wodociągowej ze stacją odżelazia

nia na terenie ujęcia i magistralami

przesyłowymi o długości ok. 14 km.

Szacowany koszt inwestycji wynosi

ponad 50 mln PLN.

Koncepcja wskazuje też potrze

bę rozbudowy stacji wodociągowej

„Felin” z wydajności ok. 500 m 3 /d

docelowo do 5000 m 3 /d (wykorzy

stanie wody z ujęcia Turka), co wiąże

się zapotrzebowaniem nowego osie

dla mieszkaniowego i strefy ekono

micznej zlokalizowanych w pobliżu

ww. stacji.

Rozbudowy wymagać też będzie

przepompownia wody „Ruta” ob

sługująca najwyżej położone rejony

miasta, również przeznaczone pod

wielorodzinne budownictwo miesz

kaniowe.

Konieczna jest budowa magistral

przesyłowych o średnicach 400800

mm i o długości ponad 10 km oraz

sieci rozdzielczych dla obsługi no

wych dzielnic mieszkaniowych.

Z uwagi na bardzo duże potrze

by inwestycyjne wynikające z ww.

koncepcji, opartej na pozyskaniu

wody z ujęcia Turka, którego reali

zacja odsuwa się w czasie z uwagi na

brak środków ﬁ nansowych (inwesto

rem jest Gmina Lublin), konieczne

staje się zweryﬁ kowanie na okres

przejściowy przyjętych w opraco

Zmniejszające się

zapotrzebowanie na wodę

W ostatnich latach obserwujemy

stale malejące zużycie wody, spo

wodowane spadkiem ilości miesz

kańców, likwidacją przemysłu oraz

spadkiem jednostkowego zużycia.

Powoduje to zmniejszenie prędkości

przepływu wody w sieci, obniżenie

jej jakości i konieczność płukania sie

ci. Niekorzystne dla miasta są dalsze

prognozy demograﬁ czne zakładają

ce coroczny spadek liczby ludności

o 0.5%, tj. ok. 1600 osób.

Mapa rozmiesz

czenia ludności.

Coraz więcej

mieszkańców

przenosi się

na peryferyjną

część miasta

Brak środków na

potrzeby systemu

Z uwagi na roboty prowadzone

w różnych rejonach miasta i brak

ukierunkowanego działania ze stro

ny Gminy w zakresie realizacji pełnej

infrastruktury na określonych obsza

rach, brak jest środków ﬁ nansowych

potrzebnych do pokrycia potrzeb

i oczekiwań wszystkich inwestorów.

56 Ochrona Środowiska 1/2010

www.ochrona.ebmp.pl

1_2010_OCHRONA.INDD 56

2010-02-22 15:42:28

sieci wodociągowe i kanalizacyjne

waniu rozwiązań i podjęcie działań

zastępczych, które umożliwią funk

cjonowanie i rozwój systemu do

czasu realizacji ww. ujęcia.

• oczyszczalnia „Hajdów” jako

wydział MPWiK Sp. z o.o. w Lu

blinie, zlokalizowana w północ

nowschodniej części miasta jest

jedyną oczyszczalnią ścieków dla

Lublina i okolicznych gmin

• aktualnie oczyszcza ścieki odbie

rane siecią kanalizacyjną z terenu

Lublina, miasta Świdnik oraz

gmin Wólka i Konopnica, a także

dowożone wozami asenizacyjny

mi z miejscowości ościennych

niezbędnej do prac moderni

zacyjnych. Okres przebudo

wy oczyszczalni realizowano

w trzech etapach, bez wyłączania

jej z eksploatacji. Pierwszy etap

został ukończony pod koniec

2001 r., a drugi wykorzystujący

środki unjne funduszu ISPA FS,

w 2008 r. Obecnie wprowadzane

modyﬁ kacje związane są głów

nie ze zmianami w reaktorach

biologicznych (wydzielenie do

Wykorzystanie środków

unijnych

MPWiK aplikuje o środki unijne

do Programu Operacyjnego Infra

struktura i Środowisko.

W ramach projektu pod nazwą

„Rozbudowa i modernizacja systemu

zaopatrzenia w wodę i odprowadza

nia ścieków w Lublinie” planowana

jest:

• budowa ok. 5 km sieci wodocią

gowej w celu uzupełnienia istnie

jącej infrastruktury w miejscach

realizacji kanału sanitarnego

• przebudowa ok. 52,6 km sieci

wodociągowej; głównie wybu

dowanej przed 1940 rokiem

• modernizacja ok. 2,3 km magi

strali wodociągowej o średnicy

800 mm;

• modernizacja Stacji Wodociągo

wej „Zemborzycka”

Dane

2006

2007

2008

Długość sieci ogólnospławnej [km]

0,8

Długość sieci sanitarnej [km]

524

531

542

Długość przyłączy kanalizacyjnych [km]

192

194

195

Razem:

717

726

738

Ilość przyłączy kanalizacyjnych – budynki

mieszkalne [szt.]

10 206

10 378

10 538

Ilość przyłączy kanalizacyjnych – budynki

niemieszkalne [szt.]

1 393

1 396

Razem przyłącza:

11 599

11 774

11 934

Liczba mieszkańców zamieszkałych na

terenie miasta

353 483

351 806

350 462

Liczba mieszkańców zamieszkałych na

terenie miasta podłączonych do sieci

kanalizacyjnej

332 345

330 768

329 504

% skanalizowania

94,02

Szacowane nakłady na moder

nizację systemu wodociągowego

wynoszą ok. 110 mln PLN.

Lokalizacja inwestycji moderni

zacyjnych ujętych w Projekcie FS.

System kanalizacyjny

Charakterystyka systemu

kanalizacyjnego

Lublin posiada system kanalizacji

rozdzielczej. Zebrane ścieki bytowe

i przemysłowe są odprowadzane

kolektorem głównym „Z” o średnicy

2500 mm do oczyszczalni ścieków

„Hajdów”. Większość ścieków spływa

grawitacyjnie, w systemie funkcjonuje

jedynie osiem lokalnych przepompow

ni ścieków. Konieczność budowy prze

pompowni wynika z niekorzystnego

ukształtowania terenu w mieście.

Oczyszczalnia ścieków zlokali

zowana jest we wschodniej części

Lublina pomiędzy rzeką Bystrzycą

a ulicami Łagiewnicką i Jakubowicką.

Odbiorcą ścieków oczyszczonych

jest rzeka Bystrzyca.

Tab. 2. Struktura sieci kanalizacyjnej na terenie Lublina (eksploatowanej przez MPWiK Sp. z o.o. w

Lublinie)

• efektywność działania oczysz

czalni zapewnia oczyszczanie

ścieków do parametrów zgod

nych z wymaganiami zawartymi

w przepisach polskich i unij

nych w zakresie redukcji BZT,

CHZT, zawiesiny ogólnej i fosfo

ru ogólnego. Prowadzony proces

oczyszczania scieków nie zapew

nia wymaganego przepisami pol

skimi stopnia redukcji związków

azotowych. W celu eliminacji

przekroczeń dopuszczalnych

wskaźników w ściekach oczysz

czonych, przeprowadzono wiele

prac modernizacyjnych. W 1992 r.

MPWiK w Lublinie wspólnie

z Politechniką Lubelską podjęło

działania, w ramach których

wykonano analizę czynników

wpływających na proces oczysz

czania ścieków oraz przebadano

w skali półtechnicznej założenia

nowej technologii. Wyniki prze

prowadzonych badań posłużyły

do opracowania dokumentacji

datkowych stref denitryﬁ kacji),

które zapewnią usuwanie azotu

do poziomu Nog≤10 mg/l.

Proces przeróbki osadu

• obowiązkiem każdego eksploata

tora oczyszczalni jest bezpieczne

zagospodarowanie osadów ście

kowych. Wiąże się to z wyborem

optymalnej metody zagospoda

rowania osadów, które zgodnie

z prawem krajowym są odpadem.

Ustawa o odpadach z 27 kwiet

nia 2001r. stwierdza, że osady

ściekowe są odpadem i powinny

podlegać pewnej hierarchii po

stępowania polegającej na mini

malizacji ich ilości, a dopiero na

końcu usuwaniu, wykorzystaniu

lub unieszkodliwianiu. Roz

wiązanie problemu gospodarki

osadowej podzielono na klika

etapów. Budowa stacji pras, opty

malizacja procesu fermentacji,

budowa stacji mechanicznego

zagęszczania osadu biologiczne

Oczyszczanie ścieków

Oczyszczanie mechaniczno

biologiczne:

www.ochrona.ebmp.pl

1/2010 Ochrona Środowiska 57

1_2010_OCHRONA.INDD 57

2010-02-22 15:42:36

sieci wodociągowe i kanalizacyjne

go były częścią długofalowego

procesu zmian mających istotny

w pływ na parametry osadu.

W procesie oczyszczania ście

ków w oczyszczalni „Hajdów”

powstaje dziennie ok. 115 ton

osadu mechanicznie odwod

nionego. Badania laboratoryjne

pozwoliły określić podstawowe

parametry osadu, które z punktu

widzenia dalszego wykorzystania

w procesach termicznych mają

istotne znaczenie. Są to:

• średnia wartość opałowa w stanie

suchym wynosi ok.14 MJ/kg

s.m.o.

• wyniki badań były podstawą

rozpoczęcia prac projektowych

w 1999 r. Dotyczyły one mo

dernizacji i przebudowy cie

żenia projektowe zrealizowanej

Stacji Termicznego Suszenia

Osadu. W wyniku głębszych

analiz można zauważyć wpływ

jakości osadu odwodnionego

(17% s.m.o.) na technologię oraz

koszty procesu suszenia. Najlep

sze efekty zostałyby uzyskane,

gdyby osad po odwodnieniu

mechanicznym posiadał ok. 25%

s.m.o.

• docelowym sposobem zago

spodarowania osadów ścieko

wych jest ich współspalanie

w instalacji termicznego spalania

odpadów komunalnych. Do

czasu jej budowy, osady ścieko

we przekazywane będą ﬁ rmom

zewnętrznym. MPWiK Sp. z o.o.

w Lublinie posiada umowę na

• przebudowa ok. 40,6 km sieci

kanalizacyjnej;

• modernizacja oczyszczalni ście

ków „Hajdów” w Lublinie.

Planowane nakłady na część

kanalizacyjną wynoszą ponad 257

mln PLN.

Program modernizacji

oczyszczalni ścieków na lata

20072015

Przygotowany projekt moderni

zacji oczyszczalni „Hajdów” na lata

20072015 zakłada:

• modernizację części mechanicz

nej (budynek krat, pompownia

główna, piaskownik)

• modernizację części osadowej

(WKF, pompownia osadu su

Parametry osadów

Lata

Osad surowy

Osad nadmierny

Osad na prasy

Osad po prasach

m 3 /d

% s.m.o.

m 3 /d

% s.m.o.

1999

752

4,4

689

1,7

3,8

25,5

2000

746

4,0

699

1,5

2,4

23,8

2001

797

4,1

543

1,8

2,7

23,2

2002

593

4,8

405

3,5

2,0

21,9

2003

460

5,0

318

4,0

2,4

18,5

2004

462

4,9

286

4,4

2,4

18,2

2005

371

5,3

359

4,5

2,5

17,2

2006

326

5,3

459

4,5

2,8

16,4

2007

414

5.3

314

5.1

2.6

17.6

2008

384

5.3

383

4,9

2.9

17.0

Tab. 2. Zmiany parametrów osadów w latach 19992008, w zależności od wprowadzanych zmian technologicznych

płowni w okolicach Lublina na

elektrociepłownię ze skojarzoną

produkcją energii cieplnej i elek

trycznej. W październiku 1999

opracowana została „Koncepcja

programowoprzestrzenna stacji

termicznego suszenia osadów

w oczyszczalni Hajdów”

• w lutym 2008 r. rozpoczęto

wstępną eksploatację Stacji Ter

micznego Suszenia Osadów

oczyszczalni „Hajdów”. Projek

towa wydajność instalacji wynosi

135 t/d osadu odwodnionego

o zawartości suchej masy osadu

pomiędzy 18 a 25%. Produktem

suszenia jest granulat o zawarto

ści suchej masy osadu powyżej

88%. Parametry technologiczne

uzyskane w okresie prób eksplo

atacyjnych potwierdzają zało

odbiór wysuszonych osadów

ściekowych zawartą 30.10.2009 r.

z ﬁ rmą CEMEX Polska Sp. z o.o.

na czas nieokreślony.

rowego, pompownia osadu za

gęszczonego, stacja zagęszczania

osadu nadmiernego, zagęszczacz

grawitacyjny osadu surowego,

technologia dezintegracji)

• modernizację gospodarki bio

gazem (elektrociepłownia, sieci

ciepłownicze, sieci gazowe,

zbiorniki gazu)

• hermetyzację obiektów oczysz

czalni (osadniki wstępne, pom

pownia osadu surowego, pom

pownia osadu zagęszczonego,

budowa dwóch zhermetyzowa

nych zbiorników odgazowania

osadu przefermentowanego)

• modernizację układu zasilania

urządzeń oczyszczalni w energię

elektryczną.

Perspektywy rozwoju

systemu kanalizacyjnego

Wykorzystanie środków unijnych

W ramach Projektu pod nazwą

„Rozbudowa i modernizacja systemu

zaopatrzenia w wodę i odprowadza

nia ścieków w Lublinie” planowana

jest budowa:

• ok. 58 km nowej kanalizacji sa

nitarnej grawitacyjnej;

• ok. 0,5 km nowej kanalizacji

sanitarnej tłocznej;

• ok. 2,5 km kolektora sanitarnego

NII o średnicy 800600 mm;

• jednej nowej przepompowni

ścieków;

58 Ochrona Środowiska 1/2010

www.ochrona.ebmp.pl

1_2010_OCHRONA.INDD 58

2010-02-22 15:42:37

Wodociągi Lublin - dziś i jutro.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: